اهواز
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| اهواز |
||
|---|---|---|
 |
||
| اطلاعات کلی | ||
| نام رسمی: | اهواز | |
| کشور: | ایران  |
|
| استان: | خوزستان | |
| شهرستان: | اهواز |
|
| بخش: | مرکزی |
|
| نام‌های قدیمی: | اوکسین، هرمزشهر، ناصری |
|
| سال شهرشدن: | ۱۳۰۴ |
|
|
||
| مردم |
||
| جمعیت | ۹۶۹٬۸۴۳ |
|
| زبان‌های گفتاری: | فارسی عربی |
|
| مذهب: | شیعه |
|
| جغرافیای طبیعی |
||
| ارتفاع از سطح دریا: | ۱۰ متر |
|
| اطلاعات شهری |
||
| شهردار: | سعید ممبینی |
|
| پیش‌شماره تلفنی: | ۰۶۱۱ | |
اَهواز یکی از شهرهای ایران و مرکز استان خوزستان است. این شهر دومین شهر بزرگ ایران از لحاظ وسعت پس از تهران و پنجمین شهر بزرگ ایران از نظر جمعیت می‌باشد. شهر اهواز از نظر جغرافیایی در ۲۱ درجه و ۲۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۴۰ دقیقه طول شرقی قرار گرفته است و در بخش جلگه‌ای به ارتفاع ۱۸ متر از سطح دریا واقع می‌باشد. مساحت شهر اهواز ۲۰۴۷۷ هکتار است که فقط ۶۹۲۳ هکتار آن در بافت شهری قرار گرفته‌است . طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی جمعیت شهر اهواز بالغ بر ۹۶۹٬۸۴۳ نفر است.[۱]
رودخانهٔ کارون، بلندترین و پرآب‌ترین رود ایران، اهواز را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرده است. اهواز یکی از مهم‌ترین مراکز صنعتی ایران است و همین امر سبب شده که مهاجران بسیاری را در خود بپذیرد. شهرهای اطراف اهواز عبارت‌اند از: شهرهای تاریخی دزفول و شوشتر و شوش در سمت شمال، رامهرمز در شرق، ماهشهر، شادگان و خرمشهر در جنوب و دشت آزادگان در سمت غرب.
اهواز کنونی محور ترانزیتی بسیار مهمی است که از راههای زمینی و ریلی و هوایی دیگر شهرهای ایران را به بنادر مهمی مانند ماهشهر و آبادان و بندر امام خمینی و خرمشهر به عنوان مرزهای آبی و شلمچه و چزابه به‌عنوان مرزهای زمینی با کشور عراق متصل می‌کند که بر این اساس جادههای منتهی به اهواز همیشه دارای بار سنگین ترافیکی است.
شهرداری اهواز در سال ۱۳۰۴ خورشیدی تأسیس شد.[۲]
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تاریخ اهواز
[ویرایش] پیش از اسلام
در زمان عیلامی‌ها در حدود شهر کنونی اهواز شهری به نام اوکسین قرار داشته‌است. اوکسین احتمالاً تلفظ یونانی اوز یا هوز است مراد از آن همان خوزستان است. در زمان هخامنشیان هووج یا خوجستان یا همان هوجستان خوانده می‌شود و داریوش کبیر در کتیبه بیستون خوزستان را به همین نام هووج نام برده‌است. خوز به معنی نیشکر و خوزستان به زبان ایلامی شکرستان است.
در زمان اردوان چهارم از سلسله اشکانی اهواز مدتی پایتخت بوده‌است. در جنگ اردشیر بابکان و اردوان پنجم که در رامهرمز صورت گرفت و اردشیر بر اردوان غلبه کرد اهواز صدمات بسیاری دید. اردشیر بابکان موسس دودمان ساسانیان در محل قدیمی شهر اهواز دو شهر بنا نهاد که در یکی از آنها بازاریان سکونت داشتند و در دیگری بزرگان و اشراف.
