Dag van de Arbeid

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

1 mei poster, Rusland 1920

Dag van de Arbeid-viering in Bombay

De Dag van de Arbeid (in België ook Feest van de Arbeid genoemd) is een feestdag van de socialistische en communistische arbeidersbeweging. De dag vindt in Nederland en België elk jaar op 1 mei plaats. Andere landen wijken soms af van deze datum.

[bewerk] Geschiedenis

Voordat 1 mei als "Dag van de Arbeid" bekend werd, gold het als een "viering van de meimaand", ofwel een lentefeest.

Aan de 1 mei-viering als viering van de arbeidersbeweging ligt de invoering van de 8 urendag ten grondslag. Alfred de Grote (848-899), koning van het Engelse Wessex, verkondigde voor het eerst de gedachten over een evenredige etmaalverdeling. De eis om slechts 8 uren per dag te werken werd in de 15e - en 16e eeuw veelvuldig onder de Engelse ambachtslieden gehoord.

In Frankrijk kregen de mijnwerkers door Filips de Tweede, de 8 urendag voorgeschreven. De pedagoog Comenius wees in de 17e eeuw op de opvoedkundige en vormende betekenis van een evenredige etmaalverdeling.

De sociaal bewogen ondernemer Robert Owen pleitte er in 1817 in Engeland voor om in werkplaatsen en fabrieken de 8 urendag in te voeren. Hij beargumenteerde zijn eis door er op te wijzen dat 8 uren werk en een goede organisatie van de arbeid een overvloed aan rijkdom voor allen kon scheppen en de nieuwste ontwikkelingen op technisch en chemisch gebied het niet meer noodzakelijk zouden maken om langer te werken dan 8 uren.

In Melbourne werden op 18 februari 1856 door werknemers en werkgevers voor het eerst overeengekomen de arbeidsdag te beperken tot 8 uren, nadat bouwvakarbeiders het werk neer hadden gelegd. In 1864 werd in Boston de "Workingsmen's Convention" gesticht waar Ira Steward pleitte voor een bij wet te regelen 8 urendag. In 1884 nam de "American Federation of Labor" een resolutie aan, waarin voorgesteld werd om vanaf 1 mei 1886 de 8 urendag ingevoerd te krijgen.

De datum 1 mei was niet zomaar gekozen. In Noord-Amerika was 1 mei "Moving Day". Op die dag werden bestaande arbeidscontracten vernieuwd, ging voor anderen op die dag een nieuwe in, werden bestaande woonruimte-contracten vernieuwd of betrokken de arbeiders elders een nieuwe woonruimte.

In Europa werd tot de jaarlijkse 1 mei-viering besloten op 21 juli 1889 op het oprichtingscongres van de Tweede Internationale in Parijs. Het doel was met de 1 mei-viering de strijd voor de achturige werkdag te versterken. Op 1 mei 1890 vonden in veel landen de eerste vieringen plaats.

De Engelse tekenaar Walter Crane (1845-1915) maakte voor die bewuste 1 mei 1890 zijn tekening "Labours May Day".

In de Verenigde Staten vond de dag van de arbeid oorspronkelijk ook op 1 mei plaats. Maar in 1886 vonden er rellen plaats in Chicago rond de 1 mei-viering. President Grover Cleveland verplaatste nu de viering naar de eerste maandag in de maand september, officieel om te vermijden dat 1 mei een herdenking van de rellen zou worden, maar men kan ook motieven tegen het socialisme achter dit besluit zoeken. De eerste maandag van september werd gekozen, naar aanleiding van een parade, die de Knights of Labour in New York hadden georganiseerd op 5 september 1882.

[bewerk] Marx

Karl Marx, schreef in 1894 in het derde deel van Das Kapital over de verkorting van de arbeidsdag:

Das Reich der Freiheit beginnt in der Tat erst da, wo das Arbeiten, das durch Not und aüssere Zweckmässigkeit bestimmt ist, aufhört: es liegt also der Natur der Sache nach jenseits der Sphäre der eigentlichen materiellen Produktion.. (Da) beginnt die menschliche Kraftentwicklung, die sich als Selbstzweck gilt, das aber nur auf jenem Reich der Notwendigkeit als seiner Basis aufblühen kann. Die Verkürzung der Arbeitstags is die Grundbedingung.^[1]

In de Sovjet-Unie en de voormalige communistische landen in Oost-Europa werd de 1 mei jaarlijks gevierd met een parade, waaraan behalve arbeiders ook legereenheden deelnamen, die de producten van de wapenindustrie lieten zien.

Minder bekend is dat op 10 april 1933 de regering van Hitler 1 mei per wet tot betaalde "Feestdag van de nationale arbeid" verklaart. Middels deze door Goebbels voorgestelde maatregel wist Hitler een groot aantal vakbondsleiders naar Berlijn te lokken om ze vervolgens gevangen te kunnen nemen en naar concentratiekampen af te laten voeren.

Ondanks deze zwarte bladzijde uit de historie van de "Dag van de arbeid" bleef deze dag een feestdag in onder andere België en Duitsland.

Bij deze vieringen wordt nog vaak het strijdlied "De Internationale" ten gehore gebracht.

In Nederland is de "Dag van de Arbeid" geen officiële feestdag. Wel werden er vanouds grote bijeenkomsten georganiseerd door de SDAP (later PvdA) en de CPN. Tot in de jaren tachtig hield de CPN op 1 mei een jaarlijkse betoging in Amsterdam. Voor de werknemers van de Gemeente Amsterdam is 1 mei sinds vele decennia een vrije dag geweest.

In veel landen (onder andere België en Frankrijk) is 1 mei een doorbetaalde vrije dag. In Nederland geldt dit vreemd genoeg niet voor arbeiders, maar wel voor een kleine groep ambtenaren. De grondtoon van de Dag van de Arbeid is heden ten dage het gevoel van internationale verbondenheid.