Motivo
De Wikipedio
Motivo esas en vivanto organismo la kompozo o proceso qua moderas lua obligo en agivo od experienco. Ulo determinas la komenco en certa direkto kun la dezirala intenseso.
Manifestinta su kustume per la developo di energio (segun diversa aspekti tela ke l'entuziasmo, l'asidueso, la persevero, la motivo esas triviale similigita kun "energio-rezervo".
Ma pluse ke formo di potenciala energio, motivo esas instanco di integraligado e di regulizado di multeso di parametri relatanta ad oportunesi di cirkumo ed ad situo-solicitado. Tale la motivo-rolo esas proporcione ad gradi di ambiguita ed sam valora di situo : ul divas dispersar la komplexeso mem la konfuzeso di donaji e konferar ulo diferenta valori ante extraktar konkluzo en termi di komporto : la selekto ed la koloko en prefera direkto.
La questiono pri motivo emersas precipua en la situi ube lua rolo di interna delibero esas bezona en prioreso ; to esas avan omna kande l'organismo esas avan kelka dimensiono di konkurenco, prioreso o hierarkio ad solvar pro agivo. De ta vid-punto, tam ke la problemala ne esas equivalanta, du tipi di konkurenco esas identigebla :
- la psikologiala konkurenco di individuala varti, per exemplo, selektar inter agivo e repozo ;
- la kolektiva situi ube - opoze ad sama postuli - la personala motivi esas la diferanta faktoro di kondukto : aprentiseso, konkurso, kolektala agivi ..
[redaktar] motivo-modeli
Segun la komplexeso di studita organismo, la teoriala elementi povas plu o min simpleskar en modeli adaptita ad objektivi. On povas per exemplo konceptar kom determinita per la sercho di pozitiva experienci e l’evite di negativa experienci ; persono povas esar konduktita ad automutilo o la violento per ke lua cerebro esas dispozita krear pozitiva respondo ye ta agivi.
Segun altra viziono, la subjektiva interesi existus ante l’eniro en ceno di motivo, to havinta per sola rolo mobilizar l’individuo inter ta preferaji e la propozita skopi : la motivo ne jeras plus la komport-orientizeso.
L’intereso di modeli divergas segun ulo sucias pri “konkurencado” inter individui o “konkurencado” inter partikulara interesi.
- La teorala simpliguri e la modeli permizas facar hipotezi pri la racioni di diversa di komporti e to esas en ta perspektivo ke la motivo-modeli esas kompozita e validigita. En certa sektori, en partikulara la docado, ta modeli servas ulo mem di bazo per motivo-skali.
- La modeli povas kontraste facar obstaklo ad esforci per klarigado di profunda procesi dil afero ; per naturo, omna motivo-modelo esas ne-apta de donar expliko di deliberado-proceso olu mem. Restinta sempre cise integraligado di diversa parametri interesanta l’individuo, ne-reduktebla faktoro d’autodecido (temperamento, ..., arbitrio) limitizas l’importo di modelo tale ke lua predicala intereso. « Ad omna persono, lua motivo ! »
[redaktar] La teorii di homala motivo
On parlas di "motivo-teorio" per indikar la prekoncepti qua havas prezidita generale ye la kompozado di motivo-modelo. On kontas tale multa nombri di "teorii" :
-
- teorio di atribuo
- teorio di autodecido
- teorio di autoregulizado
- teorio di personala efiko
- teorio di expektado
- teorio di planiga komporto
Ye omna epoko, lua homaro-koncepti e lua motivo-teorii (Little 1999, McAdams 1999). La klasika bazi di teorii esas :
-
- la pulsado e la tenseso-redukto (plezuro)
- la postuli di kreskado ed aktualigo di su
- la gano di stabileso e previdebleso
- la gratifikuri di suceso (skopi-teorio)
[redaktar] Teorio di bezoni-hierarkio da Abraham Maslow (1954)
|
personala plenigo |
|
estimo di su |
|
estimo di altri |
|
amo, amoro, aparteno |
|
sekureso |
|
fiziologiala |
Piramido di bezoni
Ta teorio hierarkias la bezoni
Cette théorie hiérarchise les besoins (Cf. Piramido di bezoni), e indikas ke pluse on "acensas" di strato, e pluse la motivo esas importanta. Ma on povas nur atingar la supera strati, ke se la plu prima bezoni esas realigita.
Ta teorio esas tre kritikita nuna, nam multa donaji montras ke pluse on kontentigas bezono, e plus on serchas satisfacar ulo.
[redaktar] Teorio di realigado-bezono da Mc Clelland (1961)
Ta teorio esas konstruktita de bezoni-mezuro, kun la helpo di TAT. Mc Clelland saligas tri tipi di bezoni facinta motivo ye laboro :
- a) La bezoni di realigo : To risendas ye l’envidio havar di responsiveso
- b) La bezoni di povo : To risendas ye volar havar di influo supra altro
- c) La bezoni di admiso : To risendas ye bezono di kontentiganta sociala relacioni
[redaktar] Teorio di du faktori da Herzberg (1957)
La granda kontributo di ta teorio esas ulo montras ke la motivo povas esar influinta per extera faktori.
