De Man van La Mancha

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

___	Portaal Musical

De Man van La Mancha is een van oorsprong Amerikaanse musical uit 1965, die is geïnspireerd op de door Cervantes geschreven roman De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha. Vanaf 6 december 2008 tot en met 10 mei 2009 zal opnieuw een Nederlandse uitvoering in het theater te zien zijn, met in de hoofdrollen Peter Faber en Marjolein Teepen.

Inhoud 1 Geschiedenis 2 Nederlandstalige producties 3 Vertaling Jacques Brel 4 Film 5 Verhaal 6 Liedjes 7 Bronnen, noten en/of referenties

[bewerk] Geschiedenis

De eerste versie van De Man van La Mancha was een toneelstuk van anderhalf uur, met als titel I, Don Quixote, geproduceerd voor en te zien op de Amerikaanse TV in 1959. De uitzending werd goed ontvangen en de auteur, Dale Wasserman, vond dat er meer van te maken was. Het stuk werd eerst aangepast om op Broadway uit te voeren, maar deze versie werd door de producenten niet omarmd. Op advies van regisseur Albert Marre maakte Wasserman van het toneelstuk een musical, waarbij de liedjes werden geschreven door Joe Darion (tekst) en Mitch Leigh (muziek). De originele Amerikaanse productie is vanaf 1965 meer dan 2000 keer opgevoerd. Om de belangrijkste - en dubbele - rollen toe te lichten in het kort hetgeen op het toneel te zien is: een kerker, waarin Cervantes en een aantal andere gevangenen wachten op een proces bij de Spaanse Inquisitie. Cervantes en de medegevangenen vertellen en spelen het verhaal van de dwaze ridder Don Quichot en zijn metgezel Sancho Panza, waarbij Don Quichot in de simpele vrouw Aldonza zijn droomvrouw Dulcinea ziet. De belangrijkste rollen zijn en werden in deze productie gespeeld door:

• Cervantes / Don Quichot – Richard Kiley
• Aldonza / Dulcinea – Joan Diener
• Sancho Panza – Irving Jacobsen

[bewerk] Nederlandstalige producties

In 1968 is voor het eerst een Nederlandse productie uitgevoerd, in eerste instantie geproduceerd door K.W. Producties, later (medio 1969) door Opera Forum. De première hiervan vond plaats op 23 december 1968 in Theater Carré te Amsterdam. Het script hiervan is in boekvorm uitgekomen. ^[1] De liedjes uit de voorstelling zijn verschenen op een langspeelplaat, die in de afgelopen jaren gedigitaliseerd is en daardoor weer beperkt verkrijgbaar is op cd. ^[2] De belangrijkste rollen werden gespeeld door:

• Cervantes / Don Quichot – Guus Hermus
• Aldonza / Dulcinea – Carry Tefsen
• Sancho Panza – Lex Goudsmit, later overgenomen door John Kraaijkamp sr.^[3]

Een andere Nederlandstalige productie die het vermelden waard is, is die van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. De première vond plaats op 11 oktober 1993 in de Antwerpse vestiging van de Vlaamse Opera en is gedurende twee seizoenen uitgevoerd. De vertaling werd verzorgd door Stef Bos. De belangrijkste rollen werden gespeeld door:

• Cervantes / Don Quichot – Ramses Shaffy
• Aldonza / Dulcinea – Janke Dekker
• Sancho Panza – Werther Van Der Sarren

In het seizoen 2008-2009 wordt de musical opnieuw opgevoerd in een productie van Theatergezelschap Opus One, onder regie van Aike Dirkzwager. De rol van Aldonza / Dulcinea zal worden gespeeld door Marjolein Teepen, die in september 2007 tijdens het tv-programma Op zoek naar Evita al een opvallende en eigentijdse versie van het titelnummer heeft gebracht. De overige belangrijke rollen zullen worden gespeeld door:

• Cervantes / Don Quichot – Peter Faber
• Sancho Panza – Frans Schraven

De nieuwe Nederlandse productie neemt Jacques Brels interpretatie (zie verder) als vertrekpunt. Deze productie is vanaf 6 december 2008 te zien en gaat na een tiental try-outs op 21 december 2008 in première in de Schouwburg Amstelveen. Na 83 voorstellingen in Nederlandse Theaters wordt tenslotte van 20 april 2009 t/m 10 mei 2009 de toer afgesloten in het Amsterdamse Transformatorhuis.^[4]

[bewerk] Vertaling Jacques Brel

In 1968 heeft Jacques Brel, na het zien van de musical op Broadway, een Franse vertaling en bewerking gemaakt (l’Homme de la Mancha). Brel nam de regie en de rol van Don Quichot voor zijn rekening. Joan Diener speelde opnieuw de rol van Aldonza. Ook van deze versie is een opname gemaakt, die in 2003 ook op cd is uitgebracht. ^[5]

[bewerk] Film

In 1972 is de musical verfilmd onder regie van Arthur Hiller. De titelrol werd vertolkt door Peter O'Toole, James Coco speelde Sancho en Sophia Loren was Aldonza.

