See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Racionaliųjų funkcijų integravimas - Vikipedija

Racionaliųjų funkcijų integravimas

Straipsnis iš Vikipedijos, laisvosios enciklopedijos.

   Straipsnis turi prasidėti aiškiu apibrėžimu.
Jei galite, prašome parašyti apibrėžimą.


   Buvo pasiūlyta šį straipsnį ar skyrių, kaip parašytą vadovėlio stiliumi, perkelti į Vikiknygas.
Taip pat galite šį straipsnį pritaikyti Vikipedijai - perrašyti enciklopediniu stiliumi.

Šis straipsnis yra apie racionaliųjų funkcijų integravimą.

Turinys

[taisyti] Integravimas funkcijų turinčių kvadratinį trinarį

  • \int{dx\over ax^2+bx+c}=\int{4a\;dx\over 4a^2 x^2+4abx+b^2+4ac-b^2}=4a\int{dx\over (2ax+b)^2+(4ac-b^2)}=

={4a\over 2a}\int{du\over u^2+s}={2\over \sqrt{s}} \arctan{u\over \sqrt{s}}+C={2\over\sqrt{4ac-b^2}}\arctan{2ax+b\over\sqrt{4ac-b^2}}+C, kur u = 2ax + b; du = 2adx; 4acb2 = s; s>0.

\int{Mx+N\over ax^2+bx+c}dx=4a\int{Mx+N\over (2ax+b)^2+(4ac-b^2)}dx={4a\over 2a}\int{M\frac{u-b}{2a}+N\over u^2+s}du= ={1\over a}\int{Mu-Mb+2aN\over u^2+s}du={M\over a}\int{u\;du\over u^2+s}+{2aN-Mb\over a}\int{du\over u^2+s}= ={M\over 2a}\int{d(u^2+s)\over u^2+s}+{2aN-Mb\over a}\int{du\over u^2+s}={M\over 2a}\ln|u^2+s|+{2aN-Mb\over a \sqrt{s}}\arctan{u\over \sqrt{s}}+C= ={M\over 2a}\ln|(2ax+b)^2+4ac-b^2|+{2aN-Mb\over a \sqrt{4ac-b^2}}\arctan{2ax+b\over \sqrt{4ac-b^2}}+C= ={M\over 2a}\ln|4a(ax^2+bx+c)|+{2aN-Mb\over a \sqrt{4ac-b^2}}\arctan{2ax+b\over \sqrt{4ac-b^2}}+C, kur u = 2ax + b; x={u-b\over 2a}; du = 2adx; 4acb2 = s; s > 0; d(u2 + s) = 2du.

  • \int{Ax+B\over ax^2+bx+c}dx=\int{{A\over 2a}(2ax+b)+(B-{Ab\over 2a})\over ax^2+bx+c}dx=

={A\over 2a}\int{2ax+b\over ax^2+bx+c}dx+(B-{Ab\over 2a})\int{dx\over ax^2+bx+c}.

\int{dx\over ax^2+bx+c}={1\over a}\int{dx\over (x+{b\over 2a})^2+({c\over a}-{b^2\over 4a^2})}.

ax^2+bx+c=a(x^2+{b\over a}x+{c\over a})=a[x^2+2{b\over 2a}x+({b\over 2a})^2+{c\over a}-({b\over 2a})^2]=a[(x+{b\over 2a})^2+({c\over a}-{b^2\over 4a^2})].

  • \int{Ax+B\over \sqrt{ax^2+bx+c}}dx=\int{{A\over 2a}(2ax+b)+(B-{Ab\over 2a})\over\sqrt{ax^2+bc+c}}dx=

={A\over 2a}\int{2ax+b\over\sqrt{ax^2+bx+c}}dx+(B-{Ab\over 2a})\int{dx\over\sqrt{ax^2+bx+c}}. Pritaikę pirmajam iš gautų integralų keitinį ax2 + bx + c = t, (2ax + b)dx = dt, gauname: \int{(2ax+b)dx\over\sqrt{ax^2+bx+c}}=\int{dt\over \sqrt{t}}=2\sqrt{t}+C=2\sqrt{ax^2+bx+c}+C.


