Familiebedrijf

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Volgens de definitie die Nyenrode hanteert is een familiebedrijf een bedrijf dat tenminste aan twee van de volgende drie criteria voldoet:

Meer dan 50% van het bedrijf is in handen van een enkele familie,
Een familie heeft beslissende bevoegdheden inzake bedrijfsvoering en opvolging,
Een meerderheid, of tenminste twee leden van de leiding van de onderneming zijn afkomstig uit één familie.

In Nederland bestonden in 2007 maar liefst 194.100 familiebedrijven, wat 55% is van het totaal aantal bedrijven. Vele familiebedrijven zijn klein, maar er zijn er ook heel grote bij. Ze zijn verantwoordelijk voor ongeveer de helft van de bedrijfsgebonden werkgelegenheid en ze zijn van groot belang voor de economie.

[bewerk] Kenmerken

Uit het onderzoek van Nyenrode komen een aantal eigenschappen van het familiebedrijf naar voren, waarvan de belangrijkste zijn:

Paternalisme, wat inhoudt dat er een wederzijdse betrokkenheid bestaat tussen bedrijf en medewerkers. Wel zijn er in een familiebedrijf vaste gewoontes en tradities aan te treffen waar de medewerkers zich aan moeten conformeren. In de negatieve zin kan paternalisme ook tot bemoeizucht leiden.
Het ondernemerschap is vaak erg creatief en innovatief. Vernieuwingen kunnen snel worden doorgevoerd en familiebedrijven hebben de neiging zich voortreffelijk aan veranderende omstandigheden aan te kunnen passen.

[bewerk] Evolutie van familiebedrijven

Sommige familiebedrijven zijn al oud en blijven zich tot een niche-markt beperken. Een voorbeeld van een dergelijk bedrijf is Peijnenburg. Andere bedrijven zijn innovatief en groeien snel, bijvoorbeeld het fietsenbedrijf van Eddy Merckx. Een (te) snel groeiend familibedrijf kan in moeilijkheden geraken, al dan niet door overschatting van hun kunnen. Voorbeelden hiervan zijn Baan en Lernout & Hauspie.

Een zeer groot en internationaal opererend familiebedrijf is Heineken. Ook Philips heeft lange tijd het karakter van een familiebedrijf gekend. Vele grote bedrijven zijn oorspronkelijk familiebedrijven of ontstonden door fusies van vele dergelijke bedrijven, bijvoorbeeld IJsboerke of Akzo Nobel.

Uiteindelijk zijn er nog familiebedrijven die zeer snel groeien, mede door overnames. De VDL Groep is een dergelijk bedrijf.

Soms echter heeft een bedrijf kapitaal nodig of wil de eigenaar het verkopen. Het familiebedrijf verliest dan zijn zelfstandigheid en wordt opgenomen in een concern. Het gebeurt meer dan eens dat de activiteiten van het bedrijf na enige tijd worden overgeheveld naar een andere vestiging vanm dit concern. Verkoop kan ook plaatsvinden als er geen geschikte opvolger is.

Het min of meer erfelijk leiderschap heeft als nadeel dat het gevaar bestaat dat minder bekwame mensen aan het bewind komen. In de 19e eeuw kwam het herhaaldelijk voor dat verwende fabrikantenzoontjes de moeizaam opgebouwde zaak te gronde richtten.

[bewerk] Oude familiebedrijven

Jules Destrooper
Massive, gestart als smid in Wommelgem

Familiebedrijven ontstaan vaak uit ambachtelijke bedrijven. De volgende lijst bevat de tien oudste nog bestaande familiebedrijven in Nederland:

1545: Touwfabriek G. van der Lee te Oudewater
1594: Tichelaars Aardewerk- en Tegelfabriek te Makkum
1660: Klokkengieterij Petit & Fritsen te Aarle-Rixtel
1662: Handelshuis Van Eeghen Groep te Amsterdam
1680: Bierbrouwerij Bavaria te Lieshout
1691: Nolet Jeneverstokerij-Distilleerderij te Schiedam
1695: Drankenfabrikant Koninklijke De Kuyper te Schiedam
1696: Oliefabriek C. de Koning Tilly te Haarlem
1700: Vergeest Metaalbewerking te Druten
1703: Drukkerij Joh. Enschedé te Haarlem

Het oudste familiebedrijf ter wereld^[1] is momenteel Hoshi Ryokan, een hotel uit 717 in de Japanse stad Komatsu. Tot 2006 was de Japanse tempelbouwer Kongō Gumi, dat in 578 ontstond door toedoen van prins Shotoku Taishi, het oudste familiebedrijf ter wereld. Dit bedrijf ging na 1428 jaar echter failliet en werd overgenomen door Takamatsu Corporation, waarvan het sindsdien een dochteronderneming is.