سازمان انتقال خون ایران
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] انتقال خون در ایران
پیش از سال ۱۳۲۴ انتقال خونهای پراکنده در ایران در بیمارستان‌های مختلف انجام می‌شده‌است ولی در این مورد شواهد قابل اعتمادی وجود ندارد. پس از آن در سال ۱۳۳۱ به طور هم‌زمان بانک خون ارتش توسط مرحوم دکتر محمد علی شمس و مرکز انتقال خون شیر و خورشید سرخ سابق توسط مرحوم دکتر احمد آژیر، تاسیس و شروع به کار نمود.
در زمینه تهیه فرآورده‌های خون، مرکز خون ارتش از ۱۳۴۰ به بعد اقدام به تهیه فرآورده‌های سلولی (گلبول قرمز متراکم و پلاکت متراکم) و پلاسمایی (رسوب کرایو و پلاسمای منجمد تازه) در حد محدود نمود و در همین سالها بود که با همکاری انستیتو پاستور ایران اقدام برای پالایش پلاسما و تهیه فرآورده‌های آن صورت گرفت.
با تأسیس سازمان انتقال خون ایران در سال ۱۳۵۳ کوشش‌های چند ساله به ثمر رسید و انتقال خون در ایران قانونمند شد. در واقع قبل از سال ۱۳۵۳ مراکز متعددی در ایران با امکانات محدود در بیمارستانها، ارتش و هلال احمر جهت تامین خون بیماران نیازمند فعالیت می‌کردند ولی با تأسیس سازمان انتقال خون در ایران به همت دکتر فریدون علا در سال ۱۳۵۴ این سیستم وارد مرحله جدیدی شد.
در حال حاضرسازمان انتقال خون در ایران بالاترین و تنها مرجع تصمیم‌گیری در زمینه تامین و توزیع خون و فرآورده‌های خونی سالم در سطح کشور است و تمامی تصمیم گیری‌ها در ارتباط با فراورده‌های خونی مستقیما به این سازمان مربوط است.
در ابتدا تمام هزینه‌های این سازمان از بودجه کل کشور به صورت کمک تامین می‌گردید. در سال ۱۳۵۸ در پی تجدید نظر کلی در بودجه کشور، سازمان انتقال خون به عنوان یک دستگاه دولتی وابسته به وزارت بهداری در آمد و تابع مقررات عمومی دولت گردید.
مشکل عمده عدم وجود تشکیلات منظم برای جلب اهداکنندگان بود. سرویس‌های دولتی و خصوصی (بجز تا حدودی مرکز خون ارتش)، متکی به داوطلبین حرفه‌ای بودند که اغلب از افراد محروم جامعه بودند و در مقابل وجه ناچیزی، علی رغم بر خوردار نبودن از سلامت کافی، اقدام به خون دادن می‌نمودند. (۱).. پس از پیروزی انقلاب در تاریخ ۳۰/۳/۱۳۶۳ اساسنامه سازمان انتقال خون ایران تصویب شد و پس از تصویب اساسنامه، در جهت شکل دادن به ساختار اجرایی وتشکیلات سازمان، سه معاونت تولید و فنی، پژوهشی و آموزشی و ادرای و مالی طراحی و به اجرا درآمد. سازمان به وسیله یک شورایعالی پنج نفره مرکب از افراد متخصص به انتخاب وزیر بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی اداره می‌شود. در سال ۱۳۷۴ طرح شبکه خون رسانی کشور در شورای عالی تصویب و مورد اجرا گزارده شد. بر اساس این طرح سازمان انتقال خون ایران در قالب نه پایگاه منطقه‌ای آموزشی به اجرای برنامه‌ها و مسئولیتهای محوله که در ستاد مرکزی سازمان تهیه و هماهنگ می‌گردد، می‌پردازد. (۲)
[ویرایش] فعالیت‌ها در سطح کشور
از ابتدای تاسیس سازمان تا سال ۱۳۵۷ بجز سازمان مرکزی سه پایگاه شیراز، اهواز، مشهد فعال بوده و در حال حاضر ۱۱۳ مرکز انتقال خون خدمات خون رسانی را در سراسر کشور به عهد دارند. در حال حاضر مراکز کلیه استان‌های کشور دارای پایگاههای انتقال خون هستند که در آنها بخش‌های آزمایشات غربالگری بر روی خونهای اهدایی، تهیه فرآورده و کنترل کیفی وجود دارد.همچنین ۳۵شهرستان نیز دارای مراکز انتقال خون هستند که مجهز به امکانات برای انجام کلیه فرآیندهای تهیه فرآورده و آزمایشات غربالگری هستند و بر روی تک تک کلیه واحدهای اهدایی آزمایشات غربالگری جهت بررسی عفونت با ویروس هپاتیت B، ویروس هپاتیت C، ویروس HIV و آزماش سرولوژی برای بیماری سفیلیس و سایر آزمایشات لازم را انجام می‌دهند. (۳)
[ویرایش] وظایف
همکاری با بیمارستانها در حل مشکلات انتقال خون، تامین خون سالم و کافی، مشارکت در مراقبت از بیماران، بسیج اهداکنندگان داوطلب و بدون چشم داشت ماد گسترش شبکه پایگاههای انتقال خون، ارائه آموزش مداوم برای کارمندان سازمان در کلیه زمینه‌های خدماتی برای دستیابی به کارمندان ماهر و ورزیده، اطلاع‌رسانی عمومی در ارتباط با مزایای اهداء خون و نیاز به اهداء خون، تدوین خط مشی‌های آموزشی و پژوهشی. (۴)
[ویرایش] درمانگاهها
[ویرایش] درمانگاه مشاوره هپاتیت
درمانگاه مشاوره هپاتیت از سال ۱۳۷۳ فعالیت خود را جهت شناسایی و آموزش و راهنمایی بیماران مبتلا به هپاتیت B و هپاتیت C آغاز کرده‌است. از فعالیت‌های این درمانگاه آموزش بهداشت به بیماران خاص از قبیل تالاسمی، هموفیلی وارائه خدمات مشاوره‌ای قبل از ازدواج برای افراد مبتلا به هپاتیت می‌باشد.
