Berlin-Moabit

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

**Moabit**

Gemeente	Berlijn
District	Mitte
Coördinaten	52°32′45″N 13°20′30″O
Inwoners	69.293 (30-6-2007)^[1]

Moabit is een stadsdeel van de Duitse hoofdstad Berlijn, behorend tot het district Mitte. Voor de bestuurlijke herindeling van 2001 was Moabit een deel van het voormalige district Tiergarten.

[bewerk] Geografie

De Spree in Moabit

De wijk wordt door de Spree en enkele kanalen omsloten. Het "eiland" Moabit wordt door 25 auto-, spoor- en voetgangersbruggen met de omliggende stadsgebieden verbonden. Het grootste groengebied is het Fritz-Schloß-Park. Kleinere parken zijn Kleiner Tiergarten en het Ottopark.

Moabit is onderverdeeld in meerdere zogenaamde kiezen, waarvan de bekendste en interessantste de stervormige Stephankiez is. Door de bouw van het nieuwe Hauptbahnhof heeft dit gebied aan belang gewonnen, daar het te voet vanaf het nieuwe centraal station bereikbaar is.

[bewerk] Naam

De herkomst van de naam Moabit is omstreden. Zeer waarschijnlijk houdt de naam verband met de eerste bewoners van het gebied, de Hugenoten. De Franse geloofsvluchtelingen noemden hun nieuwe woonplaats naar aanleiding van het Oude Testament terre de Moab.

Mogelijk (maar ook minder waarschijnlijk) is de naam afkomstig van terre maudite (vervloekt land), of afgeleid is van het Slavische woord moch (dras). Ook zou Moabit een verkorte vorm van het Franse mon habitat (mijn woonplaats) kunnen zijn.

[bewerk] Geschiedenis

[bewerk] Begin van de nederzetting

Het gebied van het huidige Moabit stond vanaf de 13e eeuw als Große Stadtheide bekend en was een veeweide op Berlijns grondgebied. In de 15e eeuw werden de landerijen westelijk van Berlijn eigendom van de Brandenburgse keurvorsten, die de wildrijke bossen ten zuiden van de Spree, de Tiergarten, als jachtgebieden gebruikten. Bij de groei van de residentiestad onder het bewind van Frederik Willem werden grote delen van Tiergarten opgeofferd voor bebouwing, hetgeen door uitbreiding van Kleiner Tiergarten ten noorden van de Spree werd gecompenseerd.

Het huidige Moabit ontstond in 1685 met de bouw van het Staakensetzerhaus aan de westgrens van het parkgebied. In 1717 trokken Hugenoten naar het gebied, die zich vestigen tussen de Spree en de straat Alt-Moabit. Het gebied werd door hen voornamelijk als tuin- en landbouwgebied gebruikt. Zo ontstonden hier in de daarop volgende jaren de eerste zomertuinen voor de Berlijnse burgers.

In de eerste decennia van de 18e eeuw begon men delen van Moabit ook voor militaire doeleinden te gebruiken. In het westelijke deel van het huidige Moabit, dat destijds nog tot Charlottenburg behoorde, opende een Fransman in 1735 een kroeg.

Twee mensen uit Westfalen verkregen rond 1769 de landerijen van Frederik II in het gebied van het huidige Westfälischen Viertel in Moabit. De Westfaleners bouwden herbergen en Moabit wordt in de loop van de 18e eeuw een populair ontspanningsgebied met landelijk karakter.

[bewerk] Industrialisering

De bevolking van Moabit groeide snel in de 19e eeuw. In 1861 werd het Charlottenburgse gedeelte van Moabit door Berlijn geanexeerd. De bebouwing nam toe en industrieën werden door de bouw van woonkazernes naar Wedding verdreven.

Voor de overwegend uit Silezië afkomstige katholieke arbeiders van de industriegebieden werd in 1867 met steun van de industrieel August Julius Albert Borsig een klooster opgericht.

[bewerk] Arbeidersbeweging

Grote delen van Moabit zijn traditionele arbeiderswijken; delen daarvan hadden politiek actieve bewoners, zoals de Rote Beusselkiez en de aangrenzende Rostocker Kiez, en golden na de machtsovername door de Nationaalsocialisten in 1933 als communistische verzetshaarden.

[bewerk] Bevolkingsgroei

Moabit was lange tijd zo goed als onbewoond; het inwoneraantal groeide slechts langzaam. Na de annexatie door Berlijn in 1861 groeide Moabit echter snel:

1716: Ontstaan van de nederzetting Moabit („Alt-Moabit“)
1801: 120 inwoners
1805: 201 inwoners
1818: Het ontstaan van Neu-Moabit; de samengroei met Alt-Moabit tot een voorstad.
1835: 709 inwoners
1861: Ongeveer 6.534 inwoners; Moabit wordt geannexeerd door Berlijn
1871: 14.818 inwoners
1880: 29.693 inwoners
1910: 190.000 inwoners^[2]
2004: 74.631 inwoners
2007: 69.293 inwoners

[bewerk] Openbaar vervoer

Moabit wordt ontsloten door de S-Bahn en de metro (lijn U9). In het zuiden van Moabit ligt bovendien het Hauptbahnhof.

[bewerk] Literatuur

Olaf Saeger: Moabiter Details – Schatten im Paradies. Berlijn 1995, ISBN 3925191593
Jürgen Karwelat: Insel Moabit. Eine Dreiviertel-Rundfahrt mit dem Schiff. ISBN 3925702067