Midfrysk
Ut Wikipedy
Midfrysk is it Frysk sa't dat yn it tiidrek ±1550-±1820 skreaun waard.
It begjin fan dit tiidrek foel rûchwei gear mei it begjin fan 'e Tachtichjierrige Oarloch en it ûntstean fan 'e Republyk. Hoewol't der dus in nije snuorje fan frijheid kaam, krige it Frysk syn posysje fan foar 1498 net werom. Dat hie alles te krijen mei de opkomst fan Hollân as it oerhearskjende part fan 'e Republyk, en dêrmei fan it Hollânsk as de dominante taal yn bestjoerlike, juridyske en religieuze oangelegenheden. Benammen it ferskinen fan 'e Steatefertaling yn 1637, wie in mylpeal foar de ynfloed en de fersprieding fan it Hollânsk en hie desastreuze gefolgen foar de status en wurdskat fan it Frysk en oare talen en dialekten yn 'e Republyk.
Yn 'e Midfryske perioade waard der dan ek hast neat yn it Frysk skreaun behalven sprekwurdesamlingen en it wurk fan guon gelegenheidsdichters. De grutte útsûndering op dy regel wie Gysbert Japiks (1603-1666), in skoalmaster en foarsjonger út Boalsert en ien fan 'e grutste skriuwers en dichters dy't it Frysk ea hân hat. Mei syn dichtwurk, oersettings, brieven en benammen de postúm yn 1668 ferskynde Friesche Rymlerye lei hy de grûnslach foar de moderne Fryske literatuer en stavering. Oare Midfryske skriuwers binne Feike Hiddes van der Ploeg, Eelke Meinerts, Jan Althuysen en Simen Althuysen. As om 1820 hinne der in nije generaasje skriuwers mei Frysk wurk komt (û.o. de bruorren Joast Halbertsma en Eeltsje Halbertsma), wurdt dat sjoen as it begjin fan it Nijfrysk.
Der is nochalris wat diskusje oer de term en it begryp Midfrysk. Dat hâldt ferbân mei dat yn oare Germaanske talen de moderne taalperioade folle earder begjint. Bygelyks: Midnederlânsk is fan 1150 oant 1500, en dêrnei begjint dan it moderne Nederlânsk. It argumint om al te sprekken fan Midfrysk is dat de ûntwikkelings dy't yn oare talen foar 1500 kamen yn it Frysk earst nei 1500 kamen.
Jelle Hendriks Brouwer wie al yn it midden fan de 20e ieu dwaande mei de taberiedings foar in Midfrysk wurdboek. Earst fan 2003 oant 2005 is lykwols fan de Fryske Akedemy út in taaldatabank opset dêr't alle Midfryske teksten yn ferwurke binne. As twadde stap fan dit projekt sil út dy ynformaasje no it Midfrysk wurdboek ekstrahearre wurde.
