Fernando IV de León e Castela
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Fernando IV de Borgoña, o Emprazado (Alcázar de San Juan, 1285 - Xaén, 1312). Rei de Castela e de León desde 1295 ata a súa morte e fillo de Sancho IV o Bravo e de María de Molina, neto de Afonso X o Sabio.
Ó final do seu reinado ostentaba os títulos de Rei de Castela, Toledo, León, Galiza, Sevilla, Córdoba, Murcia, Xaén e o Algarve.
Casado con Constanza de Portugal, filla de Dionisio I, coa que tivo dous fillos:
- Leonor (¿? - ¿?), que casou con Afonso IV de Aragón;
- Constanza (1308 - 1310);
- Afonso o Xusticieiro (1311 - 1350), que sería o seu sucesor co nome de Afonso XI.
[editar] Rexencia
Tiña nove anos cando morreu o seu pai, polo que asumiu a rexencia e tutoría a súa nai, María de Molina, ata que o rei acadou a maioría de idade en 1301. Fernando fora xa proclamado rei en Toledo en 1295, con numerosa representación dos tres brazos políticos de León e de Castela, pero este acto non foi senón o comezo duns anos turbulentos en que non cesaron as intrigas e as loitas polo poder por parte de la nobleza y de los reyes de Aragón, Portugal y Francia.
Foi un reinado azaroso e difícil. Durante catorce anos desatouse unha gran anarquía contra a que loitou con bastante tino a raíña rexente, muller moi sabia e de gran intelixencia e dominio político. María de Molina puido conter bastantes desaforos e conseguiu manter no trono ó seu fillo Fernando. As loitas internas e rivalidades viñan como unha herdanza do reinado anterior. De novo saíron á luz as pretensións do infante Juan, Señor de Valencia de Campos, (tío do xoven rei, que fora inimigo acérrimo do seu propio irmán Sancho IV, e as do primoxénito de la Cerda, o fillo de don Fernando de la Cerda, (fillo á súa vez de Afonso X o Sabio), e por tanto, curmán do rei Fernando IV. Estes dous inimigos souberon aliarse co rei de Portugal, Afonso IV o Bravo, co de Aragón, Xaime II e co de Francia, Filipe IV o Fermoso, que era señor de Navarra e que quixo aproveitar as loitas e desavenencias para ensanchar os seus dominios, pero non conseguiu nada.
Os nobles levantábanse contra o rei e pedían novas mercedes en pago dunha certa lealtade, pero unha vez obtidas volvían ós seus feudos para maquinar novas sublevacións. Pouco a pouco e gracias ó gran prestixio que tiña é ó bo facer político, María de Molina foi conseguindo desarmar a estes nobres sublevados. Incluso o infante don Juan chegou a prestar obediencia ó rei, e o rei de Portugal aplacou os seus ánimos belicosos. Dona María loitou con tódalas súas armas por manter en paz o trono e poderllo entregar ó seu fillo en condicións bastante favorables, aínda que os historiadores contan que cando Fernando IV acadou a maioría de idade, mostrouse ingrato coa súa nai e incluso lle pediu contas da inversión dos fondos públicos, fondos que se empregaran en boa parte para manter a paz. A raíña nai soubo afrontar con entereza e dignidade a situación de humillación na que a puña o seu fillo e presentou as contas ó pé da letra, nas que se podía ver como ela puxera diñero propio para o erario. Tamén presentou as xoias de Sancho IV, intactas, a requerimento do seu fillo, máis as súas propias.
[editar] Reinado
Unha das decisións importantes do novo rei foi o acordo de fronteiras co rei de Aragón en 1304, chamado Sentencia Arbitral de Torrellas: o límite para Castela estableceuse na marxe dereita do río Segura, incluíndo a cidade de Murcia. Foi un convenio pouco favorable para Castela. Despois quixo aplacar as pretensións do seu curmán don Alonso de la Cerda, para o que mandou que se lle concediesen moitas vilas e lugares. A paz durou pouco, pois o outro rival, o seu tío o infante Juan, rebelouse de novo, aínda que finalmente dona María de Molina conseguiu facer fracasar o intento.
Uniuse cos reis de Aragón e Portugal para a conquista de Granada, pero este intento foi un fracaso. Si tivo éxito na conquista de Xibraltar, onde entrou triunfante en agosto de 1305.
Fernando IV tiña na mente atacar e conquistar Alxeciras, que era unha praza moi importante, pero lle sorprendeu a morte na preparación desta empresa en Xaén. Unha lenda sobre morte fala da maldición dos irmáns Carvajales, inimigos do monarca.
A lenda conta que Fernando IV sentía un gran odio por estes dous rivais, Juan e Pedro Alfonso de Carvajal. Pediu ó seu favorito Juan Alfonso de Benavides que os asasinase. Houbo unha loita en lexítima defensa, pero como no altercado morreu o nobre favorito do rei, este mandou prender ós irmáns, que foron hallados e detidos n feira de Medina del Campo (Valladolid), cando compraban os arreos para os seus cabalos. O castigo consistiu en encerralos nunha gaiola no castelo de Martos (preto de Xaén), e facelos despeñar ós poucos días polo precipicio. Os irmáns Carvajal declaráranse inocentes, pois a morte do nobre fora en defensa propia e non por asasinato, así que no momento antes de morir emprazaron ó rei a unha morte segura cando pasase un mes, no caso de seren realmente inocentes, (xuízo de Deus). O rei morreu ó mes xusto da execución, por iso foi coñecido como o Emprazado.
| Precedido por: Sancho IV |
Reis de Castela e León | Sucedido por: |
