Conradh Angla-Éireannach
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Sa bhliain 1921, tar éis Chogadh na Saoirse, shÃnigh ionadaithe na Chéad Dála agus rialtas na Breataine an conradh sÃochána ar a dtugtar an Conradh Angla-Éireannach. B'é an conradh seo a chuir an chrÃochdheighilt i bhfeidhm ar Éire. Roinneadh oileán na hÉireann ina dhá stát, mar atá, Shaorstát Éireann, a bheadh ina Tiarnas cosúil le Ceanada, leis an Astráil agus leis an Nua-Shéalainn, agus bhà Tuaisceart Éireann, a bhà le fanacht laistigh den RÃocht Aontaithe. Idir sin agus an lá inniu, gaireadh Poblacht den tSaorstát go hoifigiúil, agus Tuaisceart Éireann fágtha sa RÃocht Aontaithe. Bhà Éire le fanacht laistigh de Comhlathas na Breataine, agus bhà trà chalafort le fanacht in úsáid na Breataine, Baile Chaisleáin Bhéara, an Cóbh agus Loch SúilÃ. D'fhan Calafoirt an Chonartha seo faoi smacht na Breataine go dtà an bhliain 1938.
SÃnÃodh an conradh ar an 6 Nollaig 1921 agus tháinig sé i bhfeidhm ar an 6 Nollaig 1922.
I ndiaidh an tsÃnithe, nà raibh na hÉireannaigh ar aon tuairim faoin gConradh, agus bhris Cogadh Cathartha amach idir lucht a thacaithe agus iad siúd a chuir ina choinne.
[athraigh] Forálacha an Chonartha
- Chaithfeadh fórsaà armtha na Breataine Móire imeacht as Éirinn
- Gheobhadh an chuid ba mhó d'Oileán na hÉireann stádas an tiarnais fhéinrialaithigh
- Cosúil leis na tiarnais eile, bheadh an stát nua, Saorstát Éireann, á rialú ag monarc na RÃochta Aontaithe, agus Gobharnóir Ginearálta ag déanamh ionadaÃochta dó in Éirinn
- Chaithfeadh feisirà na pairliminte nua dÃlseacht a mhionnú don mhonarc
- Dá roghnódh Tuaisceart Éireann gan dul sa stát nua, thiocfadh Coimisiún Teorann ar leith le chéile chun teorainneacha an dá stát a tharraingt is a shocrú
- D'fhágfaà cuanta áirithe in Éirinn faoi fhorlámhas na RÃochta Aontaithe - Loch SúilÃ, an Cóbh agus Baile Chaisleáin Bhéara - toisc go raibh siad ag teastáil go géar ó na Sasanaigh ar chúiseanna slándála
- Ghlacfadh Rialtas na hÉireann freagracht air as a chuid féin d'fhiacha eachracha na RÃochta Aontaithe
- Dá mbeadh an Conradh agus dlà na hÉireann ag teacht salach ar a chéile, bheadh tús áite ag an gConradh.
Má tá alt nÃos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.
