ویکی‌پدیا:منابع معتبر

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

این صفحه یکی از رهنمودهای ویکی‌پدیا شمرده می‌شود. مفاد این صفحه نمایانگر آن دسته از استانداردهای رفتاری است که بسیاری از ویرایشگران با اصول بنیادی آنها موافقند. با وجود اینکه پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود ولی این مفاد جزو سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی در مورد آنها استفاده کنید.

	این رهنمود در یک نگاه:
	مقاله‌های ویکی‌پدیا نیازمند منابع معتبر هستند.

مقاله‌های ویکی‌پدیا باید بر مبنای منابع معتبر منتشر شده استوار شوند. این صفحه یک رهنمود است نه یک سیاست، و فقط در چارچوب سیاست‌هایی نظیر اثبات‌پذیری، ممنوعیت تحقیق دست اول و دیدگاه بی‌طرفانه اجرای آن ضروری خواهد بود.

مطابق ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری، هر مطلبی که مورد اختلاف نظر باشد، یا احتمال برود که بعداً ایجاد چالش کند، باید منبع مناسب برایش ذکر شود، حتی اگر یک نقل قول باشد؛ مسئولیت اضافه کردن منبع هم به عهدهٔ کسی است که آن جمله‌ها را می‌نویسد یا برمی‌گرداند. مطالبی که منبع نداشته باشند، ممکن است در هر زمان مورد بحث قرار بگیرند و حذف شوند. در برخی شرایط بهتر است که هیچ اطلاعاتی ارائه نشود، تا این که مطالبی بدون منبع ذکر شود.

[ویرایش] منبع معتبر چیست؟

منابع معتبر، آن دسته از منابع منتشر شده (به انگلیسی: Published) هستند که از طریق یک روال قابل اعتماد منتشر شده‌اند؛ نویسندگان این منابع یا افراد معتبری در آن حوزه هستند یا به طور کل افراد قابل اعتمادی دانسته می‌شوند.

اعتبار یک منبع به موضوع مقاله نیز بر می‌گردد؛ منبعی که در یک موضوع معتبر دانسته می‌شود، ممکن است در یک موضوع دیگر از اعتبار کافی برخوردار نباشد. به عنوان نمونه، منبعی که توسط یک ریاضی‌دان برجسته نوشته و منتشر شده، ممکن است شامل مطالبی در حوزه زیست‌شناسی باشد اما در این باره منبع معتبری دانسته نشود. در حالت کلی باید که یک مقاله بر مبنای قابل اعتمادترین منابعی که در دسترس ویرایش‌کنندگانش است نوشته شود.

[ویرایش] دلیل استفاده از منابع معتبر

منابع به دو منظور استفاده می‌شوند:

برای تایید یک ادعای مطرح شده در مقاله. در این حالت در ذکر منبع باید به طور دقیق قسمتی که آن ادعا را تایید می‌کند مورد اشاره قرار بگیرد.
برای اعتبار دادن به آن منبع، و پیشگیری از وقوع نقض حق تکثیر یا دزدی ادبی. (به ویکی‌پدیا:حق تکثیر مراجعه کنید).

ذکر منابع دقیق به خواننده این اعتماد را می‌دهد که مقالهٔ ویکی‌پدیا از استانداردهای مربوط به اثبات‌پذیری و تحقیق دست اول تبعیت می‌کند. ارجاع دقیق به منابع باعث می‌شود که خواننده بتواند به آن منابع مراجعه کند، و به نویسندگان آن منابع اعتبار داده شود.

اگر تمام منابع موجود در مورد یک جمله یا مقاله، از اعتبار کمی برخوردار باشند، شاید بهتر باشد که آن محتوا در ویکی‌پدیا گنجانده نشود.

[ویرایش] ابعاد اعتبار یک منبع

[ویرایش] منابع پژوهشگرانه و غیرپژوهشگرانه

ویکی‌پدیا پذیرای مطالبی است که توسط دانشمندان و پژوهشگران نوشته می‌شود، به خصوص آن دسته از این مطالب که در مجلات با بازبینی دقیق (به انگلیسی: peer reviewed journals) به چاپ می‌رسند. با این حال، مطالبی که در این منابع به چاپ رسیده‌اند، ممکن است بعداً با تحقیقات جدیدتر رد شده باشند، یا ممکن است بین آن‌ها اختلاف نظر وجود داشته باشد، یا با مطالب ذکر شده در منابعی غیر پژوهشگرانه تفاوت داشته باشند. مقالات ویکی‌پدیا باید بر مبنای تمام منابع قابل اعتماد، اعم از پژوهشگرانه یا غیرپژوهشگرانه، نوشته شده باشند و تمام مطالب عمده و جزئیات قابل توجه را در مورد موضوع مقاله ذکر کنند.

[ویرایش] ادعاهای ویژه نیازمند منابع ویژه‌ای نیز هستند

در چند مورد ویرایش‌کنندگان یک مقاله باید توجه بیشتری به خرج بدهند و منبع ذکر شده را مورد بازبینی قرار دهند:

ادعاهای تعجب‌آور و یا در ظاهر مهم که چندان شناخته شده نیستند.
گزارش‌های تعجب‌آور و یا در ظاهر مهم از اتفاقات اخیر که پوشش خبری مناسبی نداشته‌اند.
گزارش و بیانیه اشخاص به گونه‌ای که خنده‌آور، بحث‌برانگیز و یا مغایر با شخصیت و علایق پیشین آنها باشد.
ادعاهای پشتیبانی نشده و یا به طور گسترده‌تر تکذیب شده از طرف جامعه علمی. به طور ویژه در مواردی که استدلال کننده می‌گوید توطئه‌ای برای خاموش ساختن آنها وجود دارد باید احتیاط بیشتری کرد.

ادعاهای استثنایی باید توسط چند منبع معتبر مورد تأیید قرار گیرد؛ به خصوص در موضوع‌های علمی، پزشکی، رویدادهای تاریخی، سیاسی، و زندگی‌نامه زندگان باید توجه بیشتری به این موضوع شود.

[ویرایش] ادعای اتفاق نظر

هر جا ادعا شد که در یک مورد بین صاحب‌نظران اجماع وجود دارد، باید این مساله با ذکر منبع اثبات شود. ادعای این مساله که بین دانشمندان، پژوهندگان یا سیاست‌مداران در یک مورد اتفاق نظر وجود دارد، باید منبعی ذکر شود که این اتفاق نظر را اثبات کند. در غیر این صورت، باید جمله‌ها بازنویسی شود به طوری که نشان دهد دیدگاه کدام منبع را منعکس می‌کند.