شهر اهواز در آن زمان هرمزشهر (هرمزداردشیر) نام داشت.[1] (بازمانده‌های هرمزشهر که در زیر سطح اهواز کنونی قرار دارد به خاطر پروژه مترو با خطر تخریب روبروست.[۳])
در زمان ساسانیان بویژه در زمان اردشیر بابکان و پسرش شاپور اول بر روی کارون در حدود اهواز سدهای زیادی ساخته شد از جمله سد اهواز یا بند اهواز که به سد خداآفرید هم معروف بود و توسط اردشیر بابکان ساخته شد. کانال‌های آبیاری و نهرهای مختلف که از سد مذکور منشعب شده بود باعث آبیاری کشتزارها و نخلستانها و در نهایت سرسبزی و خرمی اهواز شده بود. مثل نهر شاهجرد که در بالای سد اهواز از کارون جدا می‌شد و از داخل بخش قدیمی شهر عبور می‌کرد و آن را به دو بخش تقسیم می‌کرد: بخشی که بین نهر شاهجرد و رود مسرقان (گرگر) بود که اصل شهر اهواز و در واقع هسته اولیه و بافت قدیمی شهر و در حدود کوهپایه واقع شده بود.
حدود محله کارون کنونی اهواز و منبع آب و بازار و مسجد جامع شهر آنجا بود لذا آن را مدینه یا شهر می‌گفتند و در قسمت شرق نهر شاهجرد بود و قسمت دیگر به نام الجزیره یا جزیره که بین شاهجرد و کارون اصلی واقع شده بود نامیده می‌شد و در واقع بخش غربی اهواز قدیم بود (حدود بخش مرکزی و کنونی شهر مثل باغ شیخ و نادری و ۳۰ متری و باغ معین و خیابان۲۴ متری) آثار نهر شاهجرد هم اکنون در محله اهواز قدیم کنونی بین خزعلیه (خرم کوشک) و اهواز وجود دارد.
[ویرایش] دوران اسلامی
در وقایع اسلامی اهواز بدست ابوموسی اشعری والی بصره به فرمان عمر بن الخطاب در سال ۱۷ هجری قمری فتح شد. در اثر این حمله بخش اشرافی‌نشین شهر که به هرمز اردشیر موسوم بود به کلی ویران شد ولی بخش بازاری آن باقی ماند و این بخش همان اوز یا هوز است که در قرن اول هجری به نام اولیه اهواز خوانده می‌شد.
در زمان آل بویه اهواز به تصرف آنان درآمد و تحت حکومت آل بویه قرار گرفت. در سده ۴ هجری عضدالدوله دیلمی (فنا خسرو) اقدام به مرمت و آبادانی اهواز کرد و شبکه‌های آبیاری را مرمت کرد و پل معروف هنوان اهواز را از نو ساخت. اهواز در این دوره به حدی آباد و حاصلخیز شد که مقدسی آن را انباره بصره گفته‌است محله شرقی اهواز در این دوره بنا و با پلی جزیره‌ای که در میان کارون به نام دجیل قرار داشت به محله ناصری بعدی وصل شد.
یاقوت حموی و حمزه اصفهانی و مقدسی گویند: «اهواز قدیم به وسیله نهر شاهجرد به دو محله بزرگ تقسیم شده بود محله غربی که بین رودخانه و نهر شاهجرد واقع و جزیره خوانده می‌شد و محله شرقی که در پای کوه و بازار و مسجد جامع در آن بنا شده بودند و به اصطلاح شهر یا مدینه خوانده می‌شد. شهر شاهجرد در بالای سد اهواز از کارون جدا و روی به طرف شکاره کنونی می‌رفت. لفظ اوباره که اکنون محلی است در اهواز در جنوب خیابان ۳۰ متری به معنی آب باره و محل عبور آب است که یادآور همان نهرهای شاهجرد و غیره‌است.»
ابن منشاد می‌نویسد: «اهواز شهر بزرگی است، مردمش زرتشتی و مسلمان و انبار کالاها و فرآورده‌های خوزستان شکر، بافته‌های پشمی، جامه‌های دیبا، پارچه‌های کنفی و دیگر محصولات را از همه شهرهای ایران به اهواز می‌آورند و از این شهر و به وسیله کشتی از راه خلیج فارس به هندوستان و چین و از راه بصره و عراق و اصفهان به سایر کشورهای جهان حمل می‌کنند. بازرگانان و سوداگران و بیگانگان در این شهر سود بسیار می‌برند. نام اهواز با کالاهای شکر و پارچه، در همه جهان مشهور و به بزرگی موصوف بود و به همین جهت عرب‌ها این شهر را «سوق‌الاهواز» نامیده‌اند.»
