کاپل‌مایستر
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
کاپل‌مایستر (آلمانی: Kapellmeister) کلمه‌ای آلمانی است که به شخصی برگزیده که مسئول اجرای موسیقی است اطلاق می‌شود. کاپل به معنی کُر است، که از ریشه‌ی لاتینی کلمه‌ای به معنی "کلیسای کوچک" (chapel) می‌آید. این کلیساها در حقیقت مرکز فعالیت‌های موسیقایی در قرون وسطی محسوب می‌شدند. بنابراین کلمه‌ی کاپل‌مایستر اصالتاً مربوط به شخصی می‌شود که مسئول موسیقی در کلیسا است. با این حال، معنای این اصطلاح همراه با تغییرات حرفه‌ی موسیقی دستخوش تغییر شده است.
در قرن هجدهم در برابر رهبر ویولونیست که به او کنسرت‌مایستر می‌گفتند، یک کمک رهبر در ارکستر وجود داشت که با نواختن ساز کلید‌دار (مثل پیانو) انجام وظیفه می‌کرد و به او کاپل‌مایستر می‌گفتند. کاپل‌مایستر وظیفه داشت تا با نواختن ساز خود ریتم قطعه را تحت کنترل داشته باشد و کنسرت‌مایستر مسئول همنوازی کلیه‌ی نوازندگان بود که با هم شروع کنند و در طول اجرا از هم عقب نیفتند.
کارل فیلیپ امانوئل باخ درباره‌ی وظیفه‌ی کاپل‌مایستر در کتاب خود می‌نویسد:
«پیانو (منظور ساز چکشی است که در دوران خود چمبالو بوده است و پیانو سال‌ها بعد ساخته شد) از زمان اجداد ما بهترین و مناسب‌ترین ساز برای نگه داشتن ضرب در ارکستر شناخته شده است، زیرا صدای این ساز خیلی بهتر از سایر سازها به گوش فرو می‌رود و به همین دلیل نوازندگانی که نمی‌توانند سرعت و ضرب قطعه را به طور ثابت حفظ کنند با کمک این ساز که توسط کاپل‌مایستر نواخته می‌شود، خیلی سریع کنترل می‌شوند. در تمام دوران قرت هجدهم میلادی هر ارکستر دارای یک ساز چکشی بود و تکنواز ارکستر با اشاره‌ی کاپل‌مایستر می‌نواخت و در صورتی که از سرعت خارج می‌شد، کاپل‌مایستر با قدرت بیشتری روی کلیدها می‌نواخت تا نوازنده‌ی تکنواز به سرعت اجرا برگردد.»
در آلمانی معاصر، «کاپل‌مایستر» به معنای مدیر یا رهبر یک ارکستر یا گروه کر به کار می‌رود. در معنای امروزی خود، کاپل‌مایستر علاوه بر رهبری شامل سیاست‌گذاری ارکستر یا کر (مثلاً انتخاب رپرتوار، برنامه‌ی کنسرت، دعوت از رهبران میهمان و غیره) نیز می‌شود.
[ویرایش] منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Kapellmeister»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. (بازیابی در 7 سپتامبر 2007).
- کاملیا مسیح. دنیای رهبران ارکستر. چاپ اول، تهران: انتشارات دید، 1379، ISBN 964-92212-5-5، 22-23.
