خرمدره

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

خرمدره

وجه تسميه و پيشينه تاريخي:

نام خرم دره برگرفته از موقعيت طبيعی اين منطقه است و چون خرم دره روستای خوش آب و هوا و خرمی واقع شده بود، به اين نام معروف شده است. چنان که از آثار و نوشته های مورخين، جغرافی دانان و سفرنامه نويسان برمی آيد، منطقه خرم دره به واسطه وجود ابهر رود در طول حيات خود همواره منطقه ای آباد و سرسبز بوده است. به نوشته حمداله مستوفی كه در قرن هشتم قمری مدتی متصدی مالياتی ابهر و زنجان بوده، .

در سفرنامه سيف ‌الدوله (دوران قاجار) درباره خرم دره آمده شده است "خرم دره ده با صفای معتبری است. باغات و زراعت زياد دارند. آبش بسيار، در كنار رودخانه‌ای واقع است. حمام و مسجد خوبی دارد. مردمش ترک زبان هستند و بعضی باراندازها به جهت كاروانسرا ساخته‌اند." در زمان ناصرالدين شاه مادام ديولافوا فرانسوی كه از خرم دره ديدن كرده در سفرنامه خود نوشته است: " در دو منزلی سلطانيه، دهكده قشنگ و باصفايی است كه موسوم است به خرم دره. الحق نام شايسته‌ای است كه به حقيقت نزديک است. از تبريز تا اين جا دهكده‌ای كه اين طور آباد و خرم باشد نديده بودم." مهم ترین علت وجودی شهر خرم دره جريان ابهر رود در طول شهر است که دليل اصلی وجود باغ ها و زمين های کشاورزی و چهره سبز و خرم اين منطقه به حساب می آيد. روستای خرم دره در گذشته شامل محله‌های لشگری، چاله محله و محله حصاری بوده و پس از آن محله‌های نوكر زک (قنات نو)، حاج ملاعلی، ناوک و گونه ‌زار، سلطان آباد، تازه كند و شهرک قدس به آن اضافه شده است و به اين ترتيب شهر در مقاطع مختلف تاريخی توسعه يافته است. همچنين بارندگی مناسب و عبور ابهررود از ميان آن، سبزی و طراوت خاصی به خرم دره بخشيده که باعث شده است سفرنامه نويسان و جغرافی دانان از آن با عنوان باغ شهر نيز ياد کنند.

مردم خرمدره به روایت کاوشگران منطقه خالصه از مزارع قدیمی این شهرباز ماندگان قوم ماد  بودند که در دوره ی آشوری ها پانصد

