Francesco Borromini
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Francesco Borromini, geboren als Francesco Castelli (Bissone (Zwitserland), 25 september 1599 - Rome, 2 augustus 1667) was tijdens de Barok een prominent en invloedrijk architect.
Inhoud |
[bewerk] Jeugd en opleiding
Borromini was zoon van steenhouwer Giovanni Domenico Castelli en zijn vrouw Anastasia Garovo. Hij werd door zijn vader opgeleid tot steenhouwer en verhuisde voor verdere studie in dit beroep naar Milaan. Borromini werd ook wel Bissone genoemd, naar de plaats Bissone, gelegen in het Italiaanstalig deel van Zwitserland, nabij Lugano, waar hij geboren was. Als hij naar Rome verhuist in 1619 verandert hij zijn naam in Borromini en gaat voor een verre verwant, Carlo Maderno, werken in de Sint-Pieterskerk. Na het overlijden van Maderno tien jaar later sluit Borromini zich aan bij de groep restaurateurs en schilders rond Gian Lorenzo Bernini, waarmee hij de voorgevel van en de uitbreidingen aan Palazzo Barberini afrondt.
[bewerk] San Carlino
Van 1634 tot 1637 werkt Borromini aan zijn eerste zelfstandige opdracht, de reconstructie van de kerk van San Carlo alle Quattro Fontane (ook wel bekend als de San Carlino). De voorgevel zou veel later volgen, aan het einde van zijn carrière. Deze wordt door de San Carlino mooi begonnen en beëindigd. De kerk is gewijd aan San Carlo Borromeo, en dit kan mogelijk ertoe hebben geleid dat hij zijn naam in Borromini veranderde. De kleine kerk wordt beschouwd als een exemplarisch meesterwerk uit de Romeinse Barok.
Borromini voorkwam lineair classicisme en vermeed een eenvoudige ronde vorm, maar werkte liever met bijvoorbeeld rimpelende ovalen, octagonen die vervagen naarmate dichterbij de lantaren, de enige bron van licht in het donkere interieur[1]. De kerk is klein van stuk; hij "ontwiep naar binnen en buiten golvende muren die er uit zagen alsof ze niet van steen gevormd waren maar van een soepele stof die in beweging was gezet door een energetische ruimte, met daarin de uitgehouwen entablaturen, kroonlijsten, met zich meedragend de uitgehouwen gedenktekens, de friezen en pedimenten" (Trachtenberg & Hyman). De kerk is veel nadrukkelijker in geometrische hoogstandjes en minder voorzien van figuratieve decoraties[2] dan Bernini's Sant'Andrea al Quirinale, welke aan de andere kant van de straat was gelegen. De laatste kerk heeft een sculptureel drama verwerkt in de architectuur, met de vorm van bel composto. In de San Carlino is het drama rationeel en geometrisch.
[bewerk] Sant'Agnese in Agone
Bij de Sant'Agnese in Agone draaide Borromini het oorspronkelijke plan van Girolamo Rainaldi (en diens zoon Carlo Rainaldi) terug, waarin de hoofdingang uitkwam op de Via di Santa Maria dell'Anima. De voorgevel werd uitgebreid om delen van het aangrenzende Palazzo Pamphili te kunnen betrekken, waarmee hij ruimte creëerde voor de twee klokkentorens (elk van hen had een klok, zoals in de Sint Pieterskerk, een voor de Romeinse tijd, en een voor de tempo ultramontano, de Europese tijd)
Borromini verloor zijn aanstelling echter door de dood van Paus Innocentius X in 1655. De nieuwe paus, Paus Alexander VI, en prins Camillo Pamphili namen Rainaldi weer aan, maar deze veranderde weinig aan het ontwerp, en de kerk wordt meestal beschouwd als een waardige expressie van Borromini's ideeën.
[bewerk] Andere werken
Borromini's andere werken omvatten:
- Het binnenste van de Basilica di San Giovanni in Laterano
- Cappella Spada, San Girolamo della Carità (onzekere bijdrage)
- Palazzo Spada (vals perspectief)
- Palazzo Barberini
- Santi Apostoli in Napels - Filamarino-altaar
- Sant'Andrea delle Fratte
- Oratorio dei Filippini - bij de Chiesa Nuova (Santa Maria in Vallicella)
- Collegio de Propaganda Fide
- Santa Maria dei Sette Dolori
- San Giovanni in Oleo (restauratie)
- Palazzo Giustiniani (samen met Carlo Fontana)
- De voorgevel van het Palazzo Falconieri
- Santa Lucia in Selci (restauratie)
- Sint-Pietersbasiliek (Poorten naar de Kapel van het Heilige Sacrament en mogelijk delen van het Baldacchino)
[bewerk] Sant' Ivo alla Sapienza
Vanaf 1640-1650 werkt Borromini aan het ontwerp van de kerk van Sant'Ivo alla Sapienza en de binnenplaats erbij, nabij de Romeinse universiteit Città Universitaria. Deze aan de heilige Ivo Hélory gewijde kerk was oorspronkelijk de kerk van de Romeinse Archiginnasio (Eerste School). Hij werd in eerste instantie voor de opdracht aanbevolen in 1632 door zijn toenmalige opzichter bij zijn werk aan het Palazzo Barberini, Gian Lorenzo Bernini. De bouwplaats werd, zoals zovele in het volgebouwde Rome, bemoeilijkt door de buitenkant. Het is gebouwd aan het einde van de lange binnenplaats van Giacomo della Porta.
De structuur van de geometrie is die van een symmetrische zespuntige ster; vanuit het midden van de vloer, lijkt de kroonlijst een tweetal gelijkvormige driehoeken die samen een hexagon vormen, maar drie van de punten hebben de vorm van een klaverblad, terwijl de andere drie een gewelfde vorm hebben. De binnenste kolommen zijn punten op een cirkel.
[bewerk] Referenties
- ^ Elektrische verlichting heeft dit effect teniet gedaan.
- ^ Borromini hield zich aan de eis van soberheid van zijn opdrachtgever, de Spaanse Orde der Trinitariërs (Giedion).
