Chronologie
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Chronologie (of tijdrekenkunde) is de hulpwetenschap voor het lokaliseren van historische gebeurtenissen in de tijd en maakt deel uit van het vakgebied van de geschiedenis. Dit in tegenstelling tot de chronometrie (of tijdmeetkunde), die deel uit maakt van de natuurkunde.
Dankzij de chronologie kan men oude vormen van dateringen herleiden tot moderne vormen van tijdrekening. Zo kunnen we de Anno Urbis Conditae jaartelling, die omstreeks 400 (na Christus) voor het eerst systematisch werd gebruikt (door Orosius), gemakkelijk omrekenen naar de Anno Domini jaartelling aan de hand van de formule AD 1 = AUC 754.
De bekende termen kalender (een voorbeeld van cyclische tijdordening) en jaartelling (opgevat als een lineair systeem van genummerde kalenderjaren) betreffen twee complementaire fundamentele begrippen van de chronologie. Zo was de bij de omstreeks het jaar 525 door Dionysius Exiguus geïntroduceerde en omstreeks het jaar 725 door Beda Venerabilis (672-735) in gebruik genomen christelijke jaartelling behorende kalender gedurende acht eeuwen de Juliaanse kalender, na het jaar 1582 de Gregoriaanse kalender. Beda Venerabilis kan beschouwd worden als de belangrijkste chronoloog van het eerste millennium, omdat hij de eerste was die de christelijke jaartelling daadwerkelijk gebruikte als een volwaardig systeem voor het dateren van historische gebeurtenissen en hiermee de grote promotor was van de jaartelling die uiteindelijk de enige mondiaal in gebruik zijnde jaartelling zou worden.
De Anno Domini jaartelling van Dionysius Exiguus, welke alleen kalenderjaren na Chr. bevat, werd door Beda Venerabilis uitgebreid tot de volledige christelijke jaartelling (die tevens alle kalenderjaren voor Chr. bevat, maar geen jaar nul). Tien eeuwen na Beda namen de Franse sterrenkundigen Philippe de la Hire (in het jaar 1702) en Jacques Cassini (in het jaar 1740), uitsluitend met het doel om bepaalde astronomische berekeningen te vergemakkelijken, het in 1583 door Scaliger voorgestelde Juliaanse Datum Systeem en hiermee een astronomische jaartelling in gebruik die een schrikkeljaar nul bevat, dat het jaar 1 (na Chr.) voorafgaat doch niet exact samenvalt met het jaar 1 voor Chr.. Sterrenkundigen hebben nooit serieus voorgesteld onze jaartelling te vervangen door hun astronomische jaartelling (die overigens exact samenvalt met de christelijke jaartelling waar het de kalenderjaren na het jaar 4 betreft).
Andere bekende chronologische onderwerpen zijn bijvoorbeeld: tijdlijn, lineaire tijdschaal, schrikkeljaar, joodse kalender, millenniumkwestie en Franse revolutionaire jaartelling. Onderwerpen van de christelijke chronologie zijn bijvoorbeeld: paastabel, Paasvollemaan, maancyclus, zonnecyclus, paascyclus, maanfasenummer.
