Wikipedia:Líbar da stiil
Da Wikipedia.
CHESTA PAGINA LA GH'A ANMO' DA VESS DISCÜTIDA Wikipedia:Lengov-Lengue
 |
Chesta pàgina a l'è scrivüda in Koiné da servizzi, urtugrafía ünificada. L'è de voltà in d'on dialett minga inventaa, segond i politich de 'sta Wikipedia. |
 |
Cheest líbar da stiil al gh’a simplismeent par ubietiif che le robe sa i faga da manera símila, al è una guida da stiil. Le norme seguente i è mia indiscütíbile. Da le völte una mètuda a l’è inscí buna cuma un otra, però si töcc i agiss da la istessa manera, la Wikipedia la sarà plüü fàcila da legí e da druvá e, par descüntaa, plüü fàcila da scriif e editá. In cheest sentüü la segueent citazziú dal Manüaal da stiil da Chicago la pöö vess claridura:
- Le norme e regülazziú cuma chesta, par la natüra dal caas, i pöö mia vess assignade cun la rigidezza d’una legg stregja. I è pensade pal caas standard e i a da vess aplicade cunt un ceert degrée d’elasticitaa.
Una scridüra cjara, infurmativa e imparziala al è sémpar plüü impurtanta che la presentazziú u la strütüra. Ü al sa speta mia che i scrituur i sigüta vüna u nissüna da cheste régule: ul bú d’editá di wiki al è che la cuventa mia la perfezziú. I wikipediist ch’i édita i pöö sa referí a cheest manüaal cura ca i neta di artícuj e le pàgine s’i trasfurmarà d’acordi cun chesta guida.
Vardée PP Wikipedia:Cuma redatá una pàgina par infurmazziú sura cuma druvá le diferente istruzziú d’iperteest -a gh’è un bell puu da plüü pussibilitaa a paart ul negretu u cursiif. Cheest artícul sa l cuncentra in quaand i druvá, apó si vargü esempi i mustra l’iperteest. Apó v’al pöö vess ütil ul líbar da stiil da categorizazziú in quaant a norme da stiil par categurizá i artícuj.
Cuntegnüü |
[Mudifica] Nomm d’artícuj
Scumenzaant un artícul nööf, scernii ul nomm adeguaa al è essenzial par s’assürá che sa ga pudarà liá plüü taart. Cura ca al cunvegna, al cuventa fá da le redirezziú par evitá che sa i faga di düplicaa. Apó al è impurtaant cumpruvá, prima da scumenzá l'artícul, che al esist mia gjanmò cunt un nomm símil u equivaleent. Vidée Numená pàgine par plüü da detaj.
[Mudifica] Stiil generaal dal artícul
Ul stiil e cuntegnüü di artícuj i a da vess enciclopédich. Al cuventa che i trata cun detaj e ubietivitaa ul cuncett ch’al curespuunt al títul dal artícul. I artícuj da la Wikipedia i a mia da vess di definizziú da dizziunari, ni manüaj d'instrüzziú, panegírich, recumandazziú da prudüit a duvrá, crítiche d'aart, etc. (vidée Vargott la Wikipedia a l’è mia e Wikipedia:Puunt da vista neutral).
Di òolt puunt che al cuventa iga in cüünt:
- Duvrée un lenguagg "impersunaal", mai in prima persona, u s’adressaant diretameent al letuur.
- Tachée sémpar cunt un primm paràgraf ch’al descríves da manera cürta ul cuncett principaal dal artícul, da manera che qual-sa-vöör letuur sa l pöda fá una idea cjara dal cuntegnüü ch’al sigüta. Tache mai daant infurmazziú secundària u anèdut.
- Si i esiist di artícuj relazziunaa (par esempi, série da paees, münicipi, spècie biulògiche, etc.) prucürée ch’i gh’àbies un stiil e furmaa cunsisteent (suratütt par taule e imàgen).
- Duvrée un lenguagg curett e furmaal, e vigilée l'urtugrafia, la gramàtica e ul vucabülari. Si vuu fasii di traduzziú d'otre lengue, vigilée suratütt a mia intrudüí di barbariism, caalch sintàtich u traduzziú furzade. Le traduzziú autumàtiche senza revisiú manüala i è mia acetàbile.
- Fasii mia di artícuj ch’i cuntegna noma teest senza furmaa. I liamm e ul furmaa i è essenziaj.
A cuntínüazziú, sa i spiega cun detaj chiist i òolt aspett dal stiil racumandaa paj artícuj.