از قرن ششم هجری قمری به بعد به علت خراب شدن سد شادروان و همچنین جنگل‌ها و اغتشاشات داخلی و بروز بیماری‌های وبا و طاعون، اهواز رو به خرابی رفت تا آن که در سال هزار و سیصد هجری قمری هم‌زمان با حفر کانال سوئز و توجه اروپائیان رونق تازه‌ای گرفت. ناصرالدین شاه قاجار هم از این فرصت برای گسترش کشتیرانی بر روی رود کارون استفاده کرد و توسط والی خوزستان در کنار اهواز قدیم بندرگاهی به نام «بندر ناصری» احداث کرد. در پی احداث این بندر نام اهواز به «ناصریه» تبدیل شد ولی در دوره پهلوی به نام قدیمی «اهواز» خوانده شد.
کشتیرانی در خوزستان از طریق رود کارون صورت می‌گرفته و به ناچار دو بخش بوده‌است. در شاخه کارون شمالی از شوشتر تا اهواز و در شاخه جنوبی از اهواز تا خلیج فارس کشتیرانی می‌شده است. این امر به این دلیل بوده‌است که در مسیر کارون در محل کنونی اهواز صخره‌ای بزرگ قرار داشته که عبور کشتی از آن را ناممکن می‌كرده است. بنابراین کشتی‌هایی که از شوشتر می‌آمده‌اند در محل اهواز بارها را به کشتی دیگری در سمت دیگر صخره منتقل می‌کرده‌اند. این کار باعث بوجود آمدن انبارها و کاروانسراهای بسیاری در اهواز شد و یکی از دلایل رونق تجارت در اهواز هم همین امر بوده است. در شوشتر اسنادی به دست آمده که حاکی از تجارت دریایی با دورترین بنادر دنیا است و این امر جز با وجود بندری در کنار صخرهٔ پیش گفته برای تخلیه و بارگیری مجدد میسر نمی‌شده است.
به نوشتهٔ کسروی اهواز نوین پس از اعطای اجازهٔ ناصرالدین شاه به خارجیان برای کشتیرانی در قسمت جنوبی کارون رونق دوباره یافت زیرا وجود رشته سنگی در محل کنونی پل هفتم مانع از ادامه مسیر کشتی‌ها به قسمت‌های بالا دست کارون می‌شد و کشتی‌ها ناچار بودند بار خود را در این سوی صخره تخلیه کنند و سپس به کشتی‌هایی که در آن سوی صخره بودند منتقل کنند. کم کم ساختمانها و تأسیساتی در این قسمت بوجود آمد و رونق آن هر روز بیشتر می‌شد. قسمت شرقی شهر ابتدا شکل گرفت و محلهٔ عامری و خیابان ۲۴ متری تقریباً اولین قسمت‌های اهواز جدید بودند.
درگیری‌های مختلف دوران مشروطیت و وضع اسف‌بار ایجاد شده در دوران قاجاریه در شوشتر و شیوع طاعون مهلک در آخرین سالهای قرن ۱۳ شمسی، همچنین برچیده شدن کشتیرانی در کارون شمالی از یک سو و رونق اقتصادی اهواز از سوی دیگر باعث شد تا مرکزیت خوزستان در آغاز حکومت پهلوی از شوشتر به اهواز منتقل شود.
[ویرایش] اهواز امروز
اهواز امروز شهری بزرگ و پهناور است که در دو سوی رود پر آب کارون واقع شده‌است. در قسمت غربی شهر محلات مسکونی پر جمعیتی مانند کمپلو، گلستان، کیانپارس،کیان آباد و... قرار دارد امانیه و فلکه ساعت هستهٔ مرکزی قسمت غربی را تشکیل می‌دهند.