سال بر بین النهرین حکومت کرده اندو در متون تاریخی خرمدره و ابهر و تاکستان به سرزمین رودکها معروف شده است شاید این مطلب به آن علت باشد که در کنار هر جریان آبی یکجا نشینی نیز وجود داشته است خرمدره که سر سبزی خود را مدیون این موهبت الهی است دارای تاریخی است که کمتر بدان پرداخته شده است تاریخ خرمدره چون بیشتر مهدهای باستانی دارای دردها و شادیها و رنجها و کامیابی هاست فرهنگ خرمدره از راه ارتباطی که از فلات مرکزی به شمال غربی کشیده می شده است تغذیه شده است راه ارتباطی فلات مرکزی ایران از باستان پس از گذشتن از قزوین به شمال غربی امتداد یافته و در طول مسیر از روستا های متعددی عبور کرده که یکی از این روستاها خرمدره بوده است زیرا که موقعیت طبیعی مناسب فعلی آن موقعیتی همیشگی در طول تمام تاریخ ایران بوده است جاده ارتباطی ری با آذربایجان فعلی که قدمت آن به هزاران سال پیش می رسد از این نقطه که منطقه ی خرمدره ی فعلی می باشد عبور می کرده است بنابرین خرمدره که قدمت نام آن زیاد نیست و از هفتصد سال پیش آن را به این نام می شناسیم قدمتی هزاران ساله دارد همانطوری که جاده قدیمی فلات مرکزی به سوی شمال غربی ایران دلیل به وجود آمدن فرهنگهای مختلف و یکجا نشینی اطراف این جاده ی قدیمی شده است در مقاطعی از تاریخ نیز مورد هجوم و تهاجمات بوده است که یکی از آن تهاجمات حمله ی مغول بوده است البته بعد از حمله مغول به ایران این منطه مورد توجه قرار می گیرد مخصوصا در زمان سلطان محمد خدابنده طبیعی است که مغول بیابان گرد و کوچگرد هرجایی را که آباد می دیده است هر کجا که خرمدره می دیده است اطراق و استراحت می کرده اند حمدالله مستوفی از مورخین قرن هشتم هجری که در زمان سلطان ابوسعید زندگی می کرده است در ذکر عراق عجم خرمدره را قریه ای در مسیر زنجان و تبریز معرفی می کند که کاروان در آن به استراحت می پرداخته است بررسی متون تاریخی از آن حکایت دارند که راه زنجان تبریز از خرمدره نیز عبور می کند عظیم ترین جاده ی تجارتی ایران محسوب می شده است به طوری که کلیه کالا ها چه آنهایی که از خارج از ایران وارد می شده است و چه کالاهایی که از ایران صادر می شده است از این جاده عبور داده می شدند خانم مادام دیافوی فرانسوی که در سال هزار و هشتصد و هشتاد ویک به مناطق مختلف ایران سفر کرده به خصوص منطقه ی شمال غربی تا جنوب شرق ایران را دیده است و کتابهای معتبری تهیه کرده در رابطه با خرمدره مطلبی دارد که در دو منزلی سلطانیه دهکده ای قشنگ و با صفایی بوده که موسوم است به خرمدره الحق نام شایسته ای است که به حقیقت نزدیک است اینجا دهکده ای به این حد آباد و خرم باشد ندیده ام قناتهای زیاد مزارع حاصل خیز آن را مشروب می سازد درختان بلند تبریزی و مزارع گندم و جو و پنبه در آن وجود دارد سیاح دیگری در سال هزار و هفتصد و هشتاد و سه م یک قرن پیش از خانم دیالا فو در سفر نامه ی خود در باره ی خرمدره جمله ای دارد که منزل دیگر ما خرمدره بود جایی بی شک خرم و پر آب و جنگل و باغهای زیبا می باشد

گردشگری:

سر سبزي و آب و هواي مطلوب و طبيعت باصفا و روح انگيز از برجسته ترين امتيازات گردشگري منطقه به شمار ميرود.

باغهاي وسيع ميوه .كوچه باغهاي قديمي.كوههاي همجوار.درياچه هاي كوچك سدهاي خليفه لو وشوير همگي از مناطق بكر و ديدني اين شهرستان در كنار ميهمان نوازي مردم و صنايع دستي مي باشد.

اقلیم آب و هوا و موقعیت جغرافیایی و جمعیت:

شهرستان خرم‌دره در 49 درجه و 25 دقیقه تا 48 درجه و 55 دقیقۀ طول شرقی نصف‌النهار مبدأ و 36 درجه و 25 دقیقه تا 36 درجه و 10دقیقۀ شمالی خط استوا قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا 1575 متر می‌باشد.مساحت شهرستان 407 کیلومتر مربع می‌باشد.این شهرستان در قسمت جنوبی استان زنجان واقع شده که از شمال به استان قزوین و از شرق و غرب به شهرستان ابهر و از جنوب به شهرستان خدابنده محدود می‌شود.منطقۀ خرم‌دره، منطقه‌ای کوهستانی محسوب می‌شود. جمعیت شهرستان طبق آمار سال‌های گذشته بالغ بر 63000 نفر می‌باشد. خرم‌دره دارای یک بخش، یک شهر و دو دهستان می‌باشد.

صنعت و معدن:

شهرستان خرم دره دارای معادن با ارزشی میباشدکه در حال حاظر 8 معدن سنگ گرانیت و یک معدن مس و سلیس توسط کارشناسان مربوطه فعال میباشند.

شهرک صنعتی شهرستان با وسعتی در حدود 360 هکتار پذیرای فعالان عرصه صنعت و معدن و تولید میباشد.

شرکتهای فعال در منطقه در بخش‌های مختلف صنایع (غذایی- شیمیایی- معدنی –کشاورزی و...) مشغول فعالیت میباشند.