[Mudifica] Liamm
[Mudifica] Liamm líbar
Recumanemm l’üüs di inscí numenaa “liamm líbar” veers un òolt artícul, par esempi, [[Ramon Lul]] . Druvée i liamm par tüte le parole e espressiú che sa i tröva al vòost artícul par le quale al pudaress vess interessaant da legí l’artícul liaa. Mia-da-maanch, esagerée mia. Liée mia tüte le aparizziú d’una parola; nurmalameent noma liée la prima völta che la pariss la parola. Par le date, cuma 25 03, druvée ul furmaa nümerich, a causa da la framentazziú dialetala da la nosta lengua: a la pàgina da calendari sa i truvarà apó i nomm.
I liamm ch’i seguiss le cunvenziú par rapòort aj nomm i gh’a un bell puu plüü da pussibilitaa da liá cun di artícuj ch’i esiist e, si a gh’è gnamò un artícul sura ul tema, i bú liamm i farà inscí che la creazziú d’un nööf artícul la síes fisc plüü fàcila par i fütüür scrituur.
Al è pussíbil da liá da le parole che i è mia esatameent le istesse che l’artícul liaa, par esempi [[Wikipedia:Benvegnüü a la Wikipedia|messagg da benvegnüü]] . Mia-da-maanch assürée-v-as ch’al è cjaar a vargott al fa referenza ul liamm senza iga da ná-gh.
Intentée liá cun cura. Pruvée i liamm cun cüra. Si un artícul ch’a vurii liá al esiist gnamò, fasii una cerca ràpida par assürá-ss ch’al síes da bú inscí: l’artícul al pöö iga un nomm un zich difereent dal nomm che vuu pensée.
Druvée mai “fasii clich chí” cuma teest pal liamm - al aporta nissü tiip d’infurmazziú. Ul teest dal liamm al aress da vess l’assüünt sura ul quaal al porta ul liamm.
[Mudifica] Liamm da fö
La Wikipedia a l’è mia una culezziú da liamm e descunsejemm i artícuj cun noma di liamm, però al è adeguaa da pusá referenze a infurmazziú cumplementària ch’i gh’ àbies al Internet. Vargott al è spescjalameent ceert cura ca vuu ii druvá una pàgina web cuma impurtanta fuunt d’infurmazziú.
Sura le pulítiche e norme, vidée Wikipedia:Liamm da fö.
La sintassi par fá referenza a di URL al è sémplis. Pusée intra claudatuur (paréntesi quadre):
- [URL teest upziunaal lassaant un spazzi]
La URL la gh’ a da scumenzá par http:// u di òolt prutucoll WWW cuma ftp:// u news://.
[Mudifica] Títul di liamm
A pudii gjuntá un títul a un liamm da fö ga meteent un teest da drée a la URL lassaant un spazzi. Par esempi, si a la URL seguent:
- [http://ca.wikipedia.org]
ga vuremm gjuntá un títul, a scriaremm:
- [http://ca.wikipedia.org Viquipèdia Catalana]
e al parissarà inscí:
Vargüne URL i è brüte e par nagott infurmative; alura, al è mej che la parísses mia la URL, plütòost un títul infurmatiif. Par esempi:
sa l lees fisc plüü fàcilmeent che mia
- http://cultura.gencat.net/llengcat/cds/index.htm
e si la URL sa la mustra, fasii-l da la manera la plüü sémplis ch’a la pruponn la pàgina desiderada, par esempi, posée mia index.html La versiú imprimíbila d’una pàgina la mustra la URL intrega cun deent chele a che sa l ponn títul, inscí che sa perd mia da l’infurmazziú.
[Mudifica] URL cuma note
Senza ul teest upziunaal, una referenza da fö sa la mustra cuma una nota: par esempi,
- [http://ca.wikipedia.org]
al pariss inscí:
[Mudifica] Pusizziú al artícul
A la plüpaart da caas, al è preferíbil trá insèma i liamm da fö al a fí dal artícul sota la càpsüla:
- ==Liamm da fö ==
Propi cuma sa fa cun le otre càpsüle principale, i düü seegn d’iguaal sa i gh’a da druvá par segnalá la càpsüla di liamm da fö (vardée ‘’Càpsüle’’ plüü sota).
Apó al è pussíbil da mett deent una referenza URL al còorp d’un artícul. Par esempi:
- Un bú esempi da cumünitaa online cooperativa al è la [http://lmo.wikipedia.org Wikipedia, l'enciclupedia líbera] .
sa l mustra inscí:
- Un bú esempi da cumünitaa online cooperativa al è la Wikipedia, l'enciclupedia líbera
[Mudifica] Pàgine in otre idiomes
Indichée in quaal idioma al è scrivüda la pàgina intra paréntesi. Par esempi:
- Le Monde, diari (in Francées).
