خلافت اسلامی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

در متن این مقاله از هیچ منبع و ماخذی نام برده نشده‌است. شما می‌توانید با افزودن منابع بر طبق اصول اثبات‌پذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید. مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند‌ شد.

خلافت اسلامی نوعی حکومت است که در آن ملاک حقوق انسان‌ها باورهای اسلامی است و حاکمیت از آن کسانی است که نسبت به حقوق اسلامی آگاهی دارند. در خلافت اسلامی حکومت باید بر اساس شورا انجام گیرد اما حرف آخر را خلیفه میزند. به این فرم حکومت اشرافیت (آریستوکراسی) نیز گفته می‌شود. این نوع حکومت با نوع دیگر حکومت اسلامی یعنی حکومت ولایت فقیه متفاوت است.^{[نیازمند منبع]}

فهرست مندرجات ۱ تاریخچه ۲ نظر اهل سنت ۳ نظر شیعیان ۴ ایرادات شیعه به شورای اهل سنت ۴.۱ ایرادات انتخاب خلیفه اول از دیدگاه شیعه ۴.۲ ایرادات انتخاب خلیفه دوم از دیدگاه شیعه ۴.۳ ایرادات انتخاب خلیفه سوم از دیدگاه شیعه ۴.۴ نحوه انتخاب خلیفه چهارم از دیدگاه شیعه

[ویرایش] تاریخچه

خلافت اسلامی به شکل مطرح در امروز بعد از زندگی پیامبر اسلام ابداع شد. در مورد جانشینی پیامبر قبل از فوت ایشان بین شیعه و سنی اختلاف است. اهل تسنن معتقند پیامبر در مورد جانشینی خود تصمیمی نگرفته‌است، اما شیعیان معتقند پیامبر علی بن ابی طالب را به عنوان جانشین انتخاب کرده‌است.

این مقاله به تمیزکاری نیاز دارد. لطفاً آن را تا جایی که ممکن است از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید. سپس این الگو را از بالای مقاله حذف کنید. محتویات این مقاله ممکن است غیرقابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.

خلافت به معنای جانشینی و در واقع جانشینی پیامبر اسلام پس از مرگ او است. در این مقوله دو نظریهٔ عمده وجود دارد.

[ویرایش] نظر اهل سنت

اهل سنت معتقدند محمد جانشینی را برای خود معین نکرده است.

[ویرایش] نظر شیعیان

شیعیان معتقدند محمد در مواردی متعدد از جمله گفتار او در روز غدیر خم علی را به عنوان جانشین و خلیفهٔ بعد از خود معرفی کرده است.

شیعیان جدای از شیوهٔ نقلی، یعنی نقل احادیثی از پیامبر دال بر جانشینی علی ، که این احادیث در کتب معتبر اهل سنت نیز قابل مشاهده هستند و موضوع صرفاً بر سر تعابیر و تفاسیری است که از کلام رسول خدا شده، به شیوه‌های عقلی نیز بر خلافت علی استدلال می‌نمایند. از جمله اینکه آیا ممکن است محمد در مورد احکام جزیی به تفصیل سخن گفته باشد و تکلیف مسلمانان را معلوم کرده باشد، اما در مورد جانشینی پس از خود چیزی نگفته باشد.

[ویرایش] ایرادات شیعه به شورای اهل سنت

بنا بر دیدگاه شیعیان شورایی که اهل سنت آن را مطرح می‌نمایند در واقع عملی نشد.

