Erya
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
| Naam (taal-varianten) |
||||||
| Traditioneel | 爾雅 | |||||
| Vereenvoudigd | 尔雅 | |||||
| Pinyin | Ěryǎ | |||||
| Wade-Giles | Erh-ya | |||||
|
||||||
Erya (Benadering van elegantie of Toenadering tot het oprechte) is de naam van een Chinees woordenboek dat dateert uit de late Zhou of de vroege Han-tijd. Het boek bevat trefwoorden over onder meer flora en fauna en verder verklarende aantekeningen over begrippen uit andere klassieke Chinese werken. Juist door dit laatste werd het werk sinds de Tang-dynastie gerekend tot de Confucianistische Klassieken.
Inhoud |
[bewerk] Betekenis van de titel 'Erya'
Volgens de Shiming (釋名), een ander oud Chinees woordenboek is "er" een woordspeling op "ni" (昵, nabij, intiem, naderen) en kan "ya" worden vertaald met juist, verfijnd, elegant, oprecht. De titel "Erya" betekent dan: Benadering van datgene wat juist, verfijnd, elegant of oprecht is.
[bewerk] Ontstaan
Het werk werd voor het eerst vermeld in de Hanshu en had toen reeds de huidige vorm en inhoud. Volgens Zhang Yi (張揖) die rond 230 na Chr. een aanvulling op de Erya schreef (Guangya, 廣雅, Uitbreiding van de (Er)ya) was de Hertog van Zhou de samensteller van het boek. Hieraan werd later getwijfeld omdat in het boek ook werken uit de late Zhou-tijd werden geciteerd. De huidige gangbare wetenschappelijke opvatting is in 1931 verwoord door de Zweedse sinoloog Bernhard Karlgren. Volgens hem is het werk in de loop van de derde eeuw v.Chr. samengesteld door verder onbekende auteurs.
Op het werk zijn twee belangrijke commentaren verschenen, de Erya zhu (爾雅注, 'Commentaar op de Erya') door Guo Pu (郭璞, 276-324) en de Erya shu (爾雅疏, 'Sub-commentaar op de Erya') door Xing Bing (邢昺, 931-1010). Deze werken vormden sinds de Yuan-dynastie een integraal onderdeel van de Erya.
[bewerk] Inhoud
De Erya wordt vaak een woordenboek genoemd. Dit is zeker van toepassing op de eerste drie hoofdstukken. Daar worden obscure woorden uit andere klassieke teksten en abstracte begrippen uitgelegd en zijn de karakters volgens hun betekenis gerangschikt. De overige zestien hoofdstukken gaan echter over meer concrete zaken, zoals flora, fauna, architectuur, astronomie en muziek. Hierdoor lijken die hoofdstukken meer op een repertorium of een encyclopedisch overzicht dan op een woordenboek. De titel van elk hoofdstuk begint met shi (釋, 'uitleg'):
| Nr | Titel | Vertaling | Onderwerpen |
|---|---|---|---|
| 1. | Shi Gu, 釋詁 | Uitleg van oude woorden | werkwoorden, bijvoegelijk gebruikte woorden, bijwoorden, grammaticale affixen |
| 2. | Shi Yan, 釋言 | Uitleg van woorden | werkwoorden, bijvoegelijk gebruikte woorden, bijwoorden |
| 3. | Shi Xun, 釋訓 | Uitleg van twee karakter woorden | bijvoegelijk gebruikte woorden en bijwoorden met verdubbeling |
| 4. | Shi Qin, 釋親 | Uitleg over verwantschap | verwantschap, huwelijk |
| 5. | Shi Gong, 釋宮 | Uitleg over architektuur | architektuur, constructie |
| 6. | Shi Qi, 釋器 | Uitleg over gebruiksvoorwerpen | gereedschappen, wapens, kleding |
| 7. | Shi Yue, 釋樂 | Uitleg over muziek | muziek, muziekinstrumenten, dans |
| 8. | Shi Tian, 釋天 | Uitleg over astronomie | astronomie, astrologie, kalender, weer |
| 9. | Shi Di, 釋地 | Uitleg over geografie | geografie, geologie, plaatselijke overleveringen |
| 10. | Shi Qiu, 釋丘 | Uitleg over heuvels | topografie, geomantie |
| 11. | Shi Shan, 釋山 | Uitleg over bergen | (bekende) bergen |
| 12. | Shi Shui, 釋水 | Uitleg over rivieren | rivieren, navigatie, irrigatie |
| 13. | Shi Cao, 釋草 | Uitleg over kleinere planten | granen, kruiden, groenten, grasachtigen |
| 14. | Shi Mu, 釋木 | Uitleg over bomen | bomen, struiken, botanische begrippen |
| 15. | Shi Chong, 釋蟲 | Uitleg over dieren met pantsers | insecten, spinnen, reptielen |
| 16. | Shi Yu, 釋魚 | Uitleg over vissen | vissen, amfibieën, schaaldieren, reptielen |
| 17. | Shi Niao, 釋鳥 | Uitleg over vogels | vogels, pluimvee |
| 18. | Shi Shou, 釋獸 | Uitleg over wilde dieren | wilde dieren, mythische beesten |
| 19. | Shi Chu, 釋畜 | Uitleg over tamme dieren | veestapel, huisdieren, pluimvee, begrippen uit de dierkunde |
[bewerk] Concordantie
(nog niet compleet)
Voor gebruik van de Erya is een concordantie essentieel:
- Zhihua He 何志華, Concordances to the Erya/ Concordances to the Xiaojing 爾雅逐字索引/ 孝經逐字索引 (Er ya zhu zi suo yin/ Xiao jing zhu zi suo yin), Xianggang (= Hongkong) (Shang wu yin shu guan) 1995 香港 (商務印書館) 1995, ISBN 9620742893.
- Verschenen in de serie: The Chinese University of Hong Kong Institute of Chinese Studies the ICS ancient Chinese texts concordances series. Classical works, no. 16-17 香港中文大學中國文化研究所先秦兩漢古籍逐字所引叢刊. 經部, 第16-17種 (Xianggang Zhong wen da xue Zhongguo wen hua yan jiu suo xian Qin liang Han gu ji zhu zi suo yin cong kan. Jing bu, di 16-17 zhong).
[bewerk] Vertalingen
Gezien de aard van het werk bestaan er geen vertalingen van de Erya. Wel zijn er twee studies in westerse talen die enkele hoofdstukken uit de Erya analyseren:
- Coblin, W. South, An Introductory Study of Textual and Linguistic Problems in the Erh-ya, Doctoral (PhD) Dissertation, University of Washington 1972, analyse van hoofdstuk 1-3.
- Carr, Michael E., A Linguistic Study of the Flora and Fauna Sections of the Erh ya, Doctoral (PhD) Dissertation, University of Arizona 1972, analyse van de hoofdstukken 13-14.
Beide dissertaties zijn niet gepubliceerd, maar wel beschikbaar als microfilm.
[bewerk] Externe link
Klik hier voor integrale Chinese tekst (Chinese Text Project).
[bewerk] Literatuur
- Coblin, W. South, 'Erh ya' in: Early Chinese Texts. A Biliographical Guide (Loewe, Michael, ed.), pp. 94-100, Berkeley: Society for the Study of Early China, 1993, (Early China Special Monograph Series No. 2), ISBN 1-557-29043-1.
- Karlgren, Bernhard, 'The Early History of the Chou li and Tso chuan Texts' in: Bulletin of the Museum of Far Eastern Antiquites, 3 (1931), pp. 1-59
- Op pp. 44-54 geeft Karlgren zijn these over het ontstaan van de Erya weer.