Al segueent liamm a gh’è una lista cumpleta da le buete d'indicazziú d'idioma:
- Wikipedia:Buete d'indicazziú d'idioma.
[Mudifica] Tiip da archivi (file)
Si ul liamm al è mia un archivi html plütòost par esempi un archivi pdf u jpg, una indicazziú par rapòort la saress ütil par jütá l’üsüari a decidí si al preferiss derví-ll u catá-ll gjo.
[Mudifica] Misüra dal archivi
Si ul liamm va a un archivi gross (in caas d’html: cun deent le imàgen) una nota par rapòort la saress ütil. Vargü cunt una cunessiú lenta al pöö decidí da mia druvá-ll.
[Mudifica] Càpsüle
Druvée la indicazziú == par le càpsüle, mia ’’’ (negrett). Esempi:
- ==Vargott al è la càpsüla==
ch’al prudüiss:
Vargott al è la càpsüla
Cunsiderée che cura ca sa l dövra ==Vargott al è la càpsüla== la cuventa nissüna línia sota la càpsüla. Le línie in biaanch estra sa i gh’aress da scancelá, gja che la strütüra a l’è una questiú dal föj da stiil da la Wikipedia, mia la manera cuma sa scriif l’artícul.
Si vuu indichée le càpsüle da chesta manera, alura una taula da cuntegnüü sa la genera autumàticameent a partí da le càpsüle dal artícul (a partí da tré càpsüle), le sezziú i pöö vess autumàticameent nümerade paj usuari cun chesta preferenza selezziunada; a le parole deent le càpsüle segnalade da manera upurtüna sa dà plüü d’impurtanza in le cerche. Le càpsüle apó i jüta i letuur separaant ul teest e prufilaant l’artícul.
- Pusée in majüscule la prima parola e i nomm propi a le càpsüle però lassée ul reste in minúscule.
- Evitée i liamm a le càpsüle. In acordi a le upziú, vargü usuari i pöö mia vidé-j clarameent. Al è fisc mej pusá ul curespundeent liamm a la prima frasa sota la càpsüla.
- Duvrée mia tropp le sübcàpsüle gja che al pöö fá che l’artícul sa vídes cunfüüs. Paràgraf cüürt e frase sémplis nurmalameent mia i gjüstifica la suva pròpia sübcàpsüla.
- In cheste circustanze, che a gh’è mia assée da teest par gjüstificá una sübcàpsüla, al pöö vess preferíbil da druvá teest in negrett u separá par puunt in una sezziú che da druvá da le sübcàpsüle.
[Mudifica] Stiil scentífich
[Mudifica] Ünitaa da misüra
Par ünitaa da misüra, druvée ünitaa dal SI (sistema internazziunaal).
[Mudifica] Separaduur da mila e decimaj
Int i nümar cardinaj (cura ca sa referíssum a euro, métar, etc...), al cuventa separá i mila cunt spazzi u puunt e i decimaj cun le còme (vírgüle).
- Curett;
- 2.000.500,80
- 2 000 500,80
- Incurett
2000500,80I è separaa mia i mila2'000'500,80Mila separaa cun di òolt símbuj2,000,500.80Nutazziú anglusàssuna2 000 500.80Nutazziú anglusàssuna
Scriveent curdenade u vetuur sa l druvarà l'apòstruf par separá i decimaj;
- Curett;
- (1 234'5, 2 345'6, 3 456)
- (1.234'5, 2.245'6, 3.456)
- Incurett
(1234'5, 2345'6, 3456)I è separaa mia i mila(1234,5 , 2345,6 , 3456)I è separaa mia i mila e nutazziú cunfüsa(1'234.5, 2'345.6, 3'456)Nutazziú anglusàssona(1,234.5, 2,345.6, 3,456)Nutazziú anglusàssona(1 234.5, 2 345.6, 3 456)Nutazziú anglusàssona
[Mudifica] Sezziú
[Mudifica] Intrudüzziú
Töcc i artícul i g’aress da iga ul títul u l’assüünt in negrett a la prima línia e da le völte in cursiif si chesta frasa u parola nurmalameent al è apó in cursiif (par esempi, par parole int idiomm furestée). Ul títul u assüünt dabott sémpar al pöö sa pusá a la prima frasa, però vargü artícul i gh’a simplismeent di nomm. Esempi:
- Ul Teurema da Pitàgura al gh’a ul nomm da, e sa l tribüiss al filòsuf greech dal segle VI a.C. Pitàgura.
