Sinn Féin
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
 |
Ní mór an t-alt seo a ghlanadh, ionas go mbeidh caighdeán níos fearr ann. Tar éis duit an t-alt a ghlanadh, is féidir leat an teachtaireacht seo a bhaint de. Féach ar Conas Leathanach a Chur in Eagar agus an Lámhleabhar Stíle le fáil amach faoin dóigh cheart le feabhas a chur ar alt ciclipéide. |
| Sinn Féin | |
|---|---|
 |
|
| Ceannasaíocht | Gearóid Mac Ádhaimh |
| Bunaithe | 1970 (1905 ó thús) |
| Ceanncheathrú | 44 Cearnóg Parnell, BÁC. Agus 53 Bóthar na bhFál, Béal Feirste |
| Idé-eolaíocht | Sóisialachas, Poblachtánachas |
| Cleamhnas | European United Left–Nordic Green Left |
| Dathanna | Glas |
| Gréasáin | www.sinnféin.ie |
Is páirtí Poblachtánach Sóisialach Éireannach é Sinn Féin. Tá stair fhada ag an bpáirtí seo, agus é ar thús cadhnaíochta ag cur shaoirse na hÉireann chun cinn le césd bliain anuas. B'é an páirtí seo a chuir cor i gcinniúint na hÉireann agus a bhain amach neamhspleáchas don tír.
Clár ábhair |
[athraigh] Stair an Pháirtí
[athraigh] An Chéad Sinn Féin
B'é Art Ó Gríofa a bhunaigh Sinn Féin sa bhliain 1905, agus é báúil le Poblacht neamhspleách in Éirinn. San am céanna, thuig an Gríofach nach mbeadh sé furasta a leithéid de chuspóir a bhaint amach, agus mar sin, b'í an chéad aidhm a chuir sé roimh an bpáirtí ná féinrialtas nó neamhspleáchas teoranta: ní bheadh sé réasúnta ná réadúil an nasc leis an mBreatain Mhór a bhriseadh go huile is go hiomlán, dar leis, ach feabhas mór a bheadh san fhéinrialtas teoranta féin. Démhonarcacht is féidir a thabhairt ar an réiteach a bhí i gceist ag an nGríofach, nó bhí a chuspóir múnlaithe ar an gcineál monarcacht dhúbailte a cuireadh i bhfeidhm ar an Ungáir sa bhliain 1867, nuair a bhí an tír sin ceangailte den Ostair in Impireacht na hOstaire agus na hUngáire.
Ní raibh aon bhaint ag Sinn Féin le hÉirí Amach na Cásca, ach mura raibh, is í an chiall chontrártha a bhain na húdaráis agus na nuachtáin araon as imeachtaí an Éirí Amach, nó bhí na focail The Sinn Féin Rebellion - ceannairc Shinn Féin - le léamh ar fud na háite tar éis an Éirí Amach. Nuair a cuireadh ceannairí an Éirí Amach, ar nós an Phiarsaigh féin, chun báis, d'éirigh na Náisiúnaithe i bhfad ní b'fhíochmhaire agus ní ba radacaí ina meon. Ní raibh eagraíocht pholaitiúil dá gcuid féin ag lucht an Éirí Amach, áfach, agus chuaigh siad chun caibidlíochta leis an nGríofach chun Sinn Féin a iompú ina pháirtí réabhlóideach.