[taisyti] Pavyzdžiai

  • \int{6x+5\over x^2+4x+9}dx=\int\frac{6x+5}{(x+2)^2+5}dx=\int{6(t-2)+5\over t^2+5}dt=\int{6t-7\over t^2+5}dt=3\int{d(t^2+5)\over t^2+5}-

-7\int{dt\over t^2+5}=3\ln(t^2+5)-\frac{7}{\sqrt{5}}\arctan{t\over \sqrt{5}}+C=3\ln(x^2+4x+9)-{7\over \sqrt{5}}\arctan{x+2\over \sqrt{5}}+C,

kur x + 2 = t; x = t − 2; dx = dt.

  • \int{7x-2\over 3x^2-5x+4}dx=\int{84x-24\over 36x^2-60x+48}dx=\int{84x-24\over (6x-5)^2+23}dx=\frac{1}{6}\int{14u+70-24\over u^2+23}du=

={7\over 3}\int{u\;du\over u^2+23}+{23\over 3}\int{du\over u^2+23}=\frac{7}{6}\ln|u^2+23|+\frac{23}{3\sqrt{23}}\arctan{u\over \sqrt{23}}du+C= ={7\over 6}\ln|36x^2-60x+48|+{\sqrt{23}\over 3}\arctan {6x-5\over\sqrt{23}}+C={7\over 6}\ln|3x^2-5x+4|+{\sqrt{23}\over 3}\arctan {6x-5\over\sqrt{23}}+C_1,

kur u = 6x − 5; du = 6dx; x={u+5\over 6}.

  • \int{5x-3\over x^2+6x-40}dx=\int{5x-3\over (x+3)^2-49}dx=\int{5u-15-3\over u^2-49}du=5\int{u\; du\over u^2-49}-

-18\int{du\over u^2-49}dx={5\over 2}\ln|u^2-49|-{18\over 14}\ln|{u-7\over u+7}|+C={5\over 2}\ln|x^2+6x-40|-{9\over 7}\ln|{x-4\over x+10}|+C,

kur u = x + 3; du = dx; x = u − 3. Šį uždavinį galima išspresti ir naudojantis aukščiau pateikta formule: \int{5x-3\over x^2+6x-40}dx=\int{4(5x-3)dx\over 4x^2+24x+36-160-36}=\int{4(5x-3)dx\over(2x+6)^2-196}={4\over 2}\int{5{u-6\over 2}-3\over u^2-196}du= ={2\over 2}\int{5u-30-6\over u^2-196}du=5\int{u\; du\over u^2-196}-36\int{du\over u^2-196}={5\over 2}\int{d(u^2-196)\over u^2-196}-{36\over 28}\ln|{u-14\over u+14}|+C= ={5\over 2}\ln|u^2-196|-{9\over 7}\ln|{2x-8\over 2x+20}|+C_1={5\over 2}\ln|4(x^2+6x-40)|-{9\over 7}\ln|{x-4\over x+10}|+C_1, kur 2x + 6 = u; x={u-6\over 2}; du = 2dx; d(u2 − 196) = 2udu. Abiejų būdų atsakymai gali skirtis konstanta.

  • \int{3x+4\over \sqrt{7-x^2+6x}}dx=\int{3x+4\over\sqrt{16-(x-3)^2}}dx=\int{3u+9+4\over\sqrt{16-u^2}}du=\int{3u\;du\over\sqrt{16-u^2}}+\int{13du\over\sqrt{16-u^2}}=

=-3\int\sqrt{16-u^2}+13\arcsin{u\over 4}+C=-3\sqrt{7-x^2+6x}+13\arcsin{x-3\over 4}+C, kur u = x − 3; du = dx; x = u + 3.

