Albrecht Rodenbach
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Albrecht Rodenbach (Roeselare, 27 oktober 1856 – Roeselare, 23 juni 1880) was een Vlaams schrijver en dichter.
Inhoud |
[bewerk] Levensloop
Albrecht, alias Berten, Rodenbach was de oudste van 10 kinderen geboren tussen 1856 en 1872. Zijn vader Julius Rodenbach (1824-1915) kwam met zijn oom Alexander Rodenbach (de stichter van de brouwerij Rodenbach) uit een Duitse adellijke familie (uit Andernach aan de Rijn) die zich sinds 1749 te Roeselare gevestigd had. Zijn moeder Silvia de la Houttre (1834-1899), van origine een Waalse geboren te Doornik, maakte zich vanaf haar zevende het Vlaams eigen toen ze in Roeselare kwam wonen. Berten was ook een neef (kozijn) van de schrijver Georges Rodenbach die oa. Bruges-la-Morte schreef.
Zijn oom Pierre Rodenbach had achtereenvolgens gevochten met Napoleon in de veldtocht tegen de Russen, en vervolgens tegen Napoleon met de troepen van Willem van Oranje en tenslotte in de opstand tegen de Hollandse "bezetters". Zijn ooms Constantijn en Alexander Rodenbach waren in 1830 bij de eerste verkozenen van het Nationaal Congres.
Hugo Verriest, maar ook E.H. Flamen, behoorden tot zijn leraars aan het Klein Seminarie in Roeselare. Rodenbach schreef poëzie, proza en toneelwerken. Hij droeg het Vlaams bewustzijn in Vlaanderen rond en stichtte tal van studentenbonden en toneelmaatschappijen. Hij werd streng katholiek opgevoed in de geest van het ultramontane katholicisme. Zoals zoveel andere jongelui uit die periode was hij ook toegetreden tot het pauselijke zoeavenkorps, die de Kerkelijke Staat moesten verdedigen tegen Giuseppe Garibaldi (hij heeft echter nooit gevochten).
Vanaf het moment dat Rodenbach in 1876 naar de Katholieke Universiteit Leuven ging om rechten te studeren (in het Frans), begon hij met een andere jonge dichter, Pol de Mont, de idealen te promoten van een hernieuwd Vlaams bewustzijn onder de studenten. Hij verzette zich met name tegen het gebruik van het Frans in het onderwijs, terwijl de voertaal van de burgerbevolking Vlaams was. Hijzelf beklaagde zich erover dat hij zelf beter overweg kon "in het fransch dan in het vlaamsch". Voor hem gold "In Vlaanderen Vlaams" : alleen de volkstaal was van belang en niet het "Hollands" van de "hollandsche pedanten die onze tale vermooscht hebben" (vermooschen = West-Vlaams woord voor kapotmaken, naar de bliksem helpen). Dit Vlaams bewustzijn was echter een West-Vlaams taalparticularisme. Vlaamse dialecten waren volgens hem een spiegel van het pure en edele karakter van de Vlamingen en daarom het best geschikt voor de heropstanding van het Vlaamse volk. Bovendien was het Hollands de taal van de protestanten uit het Noorden. Als vurige katholiek kon hij deze taal dus niet aanvaarden.
In de laatste jaren van zijn leven nam Rodenbach afstand van zijn Vlaamse bevlogenheid, en verkeerde hij in Franstalige en liberale kringen.
Rodenbach stierf in Roeselare op 23 juni 1880 aan tuberculose, 23 jaar oud.
Vele generaties Vlamingen zagen in hem de dichtende "supervlaming". Dit werd zelfs misbruikt door de priester Cyriel Verschaeve die in een toespraak uit 1941 de strijdbaarheid van Rodenbach gelijkstelde met het militaire engagement voor nazi-Duitsland.
[bewerk] Bekende gedichten
- De Blauwvoet
- Klokke Roeland
- Het kerelskind
[bewerk] Bekende gebeden
[bewerk] Studentenleider
Albrecht Rodenbach liep school in het Klein Seminarie van Roeselare. Daar werden hij en zijn medeleerlingen begeesterd door enkele priester-leraars, van wie de belangrijkste Hugo Verriest, oud-leerling van Guido Gezelle, was. Verriests pleidooi voor een katholieke Vlaamse Beweging sloeg aan bij Rodenbach en zijn medeleerlingen.