[athraigh] An Dara Sinn Féin
Roimh thoghchán na bliana 1918, chuaigh ceannairí nua i seilbh Shinn Féin. D'fhág Art Ó Gríofa an halmadóir ag Eamon de Valera agus ag daoine eile a tháinig ina mbeo as an díoltas a d'agair na Gaill ar lucht an Éirí Amach. Ansin, bhí Sinn Féin ina pháirtí Poblachtánach go hiomlán. Bhuaigh an páirtí 73 shuíochán de na 105 cinn a bhí ar fáil in Olltoghchán na bliana 1918, agus ansin, d'fhógair feisirí an pháirtí nach mbeidís sásta Westminster a bhaint amach ná a gcuid suíochán a ghlacadh i bPairlimint na hImpireachta Gallda i Londain. I dtús na bliana 1919, tháinig feisirí Shinn Féin le chéile le Dáil Éireann, nó pairlimint neamhspleách Phoblacht na hÉireann, a ghairm chun beatha. D'fhógair an Chéad Dáil seo neamhspleáchas na hÉireann, agus thosaigh Cogadh na Saoirse in Éirinn. I rith an chogaidh seo, bhí Sinn Féin i gceann rialtas réabhlóideach na hÉireann. Nuair a shínigh toscairí na hÉireann an Cogadh Angla-Éireannach, áfach, scoilt an páirtí ina dhá chuid. Chaith tromlach na dTeachtaí Dála a gcuid vótaí ar son an Chonartha, 64 vóta ar fad, ach mar sin féin, dhiúltagh mionlach mór acu don Chonradh, 57 vóta ar fad. Thairis sin, bhí tromlach na nÓglach ag tacú leis an mionlach seo.
[athraigh] An Triú Sinn Féin
An chuid de Shinn Féin a dhiúltaigh don Chonradh, is é sin an tríú Sinn Féin. Iad siúd a thacaigh leis an gConradh, is é an t-ainm a ghlac siad orthu féin ná Cumann na nGaedheal - nó Cumann na nGael i litriú an lae inniu. Chuir an dá pháirtí seo cogadh cruálach ar a chéile, Cogadh na gCarad, nó Cogadh Cathartha na hÉireann. B'iad lucht tacaithe an Chonartha a bhuaigh an cogadh, ach tar éis an chogaidh féin, ní raibh lucht an taoibh eile sásta a ndlisteanas a admháil. Bhunaigh na buaiteoirí tír fhéinrialaitheach i sé chontae fichead den tír - Saorstát Éireann. Mar sin, is minic a thugtar "Státairí" nó "Saorstátairí" orthu, agus ainm na bPoblachtánach ag tagairt do lucht an taoibh eile. Chaithfeadh Teachtaí Dála an tSaorstáit dílseacht a mhóidiú do Rí Shasana, rud nár thaitin le hEamon de Valera ná leis na Poblachtánaigh eile. Mar sin féin, mhol de Valera do Shinn Féin páirt a ghlacadh sna todhcháin agus an chumhacht a bhaint amach sa tír ar dhóigh pholaitiúil, in áit na láimhe láidire. Chuir sé an cheist ar vóta ansin, agus nuair a chaill sé an vóta, d'fhág sé Sinn Féin le páirtí dá chuid féin - Fianna Fáil - a bhunú dóibh siúd a bhí sásta triail a bhaint as an daonlathas.
[athraigh] An Ceathrú Sinn Féin
Nuair a thréig de Valera agus lucht leanúna Fhianna Fáil an páirtí, níor fágadh ach dream beag coimeádach sa pháirtí. Ní raibh caidreamh rómhaith ag iarsmaí Shinn Féin leis an IRA, ach an oiread, cé gurbh iad siúd an fórsa ba tábhachtaí agus ba treise i bhfad sa pholaitíocht Phoblachtánach. Sa bhliain 1939, d'éirigh leis an bpáirtí agus leis an arm teacht chun réitigh sa deireadh thiar thall, ach mar sin féin, chuir polasaí neamhfhreastail an pháirtí an-bhac ar a fhás is ar a fhorbairt.
