Ede (stad)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Ede

Plaats in Nederland
Ede
Situering
Provincie	Gelderland
Gemeente	Ede
Coördinaten	52°2'N  5°40'E
Algemeen
Inwoners (2006[1])	67.670
Overig
Postcode	6710-6718
Netnummer	0318
Belangrijke verkeersaders	A12 A30 N224
Nederland

Ede gezien vanaf de noordzijde (2003)

Ede Noord (2003)

Ede Veldhuizen (2003)

Toren van de Oude Kerk met in 2007 vernieuwde wijzerplaten

Ede Centrum gezien vanuit de Concordiamolen

Airborne monument op de Ginkelse Heide

Ede ( uitspraak (info·uitleg)) is een middelgrote plaats in de Nederlandse provincie Gelderland, te vinden op de westflank van de Veluwe en de zuidelijke Gelderse Vallei. Het is tevens de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente.

De plaats Ede heeft 67.670 inwoners (2006^[1]). De gemeente Ede telt 107.476 inwoners (2007^[2]).

Inhoud 1 Ontwikkeling 2 2e Wereldoorlog 3 Bereikbaarheid over het spoor 3.1 Grootse plannen voor het spoor 4 Enkele bijzonderheden in Ede 5 Wijken 6 Geboren in Ede 7 Bekende (oud-)inwoners van Ede 8 Bronnen, noten en/of referenties

[bewerk] Ontwikkeling

Voor de ontwikkeling van de woonkern Ede zijn enkele belangrijke economische prikkels aan te wijzen:

• de vestiging van kunstzijdefabriek Enka (is gesloten);
• de vestiging van Defensie (gaat sluiten);
• de vestiging van Riedel (drankenfabriek);
• de vestiging van het hoofdkantoor van RVS Verzekeringen. (voorheen Victoria Vesta)
• de vestiging van NIZO.

Grote delen van Ede zijn hierdoor ontstaan en zelfs in opdracht van de nieuwkomers gebouwd (het gebied rond de Klinkenbergerweg (woningen voor militairen), tuindorp Enka). Op het moment is echter de Enka-fabriek gesloten en staat Defensie ook op het punt van vertrekken.

Ondanks het vertrek van deze grote partijen is Ede een groeiende kern. Het oude centrum is inmiddels opgeknapt, zodat de nieuwe Achterdoelen voor een nieuwe opleving zorgt in het gebied. Maar ondanks deze grootse renovatie en sanering is niet iedereen tevreden over het nieuwe centrumgebied in Ede. Zo wordt het centrum vaak beschouwd als kil en sfeerloos. De gemeente tracht hier wat aan te doen door onder andere bloembakken te plaatsen en de pleinen te reconstrueren. Hiermee word voorlopig de laatste hand gelegd aan het renoveren van het centrum.

De laatste decennia zijn wijken zoals Rietkampen en Maandereng gebouwd (met de Stadspoort als verbindingsstuk). Actueel is de ontwikkeling en bouw van Kernhem, waarmee de oversteek van de N224 een feit is geworden.

Zoals bij meerdere plaatsen is ook in Ede sprake van een (her)ontwikkeling van de stad, zoals het verbeteren van gedeelten van de wijken Veldhuizen en Enka/Ede-Zuid en het renoveren van het hart bij de Oude Kerk. De gemeente wil een zogeheten Voorzieningencluster bouwen dat de wijk Kernhem en Veldhuizen - ten zuiden van de N224 - met elkaar verbindt. De winkels en openbare voorzieningen waaruit het Voorzieningencluster moet gaan bestaan, worden volgens dit plan ter hoogte van de N224 gebouwd. De weg gaat dan in een tunnel onder dit cluster door.

Ede is een goed bereikbare plaats gelegen aan snelweg A12 (Arnhem-Utrecht) en aan de spoorlijn Utrecht-Arnhem. In juli 2004 is de snelweg A30 langs Ede doorgetrokken vanaf Barneveld tot de A12, waarmee de woonkern nu ontlast wordt en de bereikbaarheid van Arnhem en omgeving vanaf de A1 bij Amersfoort vergroot is. Doordat zich in het talud oeverzwaluwen genesteld hadden was tijdelijk één strook van de rijbaan buiten gebruik. De oeverzwaluwen zijn in de derde week van augustus weggevlogen, maar zijn eind april 2005 weer terug in Ede, in een berg zwarte grond op het bedrijventerrein Kievitsmeent, dat langs de snelweg is gelegen.