قسمت شرقی شهر بیشتر بازار و مراکز اقتصادی شهر را در خود جای داده، خیابان‌های نادری (سلمان فارسی) و امام (پهلوی سابق) و آزادگان (۲۴متری سابق یا رضا شاه کبیر سابق) و شریعتی (۳۰ متری سابق) مرکز قسمت شرقی شهر هستند و همچنین محله‌های معروف کوروش، زیتون کارمندی، شهرک نفت در این قسمت از شهر واقع اند.
پروژه‌های بزرگی در اهواز در حال احداث هستند که با افتتاح آنها چهره شهر و وضعیت حمل و نقل شهری اهواز دگرگون خواهد شد.مهم‌ترین این پروژه‌ها اتوبان کمربندی اهواز، پل هشتم کارون و مترو اهواز می‌باشند.
تیمهای فوتبال فولاد خوزستان و استقلال اهواز از جمله تیمهای مطرح در صحنهٔ فوتبال معاصر هستند.
[ویرایش] دانشگاههای اهواز
اهواز کنونی به دلیل وجود دانشگاههای بزرگ و معتبر از لحاظ آموزش عالی در جایگاه بسیار ممتازی در سطح کشور می‌باشد. یکشنبه ۲ مهرماه سال ۱۳۳۴ دانشگاه جندی شاپور تأسیس شد وتا آغاز انقلاب اسلامی به همین نام شناخته می‌شد.دانشکده کشاورزی اولین دانشکده راه اندازی شده دردانشگاه ورشته‌های کشاورزی، ادبیات، ریاضی وپزشکی از اولین رشته‌های ارائه شده در دانشگاه جندی شاپورمی باشد. یکشنبه ۲۵ خرداد ۱۳۳۷ نخستین گروه سی وهشت نفری فارغ التحصیلان دانشکده کشاورزی دانشگاه جندی شاپور طی مراسمی گواهینامه خودرا دریافت داشتند. دانشکده‌های مهندسی، الهیات در بدو شروع انقلاب اسلامی ومجتمع دزفول درسال۱۳۶۶ و مابقی دانشکده‌ها پیش ازانقلاب اسلامی شروع به فعالیت نموده‌اند. با توجه به صنعتی بودن ناحیه خوزستان فعالیتهای تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است ودهها تألیف وترجمه وصدها طرح تحقیقاتی حاصل تلاشهای محققین این دانشگاه است.
هم اینک بیش از ۱۷۰رشته در ۵۷ گروه آموزشی و۱۳ دانشکده درحال فعالیت در این دانشگاه می‌باشند و رشته‌های پزشکی نیز به دانشگاه مستقلی تحت نام دانشگاه علوم پزشکی اهواز تبدیل شدند.هم اکنون در اکثررشته‌ها دوره لیسانس وفوق لیسانس ودررشته‌های کشاورزی، علوم تربیتی، ریاضی، دامپزشکی، شیمی دوره‌های دکتری برگزار می‌شود.دانشگاه شهید چمران دارای فضای آموزشی بسیار وسیع و مناسبی می‌باشد بطوریکه دربین دانشگاهها یکی ازچهار دانشگاه بزرگ کشور وبزرگ‌ترین دانشگاه درجنوب و غرب کشور است
- دانشگاه شهید چمران [2]
- دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور [3]
- دانشگاه صنعت نفت [4]
- موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان [5]
- دانشکده صنعت آب و برق خوزستان [6]
- دانشگاه آزاد اسلامی اهواز [7]
- دانشگاه آزاد اسلامی اهواز علوم و تحقیقات [8]
- دانشگاه پیام نور اهواز [9]
- دانشگاه امام حسین (ع)
- مرکز آموزش عالی فنی شهید چمران
- آموزشكده ي فني و حرفه اي سما
[ویرایش] پل‌های اهواز
یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر اهواز پل‌های اهواز هستند. هم اکنون ۷ پل بر روی کارون در اهواز وجود دارد که از این میان پل سفید (پل اول) و پل هفتم به دلیل سبک خاص مهندسی و طراحی منحصر بفرد، چشم انداز زیبایی به شهر داده‌اند. هفتمین پل اهواز با نام پل ششم یا پل فولاد نیز به تازگی به بهره برداری رسیده‌است. همچنین در حال حاضر عملیات ساخت پل جدیدی به روی رودخانهٔ کارون در شهر اهواز در حال اجراست. این پل که بزرگ‌ترین پل کابلی ایران خواهد بود پیچ استادیوم را به خیابان زند در قسمت شرقی شهرمتصل می‌کند و تا حدودی از بار ترافیکی دیگر پلها می‌کاهد.