Geïnspireerd door Consciences roman "Kerels van Vlaanderen" raakten de Roeselaarse leerlingen in de ban van de kerelsromantiek. De Kerels waren vrije boeren die streden tegen de verachtelijke Isegrims, maar uiteindelijk aan het kortste eind trokken. In 1875 verheerlijkte Rodenbach hen in zijn Kerelsliederen. Hieruit kwam de leuze: "Vliegt de Blauwvoet! Storm op zee!" Vandaar kreeg deze beweging de naam blauwvoeterij. Maar deze steunde in feite op een interpretatiefout. Want, wat Rodenbach echter niet wist is dat Conscience zijn verhaal had gebaseerd op de zesdelige "Histoire de Flandres" van de Vlaamsgezinde katholieke politicus uit Eeklo en historicus Baron Joseph Kervyn de Lettenhove (1817-1891), gepubliceerd tussen 1847 en 1850. Hij verhaalt hierin de waargebeurde ruzie tussen de Veurnse families Blauvoet en Ingrekin in de 12e eeuw. Dus het ging hier niet over romantische begrippen zoals heldhaftige daden, verbeten strijd of vurig wapengekletter. Nadien dachten velen dat het woord blauwvoet verwees naar de symbolische benaming voor een jan-van-gent, een vogel die men slechts zag vliegen bij storm op zee. Daarom houdt de hand van Albrecht Rodenbach een grote vogel vast op zijn bronzen standbeeld in Roeselare.
Deze Vlaamsgezindheid werd door de kerkelijke overheid echter niet altijd geapprecieerd. Het kwam uiteindelijk tot een conflict tussen studenten, onder leiding van Albrecht Rodenbach en Julius De Vos, en schooloverheid dat de geschiedenis zal ingaan als "De Groote Storinghe".
Ondertussen hadden de Roeselaarse oud-leerlingen Amaat Vyncke en Zeger Malfait het tijdschrift De Vlaamsche Vlagge boven de doopvont gehouden. Dit predikte een anti-liberalisme en kwam op voor de Vlaamse volkstaal. Dit tijdschrift kan beschouwd worden als een eerste stap naar een georganiseerde studentenbeweging. Het tijdschrift werd een spreekbuis van de studentenbeweging die in heel Vlaanderen tot ontwikkeling kwam. Er kwamen immers ook brieven bij de redactie van studenten uit andere bisdommen. Uit die contacten begon het idee van een overkoepelende studentenbeweging te rijpen. De Algemene Studentenbond werd in 1877 opgericht. De stichters en leidende figuren waren Albrecht Rodenbach, Pol De Mont uit het Klein-Seminarie van Mechelen en Amaat Joos uit het Klein-Seminarie van Sint-Niklaas. Rodenbach werd tot algemeen voorzitter verkozen en zou vanaf dan op de voorgrond treden als groot bezieler van de overkoepelende studentenbeweging. Hij zette de grote lijnen uit die de katholieke studentenbeweging nog lang na hem zou blijven volgen. Hij propageerde een romantisch getint Vlaams bewustzijn. Centraal hierin stond de boodschap van Gezelle en Verriest “Wees Vlaming dien God Vlaming schiep”: de scholieren dienden gevormd te worden tot authentieke - en dus katholieke - Vlamingen die in de Vlaamse strijd hun verantwoordelijkheid zouden opnemen.
Samen met Pol de Mont stichtte hij in 1877 het literaire tijschrift Het Pennoen. In 1880 verbraken de twee de samenwerking en gaf Rodenbach eenmalig het literair tijdschrift "Nieuwe Pennoen" uit.
Tegenwerking van de kerkelijke overheid, onenigheid (onder meer met Pol de Mont) en provinciale tegenstellingen (Rodenbach was een voorstander van het West-Vlaams taalparticularisme) bespoedigden echter de teloorgang van deze eerste overkoepeling. Rodenbachs vroegtijdige dood in 1880 gaf de genadeslag. Onder meer door die vroegtijdige dood zou de "wonderknape" Rodenbach een mythische figuur worden naar wie later vaak werd verwezen.
Het latere AKVS beriep zich op Rodenbachs erfenis en ook voor KSA blijft hij een inspirerende figuur. Die vierde zijn honderdste geboortedag in het Rodenbachjaar 1956 met een nieuwe koppelriem waarop de blauwvoet prijkt en die nog steeds in gebruik is.
[bewerk] Trivia
- Jef Nys verwerkte Rodenbach's leven ooit tot een stripverhaal.
- In 2005 werd hij genomineerd voor de titel De Grootste Belg, maar eindigde op nr. 48 buiten de officiële nominatielijst.
[bewerk] Bibliografie
Werken
- 1878 Eerste gedichten (met de bekende gedichten De Blauwvoet, Klokke Roeland, Sneyssens, en de Psalm).
- 1882 Gudrun , een toneelspel in drie bedrijven. Hij behaalde hiermee in 1878 de gouden medaiille op het concours van Antwerpen.
Uitgaven
- 1909 L. van Puyvelde (ed.), Gedichten
- 1930 F. Rodenbach (ed.), Gedichten
- 1942 R.F. Lissens (ed.), Brieven
- 1944 R.F. Lissens, Nieuwe R.-briefwisseling in Feestbundel H.J. van de Wijer, dl. II
- 1957-1960 F. Bauer (ed.), Verzamelde werken
- 1980 Bloemlezing uit de gedichten
- 1980 Eerste gedichten
- 2002 Albrecht Rodenbach, Biografie Romain Vanlandschoot ISBN 90-209-4071-6
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
