Северен пол
Од Википедија, слободна енциклопедија
- Оваа статија е за географското значење на „Северен Пол“. За градови, видете Северен Пол, Аљаска и Северен Пол, Њујорк.
Северен Пол е најсеверната точка на некоја планета. Постојат повеќе начини на дефинирање на Северниот Пол. Северниот Земјен Пол, како и да се дефинира, лежи во Артичкиот Океан.
Содржина |
[уреди] Дефинирање на Северен Пол во астрономија
Астрономите го дефинирааат северниот географски пол на планета или друг објект во Сончевиот систем со планетарниот пол кој е во истата елиптична хемисфера како и Земјиниот северен пол. Попрецизно, «Северниот пол е полот на ротација кој лежи на северната страна на постојана рамнина од сончениот систем» [1]. Ова значи дека некои објекти имаат обратни насоки на ротација од „нормалата“, (т.е. во насока на стрелките на часовникот). Друга често користена дефиниција го користи правилото на десна рака: северниот пол е оној пол околу кој објектите ротираат спротивно на стрелките на часовникот [2]. Ако се користи првата дефиниција (според Интернационалната Астрономска Унија), оскениот агол секогаш ќе биде 90° или помалку, но периодот на ротација може да биде негативен (ретроградна ротација); кога се користи втората дефиниција, оскениот агол може да биде поголем од 90° но периодот на ротација е секогаш позитивен..
Имињата на магнетните полови се добиваат во зависност од насоката на силовите линии (кон или од земјината кора). Ако тие имаат иста насока како кај Земјата во Северниот Пол, го нарекуваме северен магнетен пол за планетата.
Некои тела во сончевиот систем како Сатурновиот природен сателит Хиперион и астероидот 4179 Toutatis, немаат Географски Северен Пол. Тие ротираат хаотично заради неправилната форма и гравитациските влијанија од околните планети и месечини.
Проекцијата на Северниот Географски Пол на една планета на небесната сфера го дава небесниот пол.
Во случај на синхрони сателити, можеме да дефинираме четири или повеќе пола. Тие се близок, далечен, водечки, и краен пол. На пример, Ио месечината на Јупитер ротира синхроно, па нејзината ориентација во однос на Јупитер е секогаш константна.
[уреди] Дефинирање на Земјиниот Северен Пол
Северниот пол, најсеверната точка на земјата, може да се дефинира на четири различни начини. Само првите две дефиниции се користат во пракса. Како и да се дефинира, Северниот Пол лежи во Аричкиот Океан.
- Географски Северен Пол, е приближно најсеверната точка во која Земјините оски се сечат со површината.
- Магнетен Северен Пол е најсеверната точка во која геомагнетното поле покажува вертикално, т.е. аголот е 90°.
- Геомагнетен Северен Пол е најсеверната точка на диполниот момент на Земјиното геомагнетно поле.
- Северен Пол на Непристапност се дефинира како точка во Артикот најдалеку од било кој брег, и се наоѓа на
84°03′N, 174°51′W
. Сличен пол постои и во Пацификот и Индискиот Океан.
[уреди] Географски Северен пол
Географскиот Северен Пол се наоѓа близу до најсеверната точка каде Земјините оски на ротација се сечат со површината. Географскиот Север дефинира Географска ширина 90° Север. Во која насока и да тргнете одовде, секогаш ќе одите јужно. Полот се наоѓа во Артичкиот Океан, кој во оваа точка има длабочина 4087 метри. Во 19-от век луѓето верувале дека во токму оваа точка се сечат оските на ротација на Земјата со површината, но наскоро астрономите забележале мала варијација во географска ширина кога се набљудува од фискна точка на земјата. Оваа варијација има период од околу 435 дена и се нарекува Chandler wobble по пронаоѓачот. Препорачливо е да се поврзе системот од Земјени координати, латитуда, лонгитуда, и надморската височина на фиксни рељефи. Сепак, со оглед на расцепувањето на земјиштето и подигнувањето и спуштањето заради вулкани, ерозија и слични појави, не постои систем кој е постојан.
Првата експедиција на северниот пол ја направил Роберт Едви Пери и неговиот вработен Метју Хенсон и четворица Инуити на 6 Април 1909. Историчарите веруваат дека Пери мислел дека стигнал на северниот пол, но анализи од 1996 покажуваат дека тој всушност бил на 20 натички миљи (40 километри) од полот.
Првото неоспорувано пристигнување на Северниот пол е во 1926 од Норвешкиот истражувач Роалд Амундсен и неговиот Американски спонзор Линколн Елсворт од аеродромот Норге, дизајниран и управуван од Италијанецот Умберто Нобиле, во лет од Свалбард до Алјаска.
На 3 Мај 1952 Американскиот Авијациски поручник Џозеф О. Флечер и поручникот Вилијам П. Бенедикт слетале со авион на географскиот Северен Пол. Со нив летал и научникот Алберт П. Крери.
Американската воена подморница USS Nautilus (SSN-571) го помина Северниот Пол на 3 Август 1958, а на 17 Март 1959, USS Skate (SSN-578) излезе на површината, со што стана првото водно возило што стигнало.
Ralph Plaisted made the first confirmed surface conquest of the North Pole on April 19, 1968.
Советскиот нуклеарен мразокршач Арктика на 17 Август, 1977, го комплетираше првото пристигнување на копнено возило на полот.
На 6 Април 1992 Роберт Шуман стана најмладата личност што стигнала на Северниот Пол.
Во популарната митологија, Дедо Мраз живее на географскиот Северен Пол.
Канадската пошта го додели поштенскиот код H0H 0H0 на Северниот Пол.
[уреди] Северен Пол на непристапност
Северниот пол на непристпност, лоциран на 84°03' север, 174°51' запад, е најдалечната точка од било кој северен континент, околу 1100 км од најблискиот брег. Тоа е географска конструкција, а не физички феномен. Првпат бил откриен од Хјуберт Вилкинс, кој го прелетал со авион во 1927; во 1958 а Руски мразокршач пристапил до оваа точка.
[уреди] Територијални претензии на Северниот Пол (Арктик)
Се до 1999, Северниот Пол (Арктик) се сметаше за интернационална територија. Сепак, како поларниот лед почна да се топи со брзина поголема од очекуваната (видете глобално затоплување), неколку земји пробаа да преземат делови од водата и крајбрејжето на Полот. Русија го направи првиот обид во 2001 година, преземајќи го Ломоносовиот Гребен, подводен гребен под Полот, како природен продолжеток на Сибир. Ова преземање беше оспорено од Норвешка, Канада, САД и Данска во 2004. Данскиот дел од Гренланд е најблијското крајбрежје до Северниот Пол, и Данска тврди дека Ломоносовиот Гребен е всушност продолжеток на Гренланд. Канада бара сопственост на секторот помеѓу 60°З и 141°З лонгитуда, што не е универзално прифатено. Канада исто така ја презема водата помеѓу нејзините Канадски Артички острови, што не е прифатено од САД (Данска, Русија и Норвешка имаат направено слични претензии слични на Канадските и се оспорувани од |Европската Унија и САД). Потенцијалната вредност на Северниот Пол и неговата област е во можните ноѓалишта на нафта и гас под ледениот блок. Можни се повеќе истражувања за овие материи по скорешното отворање на Северозападниот Премин.
