Basiliek van het H. Sacrament
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De Basiliek van het Heilig Sacrament is een katholieke kerk in Meerssen. De kerk werd op 16 juni 1938 door Paus Pius XI verheven tot basilica minor. De basiliek is een goed voorbeeld van de laatste fase van de Maasgotiek en geldt als het hoogtepunt van deze stijl in Nederland. Het huidige gebouw stamt uit de 14e eeuw en werd in de periode 1936-1938 met drie traveëen aan de westzijde uitgebreid door architect Jos Cuypers. De glas-in-loodramen van de uitbreiding zijn ontworpen door Charles Eyck.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis en architectuur
[bewerk] Devotie tot het Heilig Sacrament
De basiliek kent een rijke traditie van de verering van het Heilig Sacrament. In 1222 zou het bloedwonder hebben plaatsgevonden. Tijdens de consecratie ontdekte de dienstdoende priester dat hij vergeten was water en wijn in de kelk te doen. Bij het breken van de hostie stroomde hieruit water en bloed dat werd opgevangen in de kelk. De kelk met het bloed werd tentoongesteld aan de vele bedevaartgangers die vanaf dat moment de kerk bezochten.
De bedevaarten kregen een extra impuls door het brandwonder dat in 1465 zou hebben plaatsgevonden. Tijdens een van de vele plundertochten die de streek teisterden werd de kerk in brand gestoken. Een jongeman die op Raar zijn akker aan het bewerken was spoedde zich naar de kerk en wist het Heilig Sacrament op miraculeuze wijze uit de vlammenzee te redden. Bij terugkeer bleek het werk aan zijn akker te zijn voltooid.
Beide wonderen worden tijdens het jaarlijkse Octaaf herdacht. De opening van het Octaaf valt altijd op de donderdag na Drievuldigheidszondag waarna er acht dagen lang processies uit het dekenaat naar de basiliek trekken. De processie op Sacramentszondag trekt afwisselend door Meerssen (even jaren) of Raar (oneven jaren).
[bewerk] Orgels van de basiliek
Reeds in de 16e eeuw is er sprake van een orgel in de Meerssense kerk. Toen de kerk in 1804 werd heringericht werd het orgel verplaatst van de kruisbalk naar de westzijde van de kerk. In 1869 waren er plannen om het instrument uit te breiden met een positief en vrij pedaal door Pereboom & Leijser. Deze plannen zijn niet gerealiseerd. Bij de verlenging van de kerk in 1938 werd het oude, historische orgel afgebroken. Het pijpwerk van het oude orgel werd, met uitzondering van de trompette, gebruikt in het nieuwe tweeklaviers elektro-pneumatische orgel van de familie Vermeulen. In 1980 werd het oude pijpwerk wederom gebruikt bij de bouw van het koororgel. Heinz Wilbrand-Orgelbau uit Übach-Palenberg bouwde dit instrument. De opzet van dit koororgel is grotendeels gelijk aan die van het oude instrument van 1938: een éénklaviers mechanisch instrument. Het oude pijpwerk is in 1980 gerestaureerd en het ontbrekende pijpwerk is bijgemaakt. Het orgel is verrijdbaar: het is gebouwd op een stalen chassis, waaronder een groot aantal gelagerde wielen, zodat het, ondanks het gewicht van 2000 kg., toch makkelijk verplaatsbaar is. In het front is de deur en het houtwerk van een oude biechtstoel (ca. 1700) verwerkt.
In 1990 werd het Vermeulenorgel afgebroken en op 25 oktober 1991 werd het grote Wilbrandorgel in gebruik genomen. Als uitgangspunt diende het 19e-eeuwse orgel, dat men enkele jaren te voren gekocht had in Newton Abbot, gebouwd door Forster and Andrews. Het werd een vierklaviers mechanisch instrument. Het front van het Engelse orgel werd uitgebreid met pedaaltorens, zodanig dat het harmonieerde met de gotische lijnen van het kerkgebouw. 11 Engelse registers werden hergebruikt, terwijl ook 8 stemmen uit het Vermeulenorgel van 1938 werden opgenomen in het orgel. Het orgel bestaat uit Hoofdwerk, Rugwerk, Zwelwerk en Pedaal. Het Bombardewerk is nog niet gerealiseerd.
| Bronnen, noten en/of referenties: |
