Friedensreich Hundertwasser
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Valkebergs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Friedensreich Hundertwasser (15 december 1928 – 19 februari 2000) waor 'ne Oastenriekse kunstenaer en architect. Hae ies veural bekènd vanwege zien kleurrieke en dynamisch gevörmde geboewe. Hae waor veurvechter van 'n miensj- en milieuvruntelike boewtrant.
Inhawd |
[bewirk] Biografie
Hundertwasser woort gebore in Wene, es Friedrich Stowasser. Es kind ging hae nao de montessorisjoal. Zien opvallend gebruuk van kleure waor hie al opmerkelik. In 1943 woorte 69 juudse familielede door de nazi's weggeveurd en vermaord. In 1948 sjtudeerde hae drie maond aan de Weense kunsacademie. Wie hae óntdèkde, in 1949, dat "sto" of "sta" in de Slavische tale "hónderd" beteikent, bedach hae ziene sjoelnaam (pseudoniem). In de periode 1949 tot 1951 maakde Hundertwasser sjtudiereize nao Paries, Marrakech, Tanger, Tunis, Italië en Sjpanje. In 1953 lanceerde hae zien kunstheorie van 't transautomatisme. Vanaaf de jaore 50 van de 20e ièw verzat Hundertwasser ziech tege-n 't rationalisme in de architectuur, dat nao zien euvertuging te wiènig oug haet veur de miensj. In 1962 brook 'r door mèt zien biedraag aan de Biënnale van Venetië. In de jaore 80 ging 'r veur de ecologische architectuur en woorte veur 't ièrsj geboewe nao dit idee gerealiseerd. Hae sjtorf op 71-jaorige laeftied aan boord van de Queen Elizabeth II in de Sjtille Oceaan aan 'ne hartaanval.
[bewirk] De kuns van Hundertwasser
De sjilderieje van Hundertwasser kènmerke ziech door fantasieriek gebruuk van kleur, de toepassing van umkaderde vlakke en parallelle (meh neet rechte) lijne, 't óntbreke van rechte lijne en 'n fascinatie mèt de sjpiraal. Neve abstracte sjilderieje maakde hae gesjtileerde figuratief sjilderieje mèt es belangriekste thema: geboewe. Dan begint 'r ouch maquettes te make.
[bewirk] De architectuur van Hundertwasser
Ouch in de architectuur óntbreke de rechte lijne. 't Materiaalgebruuk ies opvallend: väöl keramiek in hel kleure. Dèks versjient 'r 'n teurentsje mèt dao-bovenop 'n un-vörmig daak. Oetgangspunte zint: de natuur intak laote of es se verdwient, d'r get veur truuk geve. Edere miensj ies versjillend, krieg dus ouch 'n eige (versjillend) vènster nao boete. 't Geboew weurt dynamisch, nao de natuur, vörmgegeve. Plante greuje oet de moere en op 't daak. Zien werk ies verwant aan de Jugendstil en aan Antoni Gaudi (Barcelona, Sjpanje).
[bewirk] Geboewe van Hundertwasser
- 't in 1986 geëupende (volks)wooncomplex Hundertwasserhaus in Wene.
- 't in 1993 geëupende wooncomplex "In den Wiesen" in Bad Soden aan de Taunus.
- 't in 1997 opgeleverde hotel en kuuroord te Blumau.
- 't in 2007 gerealiseerde regebaogsjpiraalvörmig vakantieverblief in 't Franciscusoord in Sint-Gerlach in Valkeberg aan de Geul. Dit ies 't ièrsjte Hundertwassergeboew in Nederland.
Gerenoveerde objecte nao zien ideeë:
- St. Barbarakerk, Bärbach, 1988
- Autobaanrestaurant Bad Fischau 1990
- Aafvalverbrennings- en sjtadsverwermingscentrale, Wene 1992
- In oktober 2005 ies Die Grüne Zitadelle, mèt luxe hotel, in Magdeburg officieel in gebruuk genómme.
[bewirk] Poszegele van Hundertwasser
In 1974 hervóng hae zien jeughobby toen hae de sjpiraalboum-poszegel veur Oastenriek óntworp. Väöl van zien ideeë zin vasgelag op 'n serie zegele van de Vereinigde Naties in 1983.