  • \int{(x+3)dx\over x^2-2x-5}=\int{{1\over 2}(2x-2)+(3+{1\over 2}2)\over x^2-2x-5}dx={1\over 2}\int{(2x-2)dx\over x^2-2x-5}+4\int{dx\over x^2-2x-5}=

={1\over 2}\int{d(x^2-2x-5)\over x^2-2x-5}+4\int{dx\over (x-1)^2-6}={1\over 2}\ln|x^2-2x-5|+4{1\over\sqrt{6}}\ln|{\sqrt{6}-(x-1)\over\sqrt{6}+(x-1)}|+C.

  • \int{dx\over 2x^2+8x+20}={1\over 2}\int{dx\over x^2+4x+10}={1\over 2}\int{dx\over 1[(x+{4\over 2\cdot 1})^2+({10\over 1}-{4^2\over 4\cdot 1^2})]}=

={1\over 2}\int{dx\over (x^2+4x+4)+(10-4)}={1\over 2}\int{dx\over (x+2)^2+6}={1\over 2}\int{dt\over t^2+6}={1\over 2}{1\over\sqrt{6}}\arctan{t\over\sqrt{6}}+C= ={1\over 2\sqrt{6}}\arctan{x+2\over\sqrt{6}}+C, kur x + 2 = t, dx = dt.

  • \int{5x+3\over\sqrt{x^2+4x+10}}dx=\int{{5\over 2}(2x+4)+(3-10)\over\sqrt{x^2+4x+10}}dx=

={5\over 2}\int{2x+4\over\sqrt{x^2+4x+10}}dx-7\int{dx\over \sqrt{(x+2)^2+6}}= ={5\over 2}\int{d(x^2+4x+10)\over\sqrt{x^2+4x+10}}-7\ln|x+2+\sqrt{(x+2)^2+6}|+C= =5\sqrt{x^2+4x+10}-7\ln|x+2+\sqrt{x^2+4x+10}|+C, kur d(x2 + 4x + 10) = (2x + 4)dx; d(x + 2) = dx.

[taisyti] Racionalių trupmenų išskaidymas elementariosiomis

  • \int\frac{x^5+x^4-8}{x^3-4x}dx=\int[x^2+x+4+\frac{4x^2+16x-8}{x(x+2)(x-2)}]dx=\frac{x^3}{3}+\frac{x^2}{2}+4x+4\int\frac{x^2+4x-2}{x(x+2)(x-2)}dx.

\frac{x^2+4x-2}{x(x+2)(x-2)}=\frac{A}{x}+\frac{B}{x+2}+\frac{C}{x-2}.

x2 + 4x − 2 = A(x + 2)(x − 2) + Bx(x − 2) + Cx(x + 2) = A(x2 − 4) + B(x2 − 2x) + C(x2 + 2x). Iš čia sudarome sistemą:

A + B + C = 1,
− 2B + 2C = 4,
− 4A = − 2.

Iš sistemos randame: A=\frac{1}{2};\;B=-\frac{3}{4};\;C=\frac{5}{4}. Vadinasi,

4\int\frac{x^2+4x-2}{x(x+2)(x-2)}dx=4(\frac{1}{2}\int\frac{dx}{x}-\frac{3}{4}\int\frac{dx}{x+2}+\frac{5}{4}\int\frac{dx}{x-2})= =4(\frac{1}{2}\ln|x|-\frac{3}{4}\ln|x+2|+\frac{5}{4}\ln|x-2|)+C=\ln|\frac{x^2(x-2)^5}{(x+2)^3}|+C. Irašę šią reikšmę į pačią pirmąją lygybę, gauname: \int\frac{x^5+x^4-8}{x^3-4x}dx=\frac{x^3}{3}+\frac{x^2}{2}+4x+\ln|\frac{x^2(x-2)^5}{(x+2)^3}|+C.

  • \int\frac{xdx}{x^2-6x+12}=\int\frac{xdx}{(x-3)^2+3}. Taikydami keitinį x − 3 = u, gauname:

\int\frac{(u+3)du}{u^2+3}=\int\frac{u\;du}{u^2+3}+3\int \frac{du}{u^2+3}=\frac{1}{2}\int\frac{d(u^2+3)}{u^2+3}+3\int \frac{du}{u^2+(\sqrt{3})^2}= =\frac{1}{2}\ln(u^2+3)+\frac{3}{\sqrt{3}}\arctan \frac{u}{\sqrt{3}}+C=\frac{1}{2}\ln(x^2-6x+12)+\sqrt{3}\arctan\frac{x-3}{\sqrt{3}}+C.