عملیات ساخت دو پل دیگر نیز بر رودی اتوبان کمربندی اهواز در حال اجراست که پیش بینی می‌شود عملیات ساخت این دو پل تا پایان سال ۸۷ خاتمه یابد.
[ویرایش] چهره‌های سرشناس اهوازی
- حمید زنگنه، شهردار سابق و نماینده مجلس اهواز
- مهرانگیز کار، فعال حقوق بشر
- عزت الله نگهبان، پدر باستانشناسی نوین ایران
- حمید دباشی، روشنفکر ایرانی-امریکایی، نویسنده و منقد ادبی فرهنگی
- کیانوش عیاری، کارگردان
- سیاوش عیاری، مهندس و مخترع، بانی اولین تولیدی الکترونیک در اهواز
- ریتا اصغرپور، نویسنده
- احمد محمود، نویسنده
- سیاوش قمیشی، خواننده و آهنگ ساز
- پتریک موناهان، کمدین ایرانی-اسکاتلندی
- پرویز آبنار، صدابردار پیشکسوت سینما
- محمدرضا اسکندری، وزیر کنونی جهاد کشاورزی
- علی شمخانی، وزیر سابق دفاع
- حسین کعبی، فوتبالیست تیم ملی
- رضا حسینی، نقاش
- مصطفی مستور، نویسنده
- علی بن مهزیار اهوازی دانشمند بزرگ اسلام و تشیع
- سید صادق فاضلی کارگردان برجسته تئاتر
- رضا فیاضی بازیگر تلویزیون
- محسن چاوشی خواننده
- محمد کیانوش راد نماینده مجلس ششم و استاد دانشگاه
- پروفسور عبدالمهدی بخشنده استاد تمام دانشگاه جندی شاپور اهواز
[ویرایش] محله‌ها
| محلات شهر اهواز |  |
|||||||||
| محله‌ها | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
آخر آسفالت | آزادشهر | آسیه آباد | امانیه | باسكول | باغ معین | پادادشهر | پردیس | پنج‌طبقه | جاده ساحلی | چم اسخیل | چهارصد دستگاه | حصیرآباد | حمیدیه | خرم‌کوشک | خروسيه | خسروی | خلف‌آباد | درویشیه | زرگان | زویه | زیباشهر | زیتون کارگری | زیتون کارمندی | سپیدار | سیاحی | شلنگ‌آباد | صد دستگاه | طلائیه | عامری | فرهنگ‌شهر | کانتکس | کمپلو | کوت عبدالله | کوروش | کیان آباد | کیانپارس | گاومیش‌آباد | لشکر (شهر سالم) | لشکرآباد | ملاثانی | مَلّاشیه | ملی راه | منبع آب | مهديس | نادری | نیوسایت | هلال بریم
|
||||||||||
[ویرایش] تصاویر
 پل اهواز |
 پل اهواز |
 مهرانگیز کار فعال سرشناس حقوق بشر |
 طلعت بصری، اولین معاون رییس دانشگاه شهید چمران و اولین زن معاون دانشگاه در ایران |
 ملیله فرشید، معمار مجموعه ورزشی اهواز، که قرار بود برای المپیک تابستانی آماده شود. |
[ویرایش] منابع
[ویرایش] پیوند به بیرون
- نقشه شهر اهواز
- شهرداری اهواز
- شورای شهر اهواز
- بانک اطلاعات و مشاغل اهواز
- نیازمندی های بازار اهواز
- راهنمای گردشگری اهواز
- انجمن ستاره شناسی اهواز
- انجمن هنرهای تجسمی اهواز
- حوزه هنری اهواز
- تصاویر اهواز در سایت فلیکر
