Greeksche Tall
Vun Wikipedia
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Greeksche Tallen wöörn dat normaale System för dat Doorstellen vun de Tallen in Grekenland in de klassische Antike. In’n hüütigen Greeksch ward dit jümmers noch foken för Ordinaltallen (eerster, tweeter, ...) brukt. För de Kardinaltallen (een, twee, ...) war hüütigendaags mehrstendeels de arabische Ziffer (enkelte Tall) nohmen. Blots de Lüüd, de mit Afsicht de Traditschoon hoolen wüllt, nehmt ok för de Kardinaltallen de greeksche Schrievwies.
Dat System brukt dat greeksche Alphabet.
Dat eerste System von disse Tallendoorstellung wöör so opkammen, dat de eerste Bookstav in’ne Utspraak vun ene Ziffer ton’n Teeken för disse Ziffer woorn is.
Domols wüür: Ι (eenfacher Streek) = 1; Π (vun pente) = 5; Δ (vun deka) = 10; Η (vun hekaton) = 100; Χ (vun chilioi) = 1000; un Μ (vun myrioi) = 10 000. De Doorstellen för de Tallen ut enkelte Ziffern wüür liekers to dat römische System.
Vun dat 4. Johrhunnert v. Chr. af an wöör dit System ersett von en dezimale System, dat obers ook de Bookstaven as Ziffern brukt hett. To jede Ziffer (1, 2, ..., 9) wöör en Bookstav toodeelt, ok för de teihn- (10, 20, ..., 90) un hunnertfachen (100, 200, ..., 900) Weerten. Dorför hett man 27 Bookstaven bruukt. Wiel dat greeksche Alphabet obers bloot 24 Bookstaven hett, hebbt se door to dree Bookstaaven ut een föhere greeksche Alphabet nohmen:
- Digamma (ϝ), woför man laater mehrstendeels dat liekers utsehende Stigma – en Ligatur ut Sigma un Tau as 6. Dorför kann man ook Sigma (ς) in de Form an’n Wuurtenn oder ook Sigma-Tau (στ) as twee trenn’te Bookstaven schrieven.
- Qoppa (ϟ) as 90. Disse Form von dat Qoppa, dat so nömte "numerische Qoppa", süht ganz anners ut as dat so nömte "alphabetsche Qoppa". (Dat Teeken süht bald so ut as en Blitz)
- Sampi (ϡ) as 900
Da Tallen ward as Summ von de Ziffern büüld, as eene „Additschon“. "Nullen" ward wegloten. Achter de Tall ward en einfachen Anföhrungsteeken sett, üm de Reeg von Ziffern vun en Wuurd oder en Afkötten to unnerscheeden.
Ook Tallen vun 1.000 bit 999.999 künnt wiest warrn: Dortoo ward de sülben Ziffern noch mal för eendusender, teihndusender un hunnertdusender nohmen und man set ok noch een tweetes Anföhrungsteeken (ünnen) förwech.