[ویرایش] درمانگاه مشاوره ایدز
مراجعین به این درمانگاه اهداکنندگانی هستند که در زمینه ایدز و آزمایشات آن سؤالاتی دارند. درمانگاه مشاوره ایدز از سال ۱۳۷۴ شروع به کار نموده‌است.
[ویرایش] درمانگاه تالاسمی
درمانگاه تالاسمی از سال ۱۳۷۴ شروع به فعالیت نموده‌است. بیماران تالاسمی ماژور، اینترمدیا، آلفا تالاسمی و سیکل تالاسمی جزء طیف بیماران این مرکز هستند. این مرکز دارای گروه فوق تخصصی هماتولوژی، گوارش، قلب، غدد، روانپزشک، پزشک متخصص داخلی و پزشک عمومی می‌باشد که درمان بیماران را به صورت دوره‌ای به عهده دارند.
[ویرایش] درمانگاه فلبوتومی
دراین درمانگاه به بیمارانی که با تشخیص پزشک معالج خود و تأیید آزمایشگاه مبتلا به پلی سیتمی(در اصطلاح عامیانه غلظت خون) هستند خدمات درمانی ارائه می‌شود. با استفاده از فلبوتومی حجمی از خون بیمار جدا شده و با مایعات تزریقی جایگزین می‌شود و از این طریق به درمان بیماری فرد کمک می‌شود. درمانگاه فلبوتومی درمانی از سال ۱۳۶۲ شروع به کار کرده‌است.
[ویرایش] درمانگاه همافرز
این درمانگاه از سال ۱۳۶۳ راه اندازی شده‌است. همافرزیس روشی است که در طی آن اجزایی از خون فرد دهنده (سلولهای خون یا پلاسما) جدا شده و مابقی خون مجدداَ به فرد تزریق می‌شود. همافرزیس علاوه بر اینکه نوعی اهدا (اهدای یکی از اجزای خون بر حسب نیاز) محسوب می‌شود، در درمان برخی از بیماریها نیز کاربرد دارد. (۵)
[ویرایش] اهدای خون
[ویرایش] انواع اهدای خون
اهدای حرفه‌ای: در این نوع اهدا، فرد به ازای دریافت پاداش اقدام به خون دادن می‌نماید. اهدای جایگزین یا فامیلی : در این نوع اهدا یکی از آشنایان یا اقوام فردی که نیازمند به خون است اقدام به اهدای خون می‌نمایند. یکی از اهداف سازمان انتقال خون ایران حذف کامل خون جایگزین تا پایان سال ۸۲ بوده‌است.
اهدای داوطلبانه : در این نوع اهدا فرد بطور داوطلبانه و فقط با انگیزه ایثار و نوعدوستی اقدام به خون دادن می‌نمایند.
اهدای اتولوگ : در این نوع اهدا باشرایط خاصی که توسط پزشک یا کارشناس طب انتقال خون مشخص می‌شود، خون گرفته شده از فرد برای همان فرد درمواقع ضروری مورد مصرف قرار می‌گیرد. (۶)
[ویرایش] افراد واجد شرایط برای اهدای خون
افرادی که در سنین ۱۷ تا ۶۰ سال باشند و از نظر جسمی و روحی شرایط مناسبی داشته باشند. آنها همچنین باید وزن بالاتر از ۵۰ کیلوگرم داشته باشند و باید از اهدای خون قبلی آنها حداقل ۸ هفته گذشته باشد (به شرط اینکه تعداد دفعات اهدای خون در سال بیشتر از ۴ بار نشود. نکتهِ دیگر این است که افرادی که مبتلا به کم خونی و بیماریهای قابل انتقال از طریق خون باشند نمی‌توانند خون خود را اهداء کنند.(۷)
[ویرایش] پانویس
۱- سایت سازمان انتقال خون ایران، ۲- همان ۳- روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران ۴- همان ۵- همان ۶- بروشور اطلاعاتی سازمان انتقال خون ایران ۷- همان ۸- همان
[ویرایش] منابع
- سایت سازمان انتقال خون ایران
- تاریخچه انتقال خون بازبینی ۲ بهمن ۱۳۸۵
- روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران
- بروشورهای اطلاعاتی سازمان انتقال خون ایران