Si l’assüünt dal artícul al gh’a plüü d’un nomm, cada növa furma dal nomm la gh’aress da vess in negrett a la prima aparizziú.
- L’Idròssid da sodi (NaOH), apó cugnussüü cuma soda càustega u candegina.
Al è preferíbil clarí ul cunteest a le prime parole. Par esempi,
- In física quàntega, ul Principi d’Incertezza da Heisenberg...
[Mudifica] Sezziú inizziala
La sezziú inizziala a l'è la sezziú prima da la prima càpsüla. Al è mustrada da sura a la taula da cuntegnüü (par pàgine cun plüü da tré càpsüle). La lunghezza gjüsta la depeent da la lunghezza dal artícul, però in qual-sa-vöör caas l’aress mia da vess plüü larga da trii paràgraf.
[Mudifica] Sezziú "Vidée apó/vidée anca" e "Questiú relazziunade"
Cura ca i artícuj i è cüürt e i gh’a mia da le càpsüle, le referenze infurmale a di artícuj relazziunaa che i è mia staa liaa cun liamm líbar al teest sa i pöö incurpurá a “Vidée apó/Vidée anca” cun düü para d’apòstruf, par esempi:
- ''Vidée apó'': [[Eculugía]], [[medi ambient]]
ch’al prudüiss
- Vidée apó: Ecologja, medi ambient
Cura ca i artícuj i è laargh e i gh’a da le càpsüle, si la sezziú “Vidée apó” sa la referiss al artícul intreegh e mia noma a una sezziú, l’aress da vess una càpsüla da manera che la pariss a la taula da cuntegnüü. La sezziú “Vidée apó” l’aress da parí sémpar prima da la sezziú “Liamm da fö”. Gjuntée mia di liamm a “Vidée apó” che gjamò i síes al teest dal artícul.
- ==Vidée apó ==
- *[[Eculugía]]
- *[[Medi ambieent]]
Che al parissarà inscí
Vidée apó
- Eculugía
- Medi ambieent
Da le völte, le referenze i pöö vess nümerade d’una manera plüü furmala:
Teem relazziunaa
- Eculugía
- Medi ambieent
Da le völte, al pöö vess ütil da iga da le referenze crusade esplízzite al teest, par esempi, cura ca una sezziú larga da teest al a stada muvüda a una otra paart u a gh’è un artícul impurtaant int un sübtema. In chiist caas-chí, pusée ul liamm in negrett da manera che la suva importanza al è fàcil da recugnuss. Esempi:
- La situazziú legala par vargot ch’al fa a la circunzisiú la depeent dal paees (vidée Status legaal da la circunzisiú).
[Mudifica] Metalenguagg
Pusée le parole in cursiif cura ca sa parla da luur int una frasa in cüünt da duvrá-le nurmalameent. L’istess par le lètere.
- La parola pare la vegn dal latí pater
- La lètera E al è la plüü cumüna in Anglées.
[Mudifica] Imàgen
I artícuj cunt noma una imàgen i gh’aress da la iga al principi dal artícul a la dreta. I retraa cul cuu miraant a la drita i gh’aress da ná a manzina (miraant veers l’artícul).
Tüte le imàgen i gh’aress da “flotá” - i.e., ul teest al gh’aress da ga vess intuurn. Malgraa che vargott (e d’otre coses) al pöda vess faa cun HTML, al è preferíbil ul wikifurmaa cura ca al síes pussíbil. Le imàgen i gh’aress da iga un 200-300 pixel d’ampiezza. Ul teest da la imàgen e i òolt teest i è sémpar benvegnüü, spescjalameent par imàgen che sa i capiss mia fàcilmeent. Int un artícul d’una biugrafía sa l süponn che ul retraa al è da la persona dal artícul inscí che ul teest al è mia necessari. Teest da la imàgen
Le futugrafíe e otre gràfiche i gh’aress da iga teest a maanch che la pròpia imàgen la gh’àbies deent dal teest taal cuma al söö passá a le cuverte da líbar u àlbüm da müsica u cura ca ul gràfich al representa senza ambigüitaa l’assüünt dal artícul.
