Asten (plaats)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
 |
|||||
|
|||||
  Asten
|
|||||
|
|
|||||
|
|
|||||
| Provincie |  Noord-Brabant |
||||
| Gemeente |  Asten |
||||
| Coördinaten | 51°24'N 5°45'E | ||||
|
|
|||||
| Inwoners | 13.000 | ||||
| Burgemeester | Hans Beenakker | ||||
|
|
|||||
| Postcode | 5720-5725 | ||||
| Netnummer | 0493 | ||||
| Website | asten.nl | ||||
 Nederland |
|||||
Asten is de hoofdplaats van de gelijknamige Noord-Brabantse gemeente Asten. Op 1 januari 2007 had ze 13.000 inwoners, die Astenaars[1] worden genoemd.
Inhoud |
[bewerk] Etymologie
De afleiding van de naam 'Asten' uit 'Aa-steen' ('stenen huis aan de Aa') is vermoedelijk een vorm van volksetymologie. De naam is vermoedelijk ouder dan de periode, waarin in deze contreien in steen werd gebouwd. De oudste schrijfwijze is bovendien Hastene of Hastenen, waarbij de h-klank moeilijk verenigbaar is met een verband met de waternaam Aa.[2] Toponymici zijn er vooralsnog niet in geslaagd, de plaatsnaam deugdelijk te verklaren.
[bewerk] Geschiedenis
De naam Asten verscheen voor het eerst in oorkonden uit 1202 en 1212, die zich respectievelijk bevinden te Namen en te 's-Hertogenbosch. In 1212 was de kerk van Asten, volgens de oorkonde, bezit van de Abdij van Floreffe, dezelfde abdij die de priorij van Postel heeft gesticht.
Er was destijds sprake van een "steenen huysinge". Het gebied was al vele jaren eerder bewoond. Het lag op een zandrug langs de Aa, die bescherming bood tegen overstromingen en waarop ook een weg kon worden aangelegd. Omdat Asten de eerste plaats was aan de rand van de Peel, werden hier reparatiewerkplaatsen voor wagens, kroegen en herbergen opgericht ten behoeve van reizigers en peelwerkers. Hieruit kwam ook een aanzienlijke handelsactiviteit voort.
Het steen ontwikkelde zich geleidelijk tot Kasteel Asten, de zetel van de Heren en Vrouwen van Asten.
Ook bestond er toen dus reeds een parochie. De eerst bekende pastoor was Gerardus van Binderen, die van 1274 tot 1301 pastoor was van Asten en Lierop. De plaats van de eerste kerk van Asten is onbekend. Op het tegenwoordige Koningsplein stond de voormalige gotische kruiskerk, die in 1478 gereed kwam en een 13e eeuwse toren bezat. Deze kerk was van 1648 tot 1798 in handen van de protestanten. Ze werd op het eind van de 19e eeuw gesloopt. De katholieken bouwden in 1672 een schuurkerk. In 1883 werd het dekenaat Asten gevormd, waaronder de parochies van Asten, Deurne en Someren vallen. In 1967 werd te Asten een tweede parochie opgericht, de Heilige Jozefparochie. In 1972 werd de Heilige Jozefkerk aan de Lienderweg geopend, maar in 2006 werd de parochie opgeheven, de kerk gesloten en de Angelusparochie opgericht, waarin de twee Astense parochies en de parochie van Heusden zijn opgegaan.
Van groot economisch belang was uiteraard de aanleg van de Zuid-Willemsvaart. Dit kanaal werd geopend in 1826.
[bewerk] Bezienswaardigheden
- Het Kasteel Asten werd voor het eerst vermeld in 1399 als 't Huys tot Asten. Dit bestond oorspronkelijk uit een paar hoeven die in het bezit waren van de heerlijkheid Asten, maar het werd al spoedig uitgebreid tot een volwaardig versterkt kasteel en, omstreeks 1600, tot een Renaissancekasteel. Ook werd een poortgebouw opgericht. Dit alles gebeurde in opdracht van de uitzonderlijk wrede Bernard van Merode. In de 18e eeuw raakte het kasteel in verval, omdat de Hollandse regenten vaak afwezig waren. Dit verval zette door in de 19e eeuw, maar baron Clemens van Hövell tot Westerflier heeft het kasteel in de 20e eeuw hersteld. In 1944 werd het alsnog deels verwoest door een Duitse granaat. De douarière verkocht het kasteel in 1981 aan de Stichting Behoud Kasteelerfgoed Asten, die voor het verdere beheer zorg zou dragen.