[bewerk] Verhaal

Het verhaal, met tussen haakjes verwijzingen naar de liedjes, is als volgt. Het is de late zestiende eeuw. Mislukt schrijver-soldaat-acteur en belastinggeld-inzamelaar Miguel de Cervantes is door de Spaanse inquisitie, samen met zijn metgezel, in een kerker gegooid. De twee hebben al hun bezittingen bij zich. In de kerker worden ze door de medegevangenen gedwongen deel te nemen aan een nepproces. Als Cervantes schuldig bevonden wordt zal hij zijn bezittingen moeten overdragen. Cervantes stemt hiermee in, maar wil een kostbaar manuscript achterhouden. Hij wil zich daarom in het proces verdedigen. Dat wil hij doen in de vorm van een toneelstuk, waarin alle gevangenen een rol spelen. Dit wordt geaccepteerd.

Cervantes transformeert zich in Alonso Quijana, een oude heer die veel boeken van ridderlijkheid heeft gelezen. Hij heeft zoveel nagedacht over onrecht dat hij niet meer normaal kan denken en nu van mening is dat hij als een dolende ridder verder moet gaan om het onrecht te gaan bestrijden. Quijana hernoemt zichzelf Don Quichot van La Mancha, en wil samen met zijn "chaperonne", Sancho Panza de wereld verbeteren (2).

Als ze samen op stap gaan ziet hij een windmolen aan voor een reus, een herberg voor een kasteel, een kudde schapen voor een leger en, eenmaal in de herberg aangekomen, een scheerbekken voor een speciale helm die de drager onoverwinnelijk maakt (8). In de herberg ziet Don Quichot zijn droomprinses Dulcinea (4), maar het is in werkelijkheid het meisje van lichte zeden Aldonza. Quichot is heel vriendelijk tegen haar, maar Aldonza begrijpt daar niets van. Vertwijfeld vraagt ze aan Sancho waarom hij Quichot volgt (6,7). Aldonza is niet gewend dat mannen aardig tegen haar zijn. Sterker nog, voor weinig geld moet ze naar bed met één van de muildierdrijvers, het kan haar niet eens schelen wie, uiteindelijk wordt Pedro uitgekozen (3). Ondertussen hebben we ook kennis gemaakt met Antonia, de nicht van Quichot en enige erfgenaam. Zij en vooral haar verloofde Dr. Carrasco zijn uit op zijn geld en willen hem weer normaal maken (5). Dat proberen ze eerst te doen door de pastoor in te schakelen, die echter erkent dat ieder mens kan dagdromen over een mooie relatie (9).

Quichot verzoekt de herbergier om hem tot ridder te slaan, maar dan moet Quichot eerst buiten een nachtwake doen over zijn wapens. Dat gebeurt en Quichot ziet Aldonza, die nog steeds niet met Pedro naar bed is gegaan, omdat ze worstelt met de aandacht die Quichot haar gaf. Quichot zingt dan ‘Een onmoog'lijke droom’ (10). Pedro komt ook naar buiten en slaat Aldonza, omdat ze hem zo lang laat wachten (11). Quichot komt tussenbeide en begint met Pedro te vechten. Samen met Aldonza en Sancho worden Pedro en de inmiddels toegesnelde andere muildierdrijvers verslagen.

Quichot moet de herberg verlaten, maar wordt door de herbergier nog wel tot Ridder van de droevige figuur geslagen (12). De wetten van de ridderlijkheid eisen volgens Quichot, dat de slachtoffers weer op de been worden geholpen. Aldonza doet dat, want Quichot is daarvoor te zwak, maar de muildierdrijvers slaan haar, verkrachten haar en nemen haar mee (13). Van dit laatste is Quichot niet op de hoogte, hij hoort pas wat er gebeurd is als hij Aldonza onder de blauwe plekken weer in de herberg ziet. Hij wil haar wreken, maar zij wil echter niets meer met hem te maken hebben (14). Dan komt een ridder binnen met zijn gevolg met spiegels als schilden, de Ridder in de Spiegels. Die beledigt Aldonza en Quichot verdedigt haar en valt de ridder aan. Quichot kan echter niets uitrichten want hij ziet in de spiegels zijn eigen spiegelbeeld en deinst daarvoor terug, schrikt daarvan. De ‘Ridder in de spiegels’ blijkt Dr. Carrasco te zijn, de toekomstige echtgenoot van Antonia. Carrasco wil Quichot weer bij zinnen brengen en dat lukt met die spiegels behoorlijk goed.