[Mudifica] Mediawiki
Mediawiki al è ul sistema che sa l dövra par generá i messagg da la Wikipedia. Vargott apó al gh’a deent una séria da messagg persunalizaa che sa i pöö druvá par generá vargü tiip da teest autumaticameent int i artícuj. Vargot al è ütil, par esempi, par generá i messagg adeguaa in le pàgine cunsiderade sbozz, u suspetade da mia vess neutrale. Duvrée chiist messagg cura ca al síes necessari.
[Mudifica] Categuríe
Vidée Wikipedia:Líbar da stiil da categurizazziú.
[Mudifica] Calendari d'avenimeent
A gh’è un Líbar da stiil dal calendari d'avenimeent e da le taule anüale, che al cuventa iga in cüünt par gjuntá date aj artícuj relazziunaa cul calendari d'avenimeent e i agn.
[Mudifica] Lenguatge
[Mudifica] Generaal
Cura ca vuu parlii da la Wikipedia, fasii-l inscí, pusaant l'artícul davaant al nomm.
[Mudifica] Majüscule
Al cuventa fá una menziú spezziala par chel ch’al fa a le càreghe. Vargü cuma president, rei u imperaduur, sa i posa in majüscula cura ca sa i dröva cuma càreca (següida d’un nomm), inscí ch’al sarà “Presideent Bush” e mia “presideent Bush”. Cura ca sa i dröva da furma genèrica, i gh’aress da vess in minüscule: “Bush al è ul presideent americà”. I agetiif da nazziunalitaa i va in majüscula: Lumbaart, Francées/Franzées/Fransées, Català, Anglées/Inglées evi…
[Mudifica] Puntuazziú
In la plüpaart da caas, sa i seguirà le norme da puntuazziú in Lumbaart. A gh’è mia d’indicazziú sura si lassá un u düü spazzi in bianch dapress d’un puunt: al è mia impurtaant, gja che la diferenza sa mustra noma in la finestra d’edizziú. La pròpia pàgina noma mustrarà un spazzi.
[Mudifica] Variaant linguístiche (dialett/dialecc)
Vidée la pàgina da cuurdinazziú di dialecc/dialett. In generaal, al è ’’’benvegnüda’’’ cada variaant dialetala dal Lumbaart, da matina u da sira: oriental u ucidentaal. Sa cunseja da druvá la urtugrafía ünificada. Si-da-nò, ’’’specifichée-la’’’, par piasé cuma spiegaa chí! A sii invitaa a scriif un artícul sü la vosta urtugrafía fin da sübit. In caas cuntrari, prima u pöö sa capissarà püü nagot, e inscí a jüdaremm ul Lumbaart/Lombart/Lumbard a descumparí!
Tegní anca cüünt PP da vargot al seguiss:
- adressée-v-as al üsüari cul vuu. Par esempi: Vidée apó/anca.
- in generaal, tentée da druvá un regístar furmaal. Duvrée mia da le espressiú u vucabülari che forsi i è mia abitüaj u cugnussüü, particülarmeent in chele pàgine cumüne, cuma le buete.
- una völta scumenzaa l'artícul, tentée da mantegní l istess stiil in tütt l'artícul.
- artícul da temàtica "lucala": una quistiú fisc delicada! Vuu pudii scriif di artícuj in qual-sa-vöör dialett sü qual-sa-vöör temàtega: al saress impurtaant che cada temàtega la gh’aress un artícul íntal dialett curespundeent.
- Par esempi: la citaa/sità da Grömèl la gh’aress da iga un artícul in la varietaa da Lombart oriental parlada là, però a pudii anca scriif l’artícul Grümell in Cumaasch. ’’’Fasii un bell puu d’atenziú’’’ ch’al è un ’’’caamp minaa’’’.
- I artícuj ch’i cumpartissi un istess tema ma in dialett difereent ’’’i aress da vess liaa l’ü a l’òolt’’’, cuma spiegaa a la pàgina da cuurdinazziú di dialecc.
- si i esiist da le diverse upziú pal nomm d'un artícul (par esempi, nomm da plante e d'animaal, u da citaa/sità: Bèrghem/Bèrgum, Milà/Milan), tentée da druvá la plüü estesa. Par tüte le otre fasii le pàgine da redirezziú necessàrie.
- ’’’Indichée al principi dal artícul che dialett e che urtugrafía vuu sii drée a druvá, cuma spiegaa chí!’’’ Si vuu truvii una pàgina senza chesta spezzificazziú, gjuntée al inizzi ul còdas {{nodial}}: la parissarà la taula:
   |
e l’artícul al sarà gjuntaa autumaticameent a la categuria di artícuj senza spezzificazziú da dialett. A pudii anca