- De Rooms-Katholieke kerk Heilige Maria Presentatie' is een neogotische kerk uit 1899. De architect van deze kerk was Caspar Franssen. Tijdens de bouw was de parochie in geldnood, maar dankzij schenkingen, waaronder een grotere torenhaan door de aannemer C. Mestrum, kwam toch een indrukwekkende kerk tot stand, die is gelegen op de plaats van het oude gemeentehuis. De kerk heeft een toren van 75 m hoogte, die een carillon van 57 klokken bevat, die gegoten zijn door de plaatselijke klokkengieterij Eijsbouts. De zandstenen ingangspartij stelt onder meer de geschiedenis van Maria Presentatie voor. Naast tal van neogotische kunstvoorwerpen bevat de kerk ook een kostbare staakmadonna uit 1775 en een beeld van de heilige Apollonia uit 1525, en een calvariegroep uit 1480. Het orgel stamt uit 1909 en is vervaardigd door de Gebroeders Franssen te Roermond.
- De Protestantse kerk is een eenvoudig zaalkerkje uit 1825, dat een eikenhouten preekstoel uit 1649 bezit. Een deel van de muur naast dit kerkje is nog afkomstig van de voormalige katholieke schuurkerk. Het voormalige domineeshuis naast de kerk is het oudste huis van Asten, en is nog voornamelijk in de oorspronkelijke staat.
- Standerdmolen De Oostenwind. Van deze korenmolen is de ouderdom onbekend, maar in de molen is het jaartal 1506 aangebracht. Bouwkenmerken doen echter een 18e eeuwse constructie vermoeden. Volgens documenten uit 1419 en 1425 moet er op dezelfde plaats al een molen hebben gestaan. Tot 1953 behoorde de molen toe aan de heren van Asten. Vanaf 1716 was het een banmolen. In 1961 werd ze gerestaureerd en in 1970 door brandstichting zwaar beschadigd. Sedert [1975 is ze weer hersteld, waarbij ze op en kunstmatige heuvel werd gezet en daarbij 9 meter verplaatst. De naam 'De Oostenwind' stamt uit 2006, daarvoor had ze geen naam, maar werd ze aangeduid als 'De oude molen' of 'De molen van Stekelenburg'.
- De Friese klokkenstoel uit 1982 in de tuin van het Natuur- en Beiaardmuseum is een replica van de klokkenstoel op de begraafplaats van Legemeer.
- Villa uit 1850 van de familie Bluyssen, een plaatselijke fabrikantenfamilie. Deze villa heeft een neorenaissance erker uit 1904 met Jugendstil motieven.
- Het 'Sint-Jozefkapelletje' aan het Sint-Jozefplein uit 1953, gebouwd door terugkerende evacués, uit dankbaarheid dat hun wijk na de Tweede Wereldoorlog nog intact was.
[bewerk] Musea
Asten telt twee bijzondere musea die bij elkaar in één complex gehuisvest zijn:
- Het 'Natuurhistorisch Museum De Peel geeft informatie over de natuur, in het bijzonder die van de Peel. Het museum werd opgericht door Jan Vriends, die biologieleraar en natuurliefhebber was. Het bevat collecties opgezette zoogdieren en vogels, en ook de biologie van reptielen, amfibieën en vissen wordt uiteengezet. Van belang is ook een collectie fossielen uit het boven-mioceen. Deze zijn afkomstig uit Liessel en uit Antwerpen. Er is ook een museumtuin, waarin onder meer aandacht aan de vochtige en zure biotoop wordt besteed, zoals die voorkomt in de Peel, maar ook in andere delen van de wereld. De Amerikaanse hondsvis (Umbra pygmaea) is de enige vissoort die in een dergelijk milieu kan overleven.
- Het Nationaal beiaardmuseum is een museum over klokken en beiaarden, bellen en uurwerken. Gezien de aanwezigheid van klokkengieterij Eijsbouts in Asten is dit museum op een logische locatie gelegen. De collectie toont de fabricage en de geschiedenis van alles wat met klokken te maken heeft, en er bestaat ook de mogelijkheid om diverse klokkenspelen te bespelen, waardoor ook de rijke klankwereld van klokken en bellen kan worden ervaren. Er is onder meer een astronomisch uurwerk te zien, alsmede een nagebouwde 18e eeuwse klokkengieterij.
Daarnaast telt Asten nog een derde museum, namelijk:
- Speelgoedmuseum 'De Speeldoos', een particulier museumpje dat zich toelegt op speelgoed, poppen, poppenhuismeubelen en dergelijke.
Voorts moet worden vermeld:
- Jan Paagman Sterrenwacht, waar ook exposities en lezingen worden gehouden, en waarin tevens het Pieterse planetarium te bewonderen is.
[bewerk] Economie
- Het belangrijkste en meest bekende bedrijf van Asten is Klokkengieterij Eijsbouts, van waaruit tevens het initiatief tot het Nationaal Beiaardmuseum is gekomen. Dit heeft mede het toerisme naar Asten gestimuleerd.
- Tal van andere industriële bedrijven zijn in Asten gevestigd, zoals op het terrein van de voedingsmiddelenindustrie, huisdiervoeder, metaalnijverheid, machinebouw, beton, glas, kunststoffen, meubelen en kleding.
[bewerk] Externe bron
- Toine Maas (red.): Geschiedenis van de heerlijkheid Asten, 1994. Asten: Stichting Geschiedschrijving Asten.
[bewerk] Externe links
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