Sna seascaidí, thiontaigh gluaiseacht na Poblachta ar chlé, nuair a rinne go leor de na Poblachtánaigh a gcuid féin den anailis Mharxach ar chás na hÉireann. Ní raibh iomlán na gcomhaltaí sásta leis an gcasadh seo, agus ag Ard-Fheis an pháirtí sa bhliain 1970, chuaigh scoilt nua air. Iad siúd a chloígh leis an Náisiúnachas traidisiúnta, chuir siad Sinn Féin Sealadach ar bun, agus an chuid eile, chuaigh siad le polaitíocht na heite chlé i Sinn Féin Oifigiúil.
[athraigh] An Cúigiú Sinn Féin
Is é Sinn Féin Sealadach an cúigiú Sinn Féin, agus is é an páirtí a bhíonn i gceist ag lucht an lae inniu, nuair a dhéanann siad tagairt do "Shinn Féin". I rith na dTrioblóidí sa Tuaisceart, ba nós dearcadh ar Shinn Féin mar chraobh pholaitiúil an IRA. B'é Ruairí Ó Brádaigh a bhí ina chathaoirleach ar an bpáirtí i dtús báire, ach inniu, is é Gearóid Mac Ádhaimh an ceannaire. Ó na hochtóidí i leith, tháinig athrú ar sheasamh polaitiúil na ceannaireachta de réir a chéile, agus iad ag tréigean mheon na gleice armtha de réir a chéile ar mhaithe leis an bpolaitíocht bhunreachtúil. Dá thoradh sin, scoilt an páirtí arís, agus sin faoi dhó. Sa bhliain 1986, ghlac an páirtí leis an moladh éirí as polasaí an neamhfhreastail i leith Dháil Éireann agus suíocháin a lorg sa Dáil. Ansin, thréig Ruairí Ó Brádaigh agus lucht a leanúna an páirtí le Sinn Féin Poblachtach a bhunú. Tháinig scoilt nua ar an bpáirtí agus ar an IRA nuair a thoiligh an páirtí leis an sos cogaidh sa Tuaisceart. Iad siúd a dhiúltaigh don tsíocháin, bhunaigh siad an Fíor-IRA. Mar sin féin, chuaigh Sinn Féin Sealadach ó neart go neart sna toghcháin, agus in olltoghchán na Breataine Móire sa bhliain 2005, bhuaigh an páirtí sé shuíochán, agus é ar an bpáirtí náisiúnaíoch is mó anois i dTuaisceart Éireann.
[athraigh] Ceannairí
- Edward Martyn (1905-08)
- John Sweetman (1908)
- Art Ó Gríofa (1908-17)
- Éamon de Valera (1917-22 & 1923-26), níos deanaí ceannaire Fianna Fáil (1926–59)
- J. J. O'Ceallaigh (1926-31)
- Brian O'Higín (1931-33)
- An tAth. Micheál O'Flanagan (1933-35)
- Cathal Ó Marchadha (1935-37)
- Margaret Buckley (1937-50)
- Pádraig Mac Lógáin (1950-53)
- Tomás Ó Dubhghaill (1953-54)
- Pádraig Mac Lógáin (1954-62)
- Tomás MacGiolla (1962-70), níos deanaí ceannaire an Pairtí Oibre (1970-88)
- Ruairí Ó Brádaigh (1970-83) níos deanaí ceannaire Sinn Féin Poblachtach (1986-anois)
- Gerry Adams (1983-anois)
[athraigh] Ógra Shinn Féin
 |
Táthar in amhras faoi neodracht an ailt seo. Féach ar an bplé ar leathanach plé. |
Tá eite óg ag an pháirtí darbh ainm Ógra Shinn Féin. Is eagraíocht í atá radacach agus gníomhach ar chursaí atá tabhachtach do bhunús ógánach Éireann.[fíoras?] Tá siad i mbun feachtasaíochta ar réimse mór ábhair, mar shampla, ceisteanna sóisialta: drugaí, féin-mharú, bochtanas mac léinn, cearta na noibrithe agus ar ndóigh tá siad glórach ar ath-aontú na hÉireann agus cur chun cinn neamhspleáchas na tíre.
