Felix Hoffmann

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Felix Hoffmann (21 januari 1868 – 8 februari 1946) is een Duits chemicus, die bekend staat als de ontdekker van de aspirine.

Er wordt getwijfeld aan de feitelijke juistheid van een of meer onderdelen van dit artikel. Raadpleeg de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie, en pas na controle desgewenst het artikel aan.

Hoffmann wordt in een gezin van tien kinderen geboren in Ludwigsburg, in Württemberg. Zijn vader is fabrikant, zijn moeder de dochter van een pianobouwer. Hij gaat naar school in Ludwigsburg, maakt zijn middelbare studies niet af, werkt drie jaar als leerling-apotheker en voltooit zijn opleiding in apotheken in Genève, Hamburg en Neuville. In 1889 schrijft hij zich in voor chemie aan de universiteit van München, waar hij ook doctoreert. Op 1 april 1894 treedt hij bij Bayer als chemicus in dienst. Hij is dan zesentwintig.

Binnen Bayer is het farmaceutische laboratorium niet erg groot, maar er zitten voldoende knappe koppen bij elkaar om in korte tijd een heel gamma geneesmiddelen te ontwikkelen. Bayer is ambitieus. Ter gelegenheid van een medisch congres in Wiesbaden in 1898 laat het onder de artsen een brochure van tweehonderd bladzijden met een oplage van dertigduizend exemplaren verspreiden.

De experimenten die Felix Hoffmann buiten zijn diensturen uitvoert, staan niet op het onderzoeksprogramma van de directie. Zijn vader in Ludwigsburg lijdt al jaren aan felle reumatische pijnen die alleen met salicylzuur kunnen worden verzacht. In de vierde eeuw voor Christus was het effect van deze stof al bekend bij de beroemde arts Hippocrates, die het uit de schors van wilgen (Latijn: salix) haalde. Kruidenvrouwen in de Middeleeuwen vonden dezelfde stof in de moerasspirea, de spirea ulceria. (vandaar de 'spir' in 'aspirine') In de late negentiende eeuw kon het zuur ook chemisch samengesteld en industrieel geproduceerd worden. Het had echter niet alleen een verschrikkelijke smaak, het werd door de maag ook slecht verdragen en veroorzaakte braakneigingen. Het kon niet voor langere tijd worden voorgeschreven.

Hoffmann gaat systematisch te werk en zoekt verbeten naar een nieuwe verbinding om het middel beter verteerbaar te maken. Volgens het principe van de veredeling van bestaande geneesmiddelen, waarmee hij al eerder succes heeft geboekt, ontdekt hij in 1897 de oplossing van het probleem in de acetylering van het salicylzuur. Op 10 augustus beschrijft hij in zijn laboratoriumdagboek hoe hij het acetylsalicylzuur in chemisch zuivere en bewaarbare vorm heeft samengesteld. Elf dagen later legt hij de basis voor de industriële productie van een andere stof die jarenlang zou dienen als medicijn voor ernstige droge hoest en tuberculose, maar die nu bekend staat als een harddrug: heroïne.

Samen met doctor Heinrich Dreser, hoofd van het laboratorium, test Hoffmann aspirine uitgebreid bij dieren. Een jaar lang wordt de nieuwe verbinding als pijnstiller toegediend in een ziekenhuis in Halle an der Saale en alle betrokkenen zijn enthousiast: de nieuwe stof werkt sneller, is niet alleen pijnstillend maar ook koortswerend. In 1899 komt de aspirine in poedervorm op de markt, vanaf 1900 in tabletten. Het wereldverbruik wordt vandaag de dag op vijftigduizend ton of ongeveer honderd miljard tabletten per jaar geschat.

Sinds enkele decennia is aspirine bezig aan een spectaculaire tweede carrière. Een vleugje acetylsalicylzuur van dertig milligram is intussen ook een geaccepteerd middel om fatale verstoppingen in de bloedvat van hart en hersenen te voorkomen. Dat beetje aspirine kan niet alleen de kans op een hartinfarct maar ook die op een beroerte flink doen dalen, zo heeft recent Amerikaanse onderzoek uitgewezen. Nog elk jaar verschijnen tweeduizend publicaties en honderd studies over de werking van het hoofdpijntablet. Pas in 1971 kon de Britse farmacoloog Sir John Vane preciseren hoe de werking van het aspirientje op het menselijk lichaam in elkaar zit. Hij kreeg er in 1982 de Nobelprijs voor.