Šį rezultatą buvo galima gauti iš karto remiantis \int\frac{Mx+N}{x^2+px+q}dx=\frac{M}{2}\ln|x^2+px+q|+\frac{2N-Mp}{\sqrt{4q-p^2}}\arctan\frac{2x+p}{\sqrt{4q-p^2}}+C lygybe. Mūsų atveju M = 1, N = 0, p = − 6 ir q = 12. Todėl \int\frac{xdx}{x^2-6x+12}=\frac{1}{2}\ln(x^2-6x+12)+\frac{-1\cdot(-6)}{\sqrt{48-36}}\arctan\frac{2x-6}{\sqrt{48-36}}+C= =\frac{1}{2}\ln(x^2-6x+12)+\sqrt{3}\arctan\frac{x-3}{\sqrt{3}}+C.

  • \int\frac{15x^2-4x-81}{x^3-13x+12}dx=\int\frac{15x^2-4x-81}{(x-3)(x+4)(x-1)}dx=\int[\frac{A}{x-3}+\frac{B}{x+4}+\frac{D}{x-1}]dx.

15x2 − 4x − 81 = A(x + 4)(x − 1) + B(x − 3)(x − 1) + D(x − 3)(x + 4) = A(x2 + 3x − 4) + B(x2 − 4x + 3) + D(x2 + x − 12). Sulyginę koeficientus prie vienodų x laipsnių, gauname tiesinių lygčių sistemą

A + B + D = 15,
3A − 4B + D = − 4,
− 4A + 3B − 12D = − 81.

Iš sistemos randame: A = 3; B = 5; D = 7. Vadinasi \int\frac{15x^2-4x-81}{x^3-13x+12}dx=3\int\frac{dx}{x-3}+5\int\frac{dx}{x+4}+7\int\frac{dx}{x-1}=

= 3ln | x − 3 | + 5ln | x + 4 | + 7ln | x − 1 | + C = ln | (x − 3)3(x + 4)5(x − 1)7 | + C.
  • \int\frac{x^4-3x^2-3x-2}{x^3-x^2-2x}dx=\int[x+1-\frac{x+2}{x(x^2-x-2)}]dx;

\frac{x+2}{x(x-2)(x+1)}=\frac{A}{x}+\frac{B}{x-2}+\frac{D}{x+1}; x + 2 = A(x − 2)(x + 1) + Bx(x + 1) + Dx(x − 2) = A(x2x − 2) + B(x2 + x) + D(x2 − 2x);

A + B + D = 0;
A + B − 2D = 1;
− 2A = 2;

A = − 1; B=\frac{2}{3}; D=\frac{1}{3}. \int\frac{x^4-3x^2-3x-2}{x^3-x^2-2x}dx= =\int(x+1)dx+\int\frac{dx}{x}-\frac{2}{3}\int\frac{dx}{x-2}-\frac{1}{3}\int\frac{dx}{x+1}=\frac{x^2}{2}+x+\ln |x|-\frac{2}{3}\ln|x-2|-\frac{1}{3}\ln|x+1|+C.

  • \int\frac{2x^2-3x+3}{x^3-2x^2+x}dx=\int[\frac{A}{x}+\frac{B}{(x-1)^2}+\frac{D}{x-1}]dx.

2x2 − 3x + 3 = A(x − 1)2 + Bx + Dx(x − 1) = A(x2 − 2x + 1) + Bx + D(x2x).

A + D = 2,
− 2A + BD = − 3,
A = 3.

A = 3; B = 2; D = − 1. \int\frac{2x^2-3x+3}{x^3-2x^2+x}dx=3\int\frac{dx}{x}+2\int\frac{dx}{(x-1)^2}-\int\frac{dx}{x-1}=3\ln|x|-\frac{2}{x-1}-\ln|x-1|+C.

