Dichloormethaan
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
| Dichloormethaan | |
|---|---|
| Structuurformule en molecuulmodel | |
 Structuurformule van Dichloormethaan |
|
| Algemeen | |
| Molecuulformule | CH2Cl2 |
| Andere namen |
methyleenchloride, DCM
|
| Molmassa | 84,93 g/mol |
| SMILES |
C(Cl)Cl
|
| CAS-nummer | 75-09-2 |
| EG/EINECS/ELINCS | 200-838-9 |
| Beschrijving | Kleurloze vloeistof met een kenmerkende geur |
| Vergelijkbaar met | chloroform, difluormethaan |
| Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen | |
 Xn, schadelijk |
|
| Risico (R) en veiligheid (S) | R-zinnen: R40 S-zinnen: S23, S24, S25, S36, S37 |
| Fysische eigenschappen | |
| Aggregatietoestand | Vloeibaar |
| Kleur | Kleurloos |
| Dichtheid | 1,325 g/cm³ |
| Smeltpunt | -97 °C |
| Kookpunt | 40 °C |
| Waar mogelijk zijn SI-eenheden gebruikt. Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar) | |
Dichloormethaan of methyleenchloride is een chemische stof die als oplosmiddel gebruikt wordt voor organische stoffen. Het is een kleurloze en vluchtige vloeistof met een matig zoete en soms onaangename geur.
Dichloormethaan werd voor het eerst gemaakt in 1840 door de Franse scheikundige Henri Victor Regnault, die het isoleerde uit een mengsel van chloormethaan en chloor dat blootgesteld was geweest aan zonlicht. Zoals 'di' in de naam aangeeft, bevat het dichloormetaanmolecuul twee chlooratomen.
Inhoud |
[bewerk] Productie
Dichloormethaan wordt industrieel geproduceerd door methaan met chloorgas te laten reageren bij 400-500 °C. .
- CH4 + Cl2 → CH3Cl + HCl
- CH3Cl + Cl2 → CH2Cl2 + HCl
- CH2Cl2 + Cl2 → CHCl3 + HCl
- CHCl3 + Cl2 → CCl4 + HCl
Het resultaat van deze processen is een mengsel van chloormethaan, dichloormethaan, chloroform en tetrachloormethaan. Dat mengsel wordt gescheiden door middel van destillatie.
[bewerk] Gebruik
De vluchtigheid van dichloormethaan en zijn vermogen om als oplosmiddel voor een grote verscheidenheid aan verbindingen maken het tot een ideaal oplosmiddel in de chemische synthese. De bekendste toepassing is als verfafbijtmiddel en als ontvettingsmiddel. In de levensmiddelenindustrie wordt het gebruikt om caffeïnevrije koffie te maken of extracten van kruiden, bijvoorbeeld hop. Tijdens transport kunnen aardbeien of graan met dichloormethaan gegast worden. De verbinding werkt dan (door verdrijven van zuurstof) als pesticide.
Zijn vluchtigheid is de basis voor het gebruik als drijfgas in spuitbussen. In PUR wordt het gebruikt om het volume van de schuimmassa te vergroten. Dichloormethaan is ook gebruikt als "werkende" stof in Drinkvogeltjes (Engels: drinking bird), een soort speelgoed.
In lampen wordt het soms toegepaste. In een gesloten systeem dat van onderen verlicht wordt, bewegen steeds gekleurde "bellen". In een doorzichtige cilinder zitten twee niet-mengbare vloeistoffen, bovendien zijn kleurstoffen toegevoegd die slechts in één van de twee vloeistoffen oplossen. De dichtheid van de vloeistoffen verschilt weinig. De vloeistof met de grootste dichtheid bevindt zich onderin de cilinder. De lamp verwarmt aan de onderzijde de vloeistoffen waardoor plaatselijk de temperatuur stijgt en uitzetting volgt. Bij uitzetten daalt de dichtheid, waardoor de warme vloeistof gaat drijven in de koudere eigen vloeistof en ook in de andere vloeistof. Na een tijdje koelt de bel warme vloeistof af, zijn dichtheid wordt weer groter en de bel vloeistof zakt weer omlaag. Dit soort lampen is als sfeerverlichting in trek. In de jaren 1940 werden door Wurlitzer "bubbler" jukeboxen gebouwd. De glazen cilinders waren tot 75 cm lang. Weerstanden zorgden voor de verwarming. Met behulp van kiezels in de cilinders werd de grootte van de bellen geregeld. In reproducties van dergelijke jukeboxen wordt nog steeds van dezelfde techniek gebruikgemaakt.
Omdat het gebruik mogelijk en in ieder geval de bereiding van dichloormethaan gezondheidsrisico's met zich meebrengt wordt naar alternatieven gezocht voor veel van deze toepassingen.
[bewerk] Veiligheid
Dichloormethaan is de minst giftige van de eenvoudige chloorkoolwaterstoffen, wat niet wil zeggen dat er geen gezondheidsrisico is. Bij chronische blootstelling kan het een carcinogene werking hebben. Bij dieren is de relatie aangetoond tussen blootstelling en kanker in longen, lever en alvleesklier. Dichloormethaan lijkt niet schadelijker te zijn voor de ontwikkelende foetus dan voor de volwassen mens. Dierproeven bij zwangere dieren hebben geen geboorteafwijkingen of andere ontwikkelingsstoornissen aangetoond. Zoals de meeste organische solventen, kan dichloormethaan de foetus bereiken via de placenta. Het kan aan de zuigeling worden overgedragen via de moedermelk. Zwangere en borstvoedende vrouwen zullen bijgevolg best blootstelling aan dichloormethaan vermijden.
Bij kortdurig huidcontact zal dichloormethaan een deel van het huidvet oplossen en aanleiding geven tot huidirritatie en mogelijk chemische brandblaren.
In de meeste landen moeten producten die dichloormethaan bevatten voorzien van van labels die waarschuwen voor de gezondheidsrisico's van de verbinding.
[bewerk] Mogelijk verbod op gebruik als afbijtmiddel
Op 14 februari 2008 nam de Europese Commissie een voorstel van beschikking aan, om de verkoop en het gebruik van dichloormethaan in verfafbijtmiddelen te verbieden[1]. Dit vanwege de toxische effecten op het centrale zenuwstelsel, van de hoge concentraties aan dichloormethaandampen waaraan men kan worden blootgesteld bij onvoldoende ventilatie of ontoereikende persoonlijke beschermingsmiddelen.
Alternatieven voor deze verfafbijtmiddelen zijn mechanische (afschuren) of thermische (pyrolitische) verwijdering, of het gebruik van minder gevaarlijke chemische producten, zoals Fluxaf Green (Vliegenthart), een product op waterbasis dat mens- en milieuvriendelijk is.
| Referenties: |
