Erich Korngold
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
| Erich Korngold | |
|---|---|
| Volledige naam | Erich Wolfgang Korngold |
| Geboren | Brno, 29 mei 1897 |
| Overleden | Hollywood, 29 november 1957 |
| Geboorteland | Tsjechië, (Moravië) |
| Jaren actief | 45 |
| Stijl | Entartete Musik |
| Beroep(en) | componist |
| Invloed(en) | Richard Strauss en Giacomo Puccini |
| Label(s) | Decca Records, CPO, Naxos |
 Portaal:Klassieke muziek |
|
Erich Wolfgang Korngold (Brno (Moravië), 29 mei 1897 - Hollywood, 29 november 1957) was een Amerikaanse componist van Oostenrijkse afkomst. Hij genoot vooral aanzien in Hollywood als filmcomponist. Onder zijn orkestrale werken en opera’s bevinden zich enkele grootse werken.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Zijn vader was de gevreesde muziekcriticus Julius Korngold, assistent van Eduard Hanslick. Hij bombardeerde Korngold jr. al op zijn vijfde jaar tot wonderkind. Gustav Mahler noemde hem ‘de nieuwe Mozart’ en een genie en Rudolf Mengelberg beschreef hem in een programma van het seizoen 1919/1920 van het Concertgebouw als "Een uit de hemel gevallen musicus". Mahler beval Korngold aan bij Alexander von Zemlinsky voor muziekstudie. Zemlinsky stelde dat hij Korngold niets meer kon leren. Al op 9-jarige leeftijd ging hij aan het Weense conservatorium bij Robert Fuchs muziek studeren.
Op 15-jarige leeftijd componeerde hij een Sinfonietta dat ook een werk van een ervaren componist zou kunnen zijn. Het is een stuk in de broeierige, hoogromantische stijl; modern maar nergens dwaalt Korngold van de tonaliteit af. Zijn grootste invloeden waren de muziek van Richard Strauss en Giacomo Puccini. Zij is volkomen vreemd van wat men in het Duits ‘Angst’ noemt en is daardoor ver verwijderd van die van tijdgenoten als Franz Schreker en Zemlinsky. Tot in de jaren 1930 reisde Korngold heel Europa door. De eerste reizen waren initiatieven van zijn vader. Hier ligt zeker een parallel met Mozart en diens vader. Volgens De kroniek van het Concertgebouw voerde het Concertgebouw-orkest o.l.v. Willem Mengelberg op 13 oktober 1912 "Eine Schauspiel-ouverture" van hem uit op 14 oktober 1917 gevolgd door zijn "Synfonietta" en op 26 november 1925 "Viel Lärm um nichts". Tijdens de jubileumconcerten n.a.v. Mengelbergs 25-jarig jubileum als dirigent van het Concertgebouworkest werd er ook een werk van Korngold gespeeld en leverde Korngold een bijdrage voor het Gedenkboek Mengelberg 1895-1920. In 1934 kwam Korngold voor het eerst in Hollywood met de opdracht voor muziek bij de film A Midsummer Night’s Dream te componeren waarvoor hij het werk van Felix Mendelssohn bewerkte. In 1935 werd hij door Warner Brothers gevraagd muziek te componeren voor de film Captain Blood. Hierop volgde 18 filmcomposities in 12 jaar. Errol Flynn speelde in vele de hoofdrol. Het waren – voor die tijd – spectaculaire avonturenfilms met exotische locaties, zeegevechten en romantiek.
Zijn filmmuziek heeft dezelfde grandeur, pathos en soms bombast als zijn orkestwerken. Korngold noemde deze composities ‘opera’s zonder woorden’. In deze muziek was Korngold een pionier. Zijn manier van componeren beïnvloedde filmcomponisten als Max Steiner, Franz Waxman, Hugo Friedhofer en tot begin 21e eeuw John Williams.
De Tweede Wereldoorlog blokkeerde Korngold’s terugkeer naar Europa. Hij was er – met zijn Joodse bloed – ook niet meer welkom. Zijn muziek werd in die tijd in Europa niet meer uitgevoerd. Na 1947 componeerde hij geen opera’s meer en voltooide nog enkele orkestwerken met solo-instrumenten.
[bewerk] Werken
Op 14-jarige leeftijd componeerde hij een Toneel-overture, in première gebracht door Arthur Nikisch, die de toets der kritiek al kon doorstaan. Zijn Sinfonietta op.5 zou zonder probleem door Richard Strauss kunnen zijn gecomponeerd. Strauss heeft dit werk gedirigeerd evenals Felix Weingartner.