[bewerk] 2e Wereldoorlog

In de 2e Wereldoorlog zijn tijdens operatie "Market Garden" geallieerde militairen op de Ginkelse Heide bij Ede geland, vanaf daar zijn ze, vechtend tegen de Duitsers, naar Arnhem getrokken. Elk jaar word er nog parachute gesprongen boven de heide. De parachutisten worden uit echte, nog operationele, Tweede Wereldoorlog-vliegtuigen gedropt. Daarbij komt altijd publiek kijken vanuit de wijde omgeving. Er komen zelfs veteranen uit Groot-Brittannië bij kijken. Tot en met 2006 sprongen er ook nog veteranen van soms wel 80 jaar oud, maar waarschijnlijk was 2006 de laatste keer dat ze zelf meededen. Ter nagedachtenis aan de Tweede Wereldoorlog staan verschillende monumenten in Ede.

• Airborne monument
• Erebegraafplaats
• Plaquette op de Oude Kerk
• Monument in openluchttheater

Station Ede bezit ook een Plaquette voor het Gevallen Spoorwegpersoneel om het gesneuvelde personeel van de Nederlandse Spoorwegen te herdenken.

[bewerk] Bereikbaarheid over het spoor

Ede is gelegen aan de spoorlijn Utrecht-Arnhem. Het station in Ede is geopend op 16 mei 1845 als station Ede SS (Staats Spoorwegen), maar later is dit gewijzigd in Ede-Wageningen, zoals het nog steeds heet. Tevens ligt de plaats aan de spoorlijn richting Amersfoort die tegenwoordig wordt gezien (alsmede met de busdienst richting Wageningen) als de Valleilijn, een zogeheten HOV-verbinding. In de volksmond heeft de lijn echter nog altijd de bijnaam "Kippenlijn", die voortkomt uit een vroegere functie. Deze lijn opende in 1901. Aan deze lijn heeft Ede nog een tweede station liggen, namelijk Ede Centrum. Vroeger had Ede nog een derde halteplaats op dit traject, station Ede-gemeentehuis, maar dit is al in de jaren '30 opgeheven.

[bewerk] Grootse plannen voor het spoor

In de jaren '80 werden de beide lijnen die door Ede lopen opgenomen in het plan van de NS, Rail 21. De spoorlijn Utrecht-Ede-Arnhem zou verbreed worden tot 4 sporen en de Valleilijn richting Amersfoort zou hierbij tweesporig worden. Beide plannen zijn echter niet doorgegaan. De gemeente Ede heeft als grote wens dat de spoorlijn Utrecht-Ede-Arnhem verdiept wordt aangelegd om de barrièrewerking op te heffen die deze nu veroorzaakt. Voormalig verkeersminister Peijs heeft 40 miljoen euro toegezegd voor dit project.

[bewerk] Enkele bijzonderheden in Ede

• CineMec, infotainmentcentre gebouwd in een geluidswal langs de A12
• De Heideweek (laatste week augustus)
• Doesburger molen (halverwege Ede en Lunteren), Walderveense molen, De Hoop, Concordiamolen en de De Keetmolen.
• Congrescentrum De Reehorst
• NIZO food research
• Terrasflats
• Zwem- en waterpolovereniging Polar Bears EDE (meervoudig Nederlands en Europees waterpolokampioen)
• Christelijke Hogeschool Ede
• Openluchttheater

[bewerk] Wijken

• De Maandereng
• Veldhuizen
• De Rietkampen
• Kernhem
• Beatrixpark
• Ede-Zuid
• Ede-Centrum

[bewerk] Geboren in Ede

• Ton Anbeek (18 september 1944), schrijver
• Hans Dorrestijn (16 juni 1940), cabaretier
• Benno Kuipers (6 maart 1974), zwemmer
• Vivian Slingerland (29 november 1971), televisiepresentatrice
• Angela Postma (6 augustus 1971), zwemster
• Marianne Thieme (6 maart 1972), politica

[bewerk] Bekende (oud-)inwoners van Ede

• Herman Krebbers (oud-inwoner)
• Anna Maria Moens (1775-1832)
• Kiki Musampa , voetballer Manchester City
• Rob de Nijs
• Martijn van Nellestijn
• Jan Siebelink
• Dick Stellingwerf
• Stijn Vreven

Bronnen, noten en/of referenties:

^ a b CBS Statline, 1 januari 2006 ^ CBS Statline, Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen.

Gemeente Ede

Hoofdplaats: Ede Dorpen: Bennekom  · De Klomp  · Ederveen  · Lunteren  · Wekerom  · Harskamp  · Otterlo  · Hoenderloo (gedeeltelijk) Buurtschappen: Doesburgerbuurt  · Driesprong  · Eschoten  · De Ginkel  · Hoekelum  · Hoog-Baarlo  · De Kade  · De Kraats  · Meulunteren  · Mossel  · Nederwoud  · Nergena  · Nieuw-Reemst  · Oostdorp  · Oud-Reemst  · Overwoud  · Roekel  · De Valk  · Walderveen  · Westeneng