  • \int{2x-1\over x^2-5x+6}dx=\int{2x-1\over (x-3)(x-2)}dx=\int({A\over x-3}+{B\over x-2})dx,

kur 2x − 1 = A(x − 2) + B(x − 3) = (A + B)x − 2A − 3B. Sulyginam koeficientus vienodu laipsnių ir turime sistemą:

A + B = 2;
− 2A − 3B = − 1.

Iš kur A = 5; B = − 3. Tuomet \int{2x-1\over x^2-5x+6}dx=\int({5\over x-3}-{3\over x-2})dx=5\int{d(x-3)\over x-3}-3\int{d(x-2)\over x-2}= =5\ln|x-3|-3\ln|x-2|+C=\ln|{(x-3)^5\over (x-2)^3}|+C.

  • \int{9x^3-30x^2+28x-88\over (x^2-6x+8)(x^2+4)}dx=\int{9x^3-30x^2+28x-88\over (x-2)(x-4)(x^2+4)}dx=\int({A\over x-2}+{B\over x-4}+{Cx+D\over x^2+4})dx;
9x3 − 30x2 + 28x − 88 = A(x − 4)(x2 + 4) + B(x − 2)(x2 + 4) + (Cx + D)(x2 − 6x + 8) =
= (A + B + C)x3 + ( − 4A − 2B − 6C + D)x2 + (4A + 4B + 8C − 6D)x + ( − 16A − 8B + 8D);

Palyginam koeficientus prie vienodų laipsnių x.

x3 | A + B + C = 9,
x2 | − 4A − 2B − 6C + D = − 30,
x1 | 4A + 4B + 8C − 6D = 28,
x0 | − 16A − 8B + 8D = − 88,

Išsprendę sistemą , randame: A = 5; B = 3; C = 1; D = 2. \int{9x^3-30x^2+28x-88\over (x^2-6x+8)(x^2+4)}dx=\int({5\over x-2}+{3\over x-4}+{x+2\over x^2+4})dx=5\int{d(x-2)\over x-2}+3\int{d(x-4)\over x-4}+ +{1\over 2}\int{d(x^2+4)\over x^2+4}+\int{2\;dx\over x^2+4}=5\ln|x-2|+3\ln|x-4|+{1\over 2}\ln|x^2+4|+{2\over 2}\arctan{x\over 2}+C= =\ln|(x-2)^5(x-4)^3\sqrt{x^2+4}|+\arctan{x\over 2}+C, kur d(x2 + 4) = 2xdx.

  • \int{(x^2+2)dx\over (x+1)^3(x-2)}=\int({A\over(x+1)^3}+{A_1\over (x+1)^2}+{A_2\over x+1}+{B\over x-2})dx.

x + 2 = A(x − 2) + A1(x + 1)(x − 2) + A2(x + 1)2(x − 2) + B(x + 1)3 = (A2 + B)x3 + (A1 + 3B)x2 + (AA1 − 3A2 + 3B)x + ( − 2A − 2A1 − 2A2 + B).

x3| 0 = A2 + B,
x2| 1 = A1 + 3B,
x1| 0 = AA1 − 3A2 + 3B,
x0| 2 = − 2A − 2A1 − 2A2 + B.

Išsprendę sistema, randame: A=-1;\;A_1={1\over 3};\;A_2=-{2\over 9};\;B={2\over 9}. \int{(x^2+2)dx\over (x+1)^3(x-2)}=\int(-{1\over(x+1)^3}+{1\over 3(x+1)^2}-{2\over 9(x+1)}+{2\over 9(x-2)})dx= ={1\over 2(x+1)^2}-{1\over 3(x+1)}-{2\over 9}\ln|x+1|+{2\over 9}\ln|x-2|+C={1-2x\over 6(x+1)^2}+\ln|({x-2\over x+1})^{2\over 9}|+C.

[taisyti] Susiję straipsniai

Kitomis kalbomis


aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -