Duivenkater
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Duivenkater of Duivekater is een traditioneel feestbrood, dat voornamelijk in de streek ten noorden van Amsterdam (Nieuwendam en Zaanstreek) wordt gebakken. Het is een langerekt ovaal, zoet witbrood, dat rond Pasen en met de kerstdagen wordt gegeten. De echte Noord-Amsterdamse of Zaanse duivenkater is een zogenaamd vloerbrood, dat wil zeggen op de plaat gebakken, dus niet in een bakvorm. In het bakkerijmuseum op de Zaanse Schans worden duivenkaters van twee verschillende Zaanse bakkers verkocht, elk volgens eigen recept. Op twee schilderijen van Jan Steen is een duivenkater afgebeeld. In veel plaatsen wordt/werd duivenkater alleen met Pasen gegeten.
[bewerk] Oorsprong
De naam duivenkater stamt zeer waarschijnlijk af van een restant dialect van het "oud Germaans", namelijk "Deuvels Kakor" = Duivelskoek. In Zweden spreekt men bijvoorbeeld nog van "Peppar-Kakor" (Peperkoek; "kakor" is koek of gebak). Volgens sommigen zou het brood teruggaan op de Germaanse dodenoffers in de vorm van broden die in de vorm van een schenkel gebakken werden. "Duivelskoek" verwijst volgens hen naar de vermeende Germaanse traditie om tegen midwinter een voorbij huppelende maagd of versleten germaan aan de Goden te offeren, nog later bij gebrek aan maagden of een veranderende sociale moraal stukken geroosterd rundvlees en duivenkater als plaatsvervangend vlees offer te brengen. Het zou het enige brood zijn waar de oude Germanen de voorkeur aan gaven, nog boven maagden en geroosterde ossenbout. Ook de huidige vorm van de duivenkater verwijst hier nog naar: gelijkend op een ossebout met aan weerszijden een versiering in de vorm van een stuk gebeente.
[bewerk] Samenstelling
Het recept is al vele honderden jaren relatief onveranderd gebleven, en wijkt voornamelijk af van normaal vloerbrood in de zin van de bereidingswijze en toevoeging van: verwarmde roomboter, citroenschil en melk. Opvallend aan de duivenkater is de zeer dunne, zachte korst, wat suggereert dat het deeg na een relatief lange voorrijs op hoge temperatuur wordt afgebakken. Menig bakker beroept zich er op het originele recept in handen te hebben, maar de historie van de duivenkater is dermate oud dat dit recept of de originele grondstoffen niet meer voorhanden zijn. De moderne duivenkater is mogelijk zelfs beter van smaak dan vroeger, aangezien de maaltechnieken en de "witte" bloemsoorten beter dan zo'n 100 jaar geleden.
Nog niet zo heel lang geleden was dit brood algemeen bekend, thans nog in enkele Noord-Hollandse plaatsen, vooral in de Zaanstreek en Amsterdam Noord ( nieuwendam ). Kenners geven nog immer de voorkeur aan minstens vijf dagen oude duivenkater, dun gesneden, bestreken met roomboter en genuttigd met een kop warme thee. Zij beperken zich daarbij niet tot Pasen of de kerstdagen.
