Тау жынысы
Уикипедияның мағлұматы
Тау жынысы — минералдардың немесе органикалық заттың қатқан немесе қатпаған жиынтығы.
Минералдардың барлығы бір түрлі болған кезде, «мономинералды» боп аталады; көп түрлі болса, «полиминералды» боп табылады. Минералдар жиынтығы құрылуының бірнеше жолы бар:
- Жер бетіндегі үдерістердің кезіндегі шөгінді тау жыныстарын құрайтын дәндердің қосылып өсуі немесе бөлінуі;
- атпалы тау жыныстарын құрайтын магманың кристалдануы; және
- сыртқы жағдайдың (мысалы, қысым мен температура) өзгеруі нәтижесіндегі метаморфозды тау жынысын құрайтын заттың қатты күйіндегі қайта кристалдануы.
Тау жыныстың осы үш түрі бір-бірінен дәндерінің арасындағы қарым-қатынасымен (текстурасымен) ерекшеленеді.
Шөгінді тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:
- дәнаралық шөкпе немесе ұсақ дәнаралық лай ұстап тұрған жұмыр немесе қырлы дәндер;
- ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін саз минералдардың ұсақ жиынтықтары;
- дәндердің арасында түзу шеттері мен үштік жалғастарды көрсететін минералдардың кристалды жиынтығы (мысалы, кәлсит);
- кәлситтің кесекаралық шөкпесі немесе ұсақ кесекаралық лай ұстап тұрған қазбалы кесектердің жиынтығы;
- органикалық заттың жиынтығы (мысалы, лигнит немесе көмір).
Барлық атпалы тау жыныстар байланыспалы текстурасын көрсететін минералдардың жиынтығымен ерекшеленеді. Метаморфозды тау жыныстары келесі сипаттармен ерекшеленеді:
- ұзын біліктерінің негізгі бағытын көрсететін кристалды минералдардың жиынтықтары;
- теңмөлшерлі және еркін бағытты теңмөлшерлі емес минералдардың кристалды жиынтығы;
- жапсарлы, ангедралды, кейде сорайған минералдардың өте ұсақ дәнді жиынтығы.
