سعد الدین نزاری قهستانی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
حکیم سعد الدین نزاری قهستانی از سرایندگان بزرگ نیمه دوم سده هفتم و آغاز قرن هشتم, در سال ۶۵۰ هجری قمری در خانواده ای اسماعیلی در بیرجند متولد شد. نزاری را نخستین نویسنده دوره بعد از الموت دانسته اند که زبان شعر و تعبیرات و اصطلاحات صوفیان را برای پنهان کردن عقاید اسلامی بر گزید.
وی پس از پایان تحصیلات مقدماتی خود در بیرجند و قاین, به مطالعه ادبیان و علوم متداول زمان خود در قهستان پرداخت.او از جوانی به دیوانی روی آورد. در سال ۶۷۸ هجری قمری به آذربایجان, اران, گرجستان, ارمنستان و باکو رفت و پس از دو سال به قهستان بازگشت و به خدمت امرای خاندان کرت در آمد. اما معاندان وی , ملوک کرت را بر وی برانگیختند تا جایی که معزول و اموالش مصادره گشت. نزاری سالهای پایان عمر خود را به انزوا گذراند و به شغل کشاورزی پرداخت. در نام وی و پدرش در برخی منابع اختلاف وجود دارد. گویند که از فرقه اسماعیلیه و از مریدان نزار بن مستنصر بالله فاطمی در مصر بود. وی دارای 3 فرزند پسر بود که یکی از آنها در عنفوان جوانی در گذشت . [۱]
بسیاری از شعرا و نویسندگان از آن جمله جامی, شاعر و عارف نامدار سده نهم برخی از اشعار حافظ را متاثر از اشعار حکیم نزاری میدانند و به عبارت دیگر معتقدند که حافظ از شیوه نزاری پیروی کرده است.
نزاری هم عصر سعدی بوده است. در کتاب تاریخ آل یاسر مشهور به حسامی واعظ، ضمن بیان هم عصری حکیم نزاری با سعدی آمده است که این دو با هم در شیراز و بیرجند صحبت داشتهاند و شیخ یکی دو نوبت به عشق صحبت با او از شیراز به بیرجند آمده و ذکر او را در منظومات خود آورده است.
از تالیفات مهم حکیم نزاری به دیوانهای زیر میتوان اشاره کرد:
- سفرنامه - ادب نامه - ماجرای شب و روز - مثنوی ازهر و مزهر - دستورنامه که مشهورترین مثنوی نزاری میباشد. [۲]
حکیم نزاری در سال ۷۲۰ و یا ۷۲۱ قمری چشم از جهان بسته است . آرامگاه وی در بیرجند و در خیابانی که به نام و افتخار او نامگذاری شده , واقع است.