Quichot/Quijana echter raakt in coma en ontwaakt hieruit door een vrolijk lied van Sancho (15). Quichot is nu volkomen normaal en herinnert zich zijn dwaas bestaan slechts als een droom (16). Dan stormt Aldonza binnen die niet meer kan verdragen dat zij Dulcinea niet is. Eerst herkent Quichot haar niet maar zij zingt Dulcinea en een aantal regels uit een onmoog'lijke droom. Quichot herinnert zich nu alles weer en wil uit bed stappen om zijn weg als ridder te gaan vervolgen. Echter gedurende het zingen van de tweede reprise van het titelnummer De man van La Mancha gromt hij en valt dood neer. Aldonza verklaart dat ze voortaan Dulcinea genoemd wil worden. Voor haar zal Don Quichot altijd blijven leven.

De inquisitie komt binnen om Cervantes mee te nemen naar het proces. De gevangenen vinden hem niet schuldig en geven hem zijn manuscript terug. Het is, natuurlijk, zijn (nog) onafgewerkte roman over Don Quichot de la Mancha. Als Cervantes en zijn dienaar tenslotte de trap naar hun naderende proces betreden zingen de gevangenen als afscheid Een onmoog’lijke droom.

[bewerk] Liedjes

De muzikale en gezongen nummers uit de Nederlandse productie van 1968 die zijn uitgebracht op lp (cd):

1. Ouverture
2. Ik ben Don Quichot (De Man van La Mancha) - Don Quichot en Sancho Panza
3. 't Blijft me gelijk - Aldonza
4. Dulcinea - Don Quichot
5. Ik denk alleen maar aan hem - Antonia, huishoudster en pastoor
6. Ik mag hem - Sancho Panza en Aldonza
7. Wat wil hij toch van mij? - Aldonza
8. Ik ben een klein barbiertje / Gouden glorie van Mambrino - Barbier / Barbier, Don Quichot, ensemble
9. Voor elk zijn Dulcinea - Pastoor
10. Een onmoog'lijke droom - Don Quichot
11. Vogel zing, vogel zing - Muildierdrijvers
12. Ridder van de droevige figuur - Herbergier, Don Quichot, Aldonza en Sancho Panza
13. De verkrachting - Anselmo (één van de muildierdrijvers)
14. Aldonza - Aldonza en Don Quichot
15. Een beetje kletsen - Sancho Panza
16. Sterfscène en finale - Aldonza, Don Quichot, pastoor, ensemble

Bronnen, noten en/of referenties:

^ De Man van La Mancha, een musical door Dale Wasserman en Joe Darion, H.J.W. Becht's Uitgeversmaatschappij N.V. Amsterdam ^ Lex Goudsmit, Guus hermus en Carry Tefsen: de Man van La Mancha, Philips LP 3695 ^ http://www.eenlevenlangtheater.nl/johnny%20kraaijkamp/repertoire/theater/musicals%20en%20revues/2033.html ^ http://www.tricolour.nl/speellijsten/ManLaMancha0809.htm ^ Jacques Brel: l'Homme de La Mancha, Barclays 980 817-5

Nederlandstalige musicals

Aïda · Anatevka · Assepoester · Belle en het Beest · Bloedbroeders · Cabaret · Billy Holiday · Cats · Chicago · Ciske de Rat · Cyrano de Bergerac · Daens, de musical · Dirty Dancing · Doe Maar · Dracula, de musical · De Drie Musketiers · Elisabeth · Evita · Fame · Grease · Hair · De Jantjes · Jesus Christ Superstar · Kuifje: De Zonnetempel · Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer? · The Last Five Years · The Lion King · Mamma Mia! · De Man van La Mancha · Les Misérables · Miss Saigon · My Fair Lady · The Phantom of the Opera · Pinokkio · Rembrandt De Musical · The Sound of Music · Tarzan · Titanic · Turks Fruit · De Vliegende Hollander · Wat Zien Ik?! · The Wiz    Portaal Musical