یکشنبه خونین (۱۹۰۵)
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
یکشنبه خونین (به روسی: Кровавое воскресенье) نامی است که به کشتار مردم توسط گارد سلطنتی در پترزبورگ روسیه در روز ۲۲ ژانویه (۹ ژانویه در تقویم قدیم) سال ۱۹۰۵ داده شده است.
در آن روز چند هزار نفر از کارگران اعتصابی روسیه برای تقدیم عریضه‌ای به تزار در تظاهراتی آرام و با خواندن سرودهای مذهبی (منجمله «خداوند تزار را حفظ کند») به سمت کاخ او حرکت کردند. در این عریضه درخواست هایی همچون بهبود شرایط کار، دستمزدهای عادلانه‌تر و کاهش ساعات کار به هشت ساعت و نیز پایان دادن به جنگ روسیه و ژاپن و نیز اعمال حق رای عمومی مطرح شده بود. پیش‌زمینه این تظاهرات به یک ماه قبل از آن مربوط می شود یعنی زمانی که ۸۰٬۰۰۰ نفر در مسکو دست به اعتصاب زده و پایتخت از برق و روزنامه محروم شده بود.
سازمانده این تظاهرات کشیشی به نام گاپون بود که به بهبود وضعیت اسفناک کارگران علاقه‌مندی نشان می‌داد. بعدها وی از روسیه فرار کرد و سالها بعد پیش دوستی اعتراف کرد که با پلیس مخفی روسیه تزاری همکاری داشته است و توسط همین دوست به قتل رسید.
طرفداران گاپون از همان ابتدا افراد جمعیت را بازرسی بدنی کرده بودند تا کسی سلاح همراه نداشته باشد و تظاهرات و تقدیم عریضه در آرامش انجام شود. مطابق آمار دولتی در این واقعه ۹۴ نفر کشته شدند اما مخالفین تزار تعداد کشته شدگان را ۴۰۰۰ نفر اعلام کردند. برخی دیگر گفته اند که در این روز ۱۰۰۰ نفر به قتل رسیدند.
واقعه یکشنبه خونین ۲۲ ژانویه باعث شد تا توهمی که بسیاری از مردم فرودست روسیه نسبت به تزار داشته و به او به چشم پدری مهربان نگاه می کردند از بین رفته و جای خود را به درگیری رو در رو میان مردم و حکومت تزاری بدهد. متعاقب یکشنبه خونین فعالیت های مبارزاتی در روسیه شدت گرفت که به انقلاب ۱۹۰۵ روسیه انجامید.
