Gilamonster
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
| Gilamonster | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||
| Heloderma suspectum Cope, 1869 |
Het gilamonster (Heloderma suspectum) is een forse hagedis uit de familie korsthagedissen (Helodermatidae). Omdat de naam uit Mexico komt, spreekt men deze officieel uit als hiela in plaats van giela, maar beide uitspraken worden gebruikt.
Inhoud |
[bewerk] Beschrijving
Het gilamonster is makkelijk te herkennen; het lijf is zwart met rode tot roze vlekken, heeft een zeer wratachtige schubbenhuid, veroorzaakt door osteodermen, beenplaatjes onder de huid. De staart is bijna net zo dik als de kop en maximaal éénderde van de totale lengte. De kleurpatronen verschillen omdat bij sommige soorten eerder sprake is van een roze achtergrond met zwarte vlekken, de ogen zitten enigszins verborgen. Er zijn twee ondersoorten: het gevlekte gilamonster H. suspectum suspectum en de meer gebandeerde H. suspectum cinctum. Het gilamonster heeft grof gebouwde klauwen, waarmee hij goed kan graven. De ogen, neusgaten en ooropeningen zijn erg klein om verstoppingen te voorkomen. De dikke staart dient als vetopslag voor mindere tijden. De hagedis kan een maand zonder voedsel, water dient wel regelmatig opgenomen te worden.
[bewerk] Lengte en onderscheid
Een gilamonster wordt maximaal een meter, meestal komt een exemplaar pas boven de 80 centimeter als hij twintig jaar is, deze soort kan ongeveer 30 jaar oud worden. De hagedis lijkt veel op de sterk verwante Mexicaanse korsthagedis (H. horridum), maar heeft een meer gebandeerde tekening, en H. horridum heeft vaker luipaard-achtige vlekken. Ook de kleur is meestal anders, een gilamonster heeft een overwegend rode kleur, en de Mexicaanse korsthagedis een gele kleur, maar er is wel een overlap.
[bewerk] Giftigheid en voedsel
Gilamonsters zijn giftig, maar omdat ze ook erg sloom zijn, worden er maar weinig mensen gebeten in de vrije natuur. Het gif (exenatide) wordt geproduceerd door klieren in de onderkaak en via groeven in de kiezen in de prooi gebracht, en door kauwbewegingen te maken wordt de toegediende hoeveelheid groter. Het is een neurotoxine dat het zenuwstelsel aantast en verlammingsverschijnselen veroorzaakt. De beet zelf is voor mensen vaak vervelender dan het gif, omdat de dieren niet meer loslaten. Afwachten tot het dier dit vanzelf doet heeft weinig zin want de hagedis houdt het lange tijd vol; er rest soms niets anders dan de kaken te breken. Op het menu staan voornamelijk eieren van vogels of reptielen, en het gilamonster rooft ook zoogdierennesten leeg. Ook knaagdieren en hagedissen worden gegeten.
[bewerk] Voorkomen en habitat
Het gilamonster komt alleen voor in woestijnen in Mexico, en de VS-staten Utah en Nevada, van zeeniveau tot 1500 meter hoogte. De habitat bestaat uit droge, zanderige gebieden zoals halfwoestijnen met enige vegetatie zoals bosjes of cactussen, waar onder geschuild wordt tot de zon ondergaat, in de schemering wordt gezocht naar voedsel.
[bewerk] Afbeeldingen
 |
 |
 |
 |
| Bronnen, noten en/of referenties: |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Heloderma suspectum op Wikimedia Commons.
|
