Marrum
Ut Wikipedy
It doarp Marrum leit noch op in geve terp. It moat sa om 'e 11e ieu, doe't de Hege Hearrewei, in âlde seedyk, klearkommen is, syn hjoeddeistige foarm krigen hawwe. Dêrfoar leit it troch de Lege Hearrewei noch bûtendyks.
Administratyf heart it eardere doarp Westernijtsjerk no ek ûnder Marrum.
Ynhâld |
[bewurkje seksje] De namme
De namme kin mear betsjuttings hawwe. De earste soe dan wêze kinne: hiem oan de mear. In mear of ek wol mar is wetterskieding tusken twa gebieten. De twadde soe betsjutte kinne fan hiem op leech lân.
[bewurkje seksje] De Staten
Marrum hat ferskate staten hân. De âldste wie Botniastate. Botnia-state moat om 900 stifte wêze troch Ode Botnia. Letter is it oergien nei de famylje fan Camminga. Der waard sein dat Botnia-state in sterke stins west hat. No is der hast neat mear fan te finen. In oare state wie Ponga-state. De Ponga's moatte in foarnaam plak yn Marrum ynnommen hawwe. Letter is dizze state oergien nei de fan Harinxma's en om 1750 hinne hat der in Idzinga wenne. Guon fan de oare staten binne noch werom te finen yn nammen fan pleatsen.
[bewurkje seksje] De sûkereibou
Marrum wie ferneamd om de sûkereibou. Yn 1840 wienen der yn Marrum noch 19 sûkereifabriken. Der hawwe der mear west. De sûkereiwoartel, dy't wy no noch kenne as wytlof, waard droege en meald. Dan waard it ferkocht as sûkerei. It waard dronken yn 't plak fan kofje.
[bewurkje seksje] It Heephûs
It earmhûs yn Hallum foldie net mear oan de easken fan om 1915 hinne. It each fan it gemeentebestjoer foel op it eardere notarishûs yn Marrum. Doe't soks iepenbier waard, stie Marrum op ien ein. De Hallumers mochten om harren it earmhûs wol hâlde. It paste net yn Marrum en wat soe der barre mei dat moaie hûs? De ûnderhannelings mei juffer Louise Heep, de dochter fan de eardere notaris, en it gemeentebestjoer gienen troch. Op 21 desimber 1917 droech juffer Heep fergees har hûs oer oan de gemeente. Wol mei de betingst dat it hûs oan de bûtenkant net feroare wurde mocht. It hat de gemeente doch noch it nedige koste foar de ferbouwing. Der waard noch wat neiprottele, mar guon fûnen it ek net sa min dat de Marrumers yn it eigen doarp wenjen bliuwe koenen. Yn 1952 waard it Heephûs ôfkard, mar it moast noch oant 1971 duorje foar't de lêste bewenners nei in nije âldereintehûs 'Foswert' yn Ferwert ferhúzje koenen. It gebou is letter Griene Krúsgebou wurden en is no wer yn partikuliere hannen.
[bewurkje seksje] De mûne
Marrum hat de Klaailânsmûne dy't no yn behear fan de stichting 'De Fryske Mole'. De earste mûne wie út 1845 om de polder Ferwert te bemeallen. Yn 1916 is dy ôfbaarnd en út parten fan de Ljouwerter mûne 'De Fenix' is der in nije mûne boud.
[bewurkje seksje] De betonnen huzen
Yn Marrum wie it betonfabryk fan Mellema. Mellema woe ek wol ris sjen litte dat hy mear koe as betonplaten meitsje. Sa binne der yn Marrum twa huzen fan beton boud.
It suvelfabryk
Yn 1881 waard der yn Westernijtsjerk in suvelfabryk oprjochte. It fabryk ferhuze letter nei Marrum. Yn Marrum wie men grutsk op harren fabryk. It wie ek de grutste wurkjouwer yn Marrum. Nei 1945 ûntkaam Marrum ek net oan de fúzjes. De namme Marrum waard feroare yn 'De Takomst'. In lange takomst hat it fabryk net hân. Yn desimber 1981 waard de lêste molke ôflevere.
De gersdroegerij hie al earder de doarren slute moatten.
[bewurkje seksje] De Herfoarme Tsjerke
De romaanske tsjerke moat boud wêze yn de 13e ieu. De patroanhillige wie Sint Godehardus. De tsjerke is boud fan reade en giele kleastermoppen. Der sitte sels noch fragminten fan dowestien yn. De tsjerke liket faak ûnder hannen nommen te wêzen. Yn 1858 is de toer yn de foartsjerke boud. Oan de súdside binne der noch spoaren fan in eardere kapel. De preekstoel is út de 17e ieu. Fierders is der noch in hearebank yn barokstyl.
It oargel is yn 1831 makke troch de oargelbouwer L.A. Hillebrand. It oargel is faak ûnder hannen nommen. Yn 1944 hat H. Spanjaard it oargel restaurearre en útwreide. Dat it oargel der kommen is, is mei mooglik makke troch freule A.J.A. baronesse Collet d'Escury dy't doe grutgrûnbesitster yn Marrum en Westernijtsjerk wie.
[bewurkje seksje] Watze Cuperus
Marrum wie it wenplak fan de kristlike folksskriuwer Watze Cuperus (1891-1966). Cuperus wie meteropnimmer fan syn fak. Sa koe hy de minsken yn 't gea. Syn boeken spylje dan ek yn Marrum en omkriten. Cuperus hat ek in wichtich plak yn it doarpslibben ynnommen.
[bewurkje seksje] Mienskip
It doarpshûs stiet oan de Ringwei, de acktiviteitenkommisje organisearre yn 2007 in parade fan minsken yn harren eardere trouklean. Aasterage is de basisskoalle fan it doarp. De pleatslike feriening foar It Nut set him yn foar it doarp.
[bewurkje seksje] Ferienings
- Eendracht - muzyk
- Pleatslik Nut - toaniel
- vv Marrum - fuotbal
- kf Marrum - keatsen
- MGGV- gymnastyk
[bewurkje seksje] Befolking
- 1744 - 497
- 1830 - 987 (folkstelling; Van der Aa:1050)
- 1954 - 1358
- 1959 - 1311
- 1964 - 1335
- 1969 - 1414
- 1974 - 1653
- 2004 - 1450
- 2008 - 1477
[bewurkje seksje] Strjitten
August van Dijkstrjitte, Botniaweg, De Terp, Easterstrjitte, Hearrewei, Hegebuorren, Herjuwsmawei, Het Oosten, Hoge Herenweg, Jepmaloane, Julianastraat, Keekmaloane, Kelnersweg, Kerkpad, Kerkstraat, Kopkewier, Lage Herenweg, Langebuorren, Langesteech, Langpaed, Ljouwerterdyk, Louise Heep paed, Lytse Buorren, Miedweg, Nieuweweg, Oudhuisterwegje, Ozingaloane, P.J. Wierstrastrjitte, Pantsjewier, Pongastrjitte, Ringweg, Sinnebuorren, Stasjonswei, Steenstrjitte, Tipelsteech, Trijetunen, Túnwei, Voerdeweg, Westerhúslânne, Westernijtsjerk, Wigleweg, Wilhelminastraat, Zeedijk.