[ویرایش] ایرادات انتخاب خلیفه اول از دیدگاه شیعه

در شورایی که ابوبکر را به‌عنوان خلیفهٔ اول انتخاب کرد حداکثر هفت نفر حضور داشتند و این اشخاص پیشتر به نمایندگی جامعهٔ مسلمانان منصوب نشده بودند. یکی از این اشخاص ابوبکر بود که به خودش رأی داد، دیگری عمر بود که به ابوبکر رأی داد و ابوبکر نیز به هنگام مرگ او را به‌عنوان خلیفهٔ دوم معرفی کرد. سومی ابو عبیده بود که شغلش قبرکنی بود و از عقلای قوم محسوب نمی‌شد. به اعتقاد شیعیان اگر قرار به برگزاری شورایی هم بود باید در وهلهٔ اول از علی دعوت به شرکت در جلسه را می‌کرد، و نیز در این شورا شخصیتهایی نظیر ابن عباس مفسر بزرگ قرآن، سلمان، اباذر، مقداد، عمار، کمیل، مالک اشتر نخعی، محمد حنفیه و بسیاری شخصیتهای دیگر حضور می‌یافتند و این اشخاص نیز یا باید از قاطبهٔ مسلمانان نمایندگی کسب می‌کردند و یا اینکه خلیفه بر اساس یک انتخابات آزاد که همهٔ مسلمانان حق شرکت در آن را می‌داشتند برگزار می‌شد.البته شیعیان اعتقاد دارند که مطابق قرآن (یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک فان لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس) یعنی: «ای رسول ابلاغ کن آنچه را که از جانب پروردگارت به تو نازل شده و اگر این کار را به انجام نرسانی رسالت او را ابلاغ ننموده‌ای، خداوند ترا از مردم محفوظ خواهد داشت) محمد از جانب خدا موظف به انتصاب علی به عنوان جانشین و وصی پس از خود بود و تعیین علی به‌عنوان جانشین محمد مانند تعیین هارون به جانشینی موسی بود، با این تفاوت که هارون علاوه بر جانشینی خود پیامبر هم بود اما علی خلیفه و امام بود و پیامبر نبود. اما در مقام بررسی تاریخ شیعه با قاطعیت اعلام می‌دارد که اصولا شورایی نیز در برابر نص محمد برگزار نشد و به آنچه که روی نمی‌توان نام شورا نهاد.

[ویرایش] ایرادات انتخاب خلیفه دوم از دیدگاه شیعه

در تعیین عمر به‌عنوان خلیفهٔ دوم نیز اصولا شورایی برگزار نشد و ابوبکر وی را به‌عنوان جانشین خود و خلیفهٔ دوم معرفی کرد. در اینجا شیعیان این سوال را مطرح می‌کنند، که چگونه‌است که وقتی پیامبر علی را منصوب می‌نماید، اهل سنت زیر بار نمی‌روند و از شورا دم می‌زنند، اما هنگامی که ابوبکر خلیفهٔ دوم را تعیین می‌کنند همگی‌شان می‌پذیرند؟

[ویرایش] ایرادات انتخاب خلیفه سوم از دیدگاه شیعه

در خصوص خلافت خلیفهٔ سوم یعنی عثمان نیز شورایی از جانب مسلمانان و یا قاطبهٔ منتخب مسلمانان برگزار نشد و عمر خود چند نفر را مشخص کرد تا خلیفه‌ای را برگزینند. این هیأت ابتدا علی را برگزید اما با او شرط کرد که بر اساس قرآن و روش شیخین (ابوبکر و عمر) رفتار نماید، اما علی نپذیرفت و گفت بر اساس قرآن و اجتهاد خود عمل می‌کنم، بنابراین گروه مذکور عثمان را برگزید و این شرط را با او در میان گذاشت و او شرط را پذیرفت. بنابراین خلیفهٔ سوم نیز با شور و مشورت مسلمانان انتخاب نشد بلکه گروهی که از سوی خلیفهٔ دوم مأموریت یافته بودند به شکلی که گفته شد او را منتصب ساختند.

[ویرایش] نحوه انتخاب خلیفه چهارم از دیدگاه شیعه

در دیدگاه شیعه پس از کشته شدن عثمان مردم به علی اقبال کردند و مصرانه از او خواستند که خلافت را بپذیرد، او در مقابل اصرار مردم با این شرط که موضوع به شکل پنهانی نباشد و انتخاباتی در مسجد انجام شود و کلیهٔ مسلمانان در آن شرکت نمایند، این پیشنهاد را پذیرفت. به عبارت دیگر بر اساس اعتقاد شیعیان علی هم منتصب از جانب خدا و محمد است و هم به با رأی مردم بر سر کار آمده‌است، بنابراین شورای واقعی هم صرفاً در مورد او مصداق یافته‌است و هیچیک از خلفای پیشین با رای مردم و انجام شورا به معنای حقیقی زمام امور را به دست نگرفته‌اند.