خور (اصفهان)
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
خور مرکز بخش خور و بیابانک از توابع استان اصفهان که دارای فرهنگ غنی و پر باری است. تاریخ شکل گیری آن بدرستی معلوم نیست ولی آنه از شواهد و قراین و دست نبشته‌های قدیمی استنباط می‌شود حد اقل تا قرن پنجم و ششم هجری می‌‌توان آثاری هر چند نا محسوس را مشاهده کرد. خور شرقی‌ترین نقطه استان اصفهان است و ارتفاع آن از سطح دریا ۸۴۵ متر است و با استان‌های خراسان و یزد و سمنان همسایه است.
خور در گویش زرتشتی همان فرشته نگهبان آفتاب است و البته به معنای خورشید و آفتاب هم بکار می‌رود.
ناصر خسرو در سال ۴۴۴ هجری در سفر نامه خود از بیاذه و گرمه (جرمق) نام برده است .وی مجموع آبادی‌های منطقه را ۱۲ مورد تخمین زده و از بیاذه (بیاضه) به عنوان مرکز و یکی از پایگاه‌های اسماعیلیه نام برده است و از قلعه‌ای در بیاضه نام برده که هنوز آثارش موجود است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] قنات‌های خور
- کلاغو یا کلاگو : قنات کلاغو که یکی از طولانی‌ترین قنات‌های ایران است در مسیری ۷۲۰۰ متری از مادر چاه تا خور کشیده شده و قدمتی ۹۰۰ ساله دارد به عقیده اهالی حفر کنندهٔ این قنات «میرکلان» نامی بوده‌است.
- دهزیر : قنات دهزیر که از پرآبترین قنات‌های کویری است حدود ۴۰۰۰ متر از خور فاصله داشته و قدمت آنه به بیش از ۱۰۰۰ سال میرسد و دارای ۶۵ حلقه چاه می‌باشد و از زیر شهر می‌گذرد و اهالی با حفر پایاب به آب آن دسترسی دارند.درچند سال اخیر اکثر پایاب ها که نمادی از شهر خور بود توسط شورای شهر مسدود گردیده است و درحال حاضر پایاب لرد که یکی از پایاب های باقیمانده می باشد و درفلکه مرکزی شهر قراردارد مورد بهره برداری قرار می گیرید .
- شورو یا غفورآباد : قدیمی‌ترین قناتی است که در خور حفر گردیده و بعدها توسط شخصی بنام غفور مرمت گردیده‌است. و به نظر می رسد در حال حاضر اثری از آنها باقی نمانده است .
[ویرایش] پوشش‌های گیاهی مهم
- بادام تلخ : در کویش خوری «سِریت» تلفظ می‌شود. مغز بادام تلخ را برای از بین بردن سم آن چندین بار در آب می‌جوشانند. موژو نام دیگری است که به این درخت می‌دهند. از چوب آن برای تهیه بیل، کلنگ، عصا و زغال استفاده می‌شود و از شاخه‌های آن سبد بافته می‌شود. از ریشهٔ آن که به روس معروف است برای دباغی پست مشک استفاده می‌کنند.
- تاغ:
- تاغ زرد: درختی با تنه قطور و انشعاباتی با رنک سبز روشن.
- تاغ سیاه: شبیه تاغ زرد با ساقه‌ای محکم‌تر.
- گز:
- سرخه گز: با رنگ سبز متمایل به قرمز با برگ‌های باریک و رشته مانند.
- شوره گز: با رنک سبز متمایل به سفید و برای استفاده احشام آنرا در آب می‌شویند تا شوری آن از بین برود.
- کوره گز: بزرکتر از ۲ گز دیگر است و برای دام مناسب نیست و برای جلوگیری از نفوذ شن در مزارع بکار می‌رود.
- اشنان( اشنون - اشنیان)*[1]: این گیاه از خانواده اسفناجیان است و بوته‌ای می‌باشد و ارتفاع آن تا ۱۵۰ سانتی متر هم میرسد. برگ رسیدهٔ آنرا آسیاب کرده و به عنوان پودر رختشویی بکار می‌ببرند.
[ویرایش] پاورقی
- ^ کتاب ویژگی‌های أشنیان و موارد استفاده آن، محمد تقی صفار، سید محمو رضوی، خسرو دادرس، نشر اداره آموزش . ترویج مشارکت‌های مردمی، زمستان ۱۳۷۲، اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان
[ویرایش] منابع
- دکتر بهروز نوئین، مرتضی محبی. جغرافیای خور. چاپ اول، قم: انتشارات فلاحت ایران، ۱۳۷۸، ۲ـ۰ـ۹۰۲۷۶ـ۹۶۴.
- وب‌گاه کویرهای ایران (برداشت آزاد با ذکر منبع)