Per Herzberg, la motivo varias segun interna faktori, ma la dismotivo influas segun l’extera faktori qua il nomas higieno-faktori.
Tale, la motivo esas posibla nur se la higieno-faktori esas baza. Ma to esas motivo ke en kazo di acenso di interna faktori.
Ta du koncepti (motivo e dismotivo) esas do paralela, e ne dependas de durado.
[redaktar] Teorio di karakterizi dil tasko (1968)
Ta teorio havis, per historiala efekto, richigo di laboro. Per la serchisti ye lua origino, on truvas kin faktori influinta la motivo :
- La diverseso di taski (V)
- La taski povinta esar realigita kompleta (I per identeso)
- La signifiko di taski (S)
- L’autonomeso (A)
- Retro sur lua agivi (F per feedback)
Hackman et Oldham proposas formulo por kalkular motivo-konteso :
Score =  |
Pose, ye 1976, ta du autori adjuntas multa faktori do uno importanta, deziro di ri-konoco, qua afektus la kin altri.
[redaktar] Komportala teorii
Per la komportismo, motivo dependas di kondicionigo, e plu precize di diferanta extera plufortiguro.
[redaktar] Teorio D.I.E da Vroom (1964)
Ta cerebra-teorio esas suportita per tri koncepti :
- dezirio (D): To esas l’envidio obtenar rezulto. Mezurebla sur skalo de -10 til +10
- instrumentala (I): Esas ta performon korelatas kun la rezulto? Mezurebla sur skalo de 0 til 1
- expekto (E): Esas ta esforco abutas performo. Mezurebla sur skalo de 0 til 1.
- Vroom propozas formulo kalkulinta motivo-forco (F):
 |
[redaktar] Teorio di equitato da Adams (1965)
Segun ta teorio, l’individuo kalkulus "konteso" per li mem, e konteso per altri, por determinar se havas sociala yusteso. La motivo venus do di mentala riprizenti (cerebrala teorio).
Score =  |
Kun "R" simetresas rezulti (per exemplo:salario), e "A" la kontributo (per exemplo:donita esforco).
- Se la kontesi esas egala kun to d’altro, lore to esas equitato, e do il esos motivita.
- Se la kontesi esas ne egala, lore to esas ne equitato, e la motivo baseskas. Mem en la kazo kande la subjekto esas tro-evaluita, il perdiras di lua motivo, no per komporto-chanjado, ma per percepti-chanjo.
[redaktar] Motivo inter naturo e kulturo
Obligita en donita situo, l’individuo expresas certa motivo ; simpla dicita l animeso (od entuziasmo). En pedagodio, on parlas di situala motivo.
L’animeso esas olu mem funciono di plu indiduala motivo korespondita ye personala atrakti dil situeso ; per exemplo, l’animeso di studanto per la studio di partikulara libro esos en parto dependinta di lua inklineso per lektado. On povas parlar ad ta strato di kustama motivo ; motivo apta de engajar l’individuo pluse o min en omna situesi favorebla lua expreso.
La kustuma motivo esas prioresa determinita per la profunda interesi di karaktero od intima motivi ed acesorala per di elementi ligila ad lua historio, ad lua developo. Plezuro esas la centrala kriterio di lua nivelo di motivo per ke indikas l’adequata di interesi kun posibla expreso-formo. En pedagogio, on parlas di kontextuala motivo : to esas per kun ulo di estetika ordero qua studento asistos kun raviseso ye opera lore qua la balno-baseno, to esas la pura plezuro di natar qua entuziasmoze.
Ta gradi di motivo inter l’intimo e la vidita di sucesiva experienci suficas ad deskriptar izola individuo, sen relaciono, per ke il sufikas li di lasar su segun l’arbitrio di oportunesi qua prizentus su sen havar irga konto ye rendar. Ma ni savas kun Sartre qua "l'individuo esas abstrakto." e qua kulturo esas prezenta en homaro-kordio, via komuniko, edukado, asocii.
Se naturo participas per plezuro ad motivo, kulturo (kontre-aginta en parto la spontaneso) implikas la plufortigo en motivo di kriterio dil autonomio. Quick l’infanto kompletas la plezuri di manjar o di spektar per la satisfaco di manjar o di spektar to qua il volas manjar e regardar ; frue l’autonomio impozas su ye li kom esenca instinkto, qua esos diverse ri-konocas per lua parenti. Reaktinta ye interferado di kulturala ordero kun lua deziri, l’autonomio-bezono pulsas l’individuo ye restar la maestro di lua selekti.
La motivo kande ulo esas determinita per plezuro e l’autonomio sentimento esas nominita intrinseka.
Per intima qua esas, l’autonomio-bezono ne esas nur defensive posturo, il povas exprimar su en partikulara per la bezono di suceso (Atkinson (1983)). Ma suceso qua repondas nur sociala bezono, edukativa impero, esos nominita extrinseka.