Korngold’s orkestwerken zijn foutloos gecomponeerde werken met een sterk pathos, een hoog dramatisch gehalte en perfecte orkestratie. Zijn werken kennen een bepaalde vorm van bombast die niet iedereen apprecieert. Verder zijn ze vaak zo perfect geconstrueerd dat ze wat emotieloos over komen. Een uitzondering daarop is het adagio uit zijn Symfonie in F en het vioolconcert, de eerste twee delen. Het pianoconcert is speciaal voor de pianist Paul Wittgenstein gecomponeerd die zijn rechterarm in de Eerste Wereldoorlog verloren had; het vioolconcert beleefde zijn première met Jascha Heifetz en het St. Louis Symphony orchestra in 1947. Het celloconcert is ontstaan uit de muziek voor de film Devotion. Konrgold’s eerste twee opera’s – Polykrates en Violanta – werden door Bruno Walter in première gebracht bij de Staatsopera van München.
De opera Die Tote Stadt, dat Korngold’s meesterwerk wordt genoemd, beleefde een simultaan-première in Hamburg en Keulen.
[bewerk] Registraties
Op het Duitse CD label CPO zijn de meeste orkestwerken en enkele opera’s van Korngold verschenen. Het Engelse label Decca heeft in haar catalogus een uitstekende opname van de opera Das Wunder der Heliane. Meer recent heeft het Engelse label Chandos ook orkestwerken op CD uitgebracht. Deze reeks is voortgezet met filmmuziek. Korngold’s opera Die Tote Stadt is bij Arthaus op DVD verschenen. In Nederland was Korngold ook geen onbekende: op 13 oktober 1912 klonk in het Concertgebouw met het Concertgebouworkest; "Eine Schauspiel-ouverture", op 14 oktober 1917 "Synfonietta"op. 5 en op 26 november 1925 zijn suite "Viel Larm um nichts" allen o.l.v. Willem Mengelberg. Bovendien dirigeerde Mengelberg tijdens zijn 25-jarig jubileum als dirigent van het Concertgebouworkest een werk waarvan Rudolf Mengelberg schreef: "Korngold is een uit de hemel gevallen musicus". Daar tegenover stond dat Korngold een bijdrage leverde voor het Gedenkboek Mengelberg 1895-1920.
[bewerk] Lijst van theaterwerken
- Der Ring des Polykrates, op. 7, opera (naar H. Teweles);
- Violanta, op. 8, opera op een ([libretto]] van H. Müller);
- Die tote Stadt, op.12, opera (libretto Paul Schott, naar de roman van Georges Rodenbach, Bruges la morte);
- Das Wunder der Heliane, op. 20 ,(libretto Hans Müller, naar een mysteriespel van Hans Kaltneker);
- Die Kathrin, op. 28, (libretto E. Decsey);
- Der Schneemann (pantomime, script: E.W. Korngold);
- Much ado about Nothing, op. 11 (toneelmuziek bij het stuk van William Shakespeare), 1919;
- Der Vampyr (toneelmuziek), 1923;
- The Silent Serenade, op. 36 (stage comedy, libretto: E.W. Korngold/H. Reisfeld), 1946
[bewerk] Lijst van orkestwerken
- Märchenbilder op. 3, 1913;
- Schauspiel Ouvertüre op. 4, 1911;
- Charakterstudie für großes Orchester, 1911;
- Sinfonietta, op. 5, 1912;
- Tanz im alten Still, voor klein orkest, 1917;
- Sursum coda, op. 13, symfonische overture, 1921;
- Pianoconcert in C, op. 17, voor piano linkerhand en orkest, 1923;
- Die kleine Serenade, op. 24, voor klein orkest, 1931-2;
- Tomorrow, op.33, symfonisch gedicht voor koor en orkest, 1942;
- Vioolconcert in D, op. 35, 1945;
- Celloconcert in C, op. 37, 1946;
- Symfonische serenade in B voor strijkers op. 39, 1947;
- Symfonie in F, op. 40, 1951-2;
- Thema en variaties, op. 42;
- Straussiana, 1953
[bewerk] Filmmuziek
- A Midsummer Night’s Dream, arrangement van Felix Mendelssohn’s muziek, 1934;
- Captain Blood 1935;
- Another Dawn 1936;
- Anthony Adverse 1936;
- Give up this Night 1936;
- The Green Pastures 1936;
- Rose of the Ranch 1936;
- The Prince and the Pauper 1937;
- The Adventures of Robin Hood 1938;
- Juarez 1939;
- The Private Lives of Elizabeth and Essex 1939;
- The Sea Hawk 1940;
- King’s Row 1941;
- The Sea Wolf, 1941;
- The Constant Nymph 1942;
- Devotion 1943;
- Between Two Worlds 1944;
- Of Human Bondage 1945;
- Deception 1946;
- Escape me Never 1946;
- Magic Fire (naar Richard Wagner), 1954