• از شرکتهای فعال ميتوان به اسامی زیر اشاره کرد:

معدنکاران نسوز سلیس آرا مینو هوراطب سنگ آذین آرین گلوکز سبز دشت کشت و صنعت جیالینگ و....

• شرکتهای بزرگ با عرصه فعالیت گسترده:

شرکت کشت و صنعت در منطقه با فعالیت گسترده خود در تولید وپرورش میوه – غله- مرغ و جوجه – گاو- شیر و ... فعال است. شرکت مینو (با محصولات متنوع آن آشنایی دارید) شرکت معدن کاران نسوز در خصوص برخی از فراورده های معدنی مانند سلیس – آجرهای نسوز فعال است . شهرستان خرم دره سالانه 40 تن عسل تولید می‌کند. شهرستان خرم دره به لحاظ تولید صنعتی دام و طیور مقام نخست استان را داراست. شهرستان خرم دره در تولید محصولی مانند سیب قرمز و انگور جایگاه مطلوبی دارد.

عمده صنايع دستي منطقه : قالي و فرش ـ جاجيم ـ گليم ـ گلدوزي ـ منبت ـگيپور ـ خياطي

کشاورزی:

سطح اراضی آبی و دیم زیر کشت شهرستان جمعاً 12391 هکتار می‌باشد که اراضی زیر کشت آبی 7605 هکتار و سطح زیر کشت دیم 4895 هکتار می‌باشد. مساحت جنگل‌های شهرستان 100 هکتار می‌باشد که 10% مساحت جنگل‌های استان را شامل می‌شود. براساس آمار موجود اینک کل اراضی باغات منطقه 3779 هکتار می‌باشد.عمده محصولات شهرستان گندم، گردو، انگور، سیب، زردآلو، لوبیا، سیب‌زمینی، آلو و محصولات جالیزی می‌باشد.کشت و صنعت دشت خرم‌دره نیز به عنوان شرکتی فعال در زمینۀ باغداری، کشاورزی و پرورش دام نسبت به تولید عمدۀ محصولات باغی و زراعی و دام و طیور بالاخص جوجۀ یکروزه اقدامات گسترده‌ای معمول داشته و هرساله علاوه بر عرضۀ محصولات به بازارهای داخلی، بخشی از آن‌را برای صادرات به بازارهای جهانی عرضه می‌نماید که مفصلاً در مورد آن در بخش‌های بعدی توضیح داده می‌شود.خرم‌دره دو رودخانۀ مهم دارد. رودخانۀ قور و چای که از کوه‌های شمالی شهرستان سرچشمه می‌گیرد و پس از طی مسیری از شمال به جنوب به رودخانۀ کبیر می‌ریزد. رودخانۀ کبیر نیز از سمت زنجان وارد شهرستان شده و پس از گذر از مناطق مختلف و داخل شهر به سمت ابهر و رودخانۀ ابهر رود وارد می‌شود.

به لحاظ تولید صنعتی شهرستان خرم‌دره مقام نخست را در پرورش دام و طیور در سطح استان دارا می‌‌باشد. در شهرستان خرم‌دره در حال حاضر 175 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق برای کشاورزی موجود است.شهرستان خرم‌دره سالانه 40 تن عسل تولید می‌کند.از قابلیت‌های کشاورزی منطقه می‌توان به وجود کشت و صنعت- امکان ایجاد صنایع تبدیلی در کنار باغات و مزارع- وجود جاده‌های در دسترس و ارتباط مناسب با مناطق اشاره کرد.این شهرستان به لحاظ تولید انگور در سطح استان مقام دوم را داراست و سسب قرمز خرم‌دره توانسته هر ساله با مرغوبیتی که دارد وارد بازار‌های جهانی شود.برای توسعۀ کشاورزی منطه، 2 سد خاکی ارزشمند در قسمت شمالی و جنوبی شهرستان احداث و به بهره‌برداری رسیده است. که علاوه بر بهره‌مندی بخش کشاورزی تأثیر بسزایی در اکوسیستم منطقه خواهد داشت.

در شهرستان بیش از 30 هکتار از زمین‌ها زیر کشت دانه‌های روغنی کلزا قرار می‌گیرد که به طور متوسط سالانه از هر هکتار 2 تن محصول برداشت می‌شود.محصولات متنوع مانند گردو، زردآلو، بادام درختی، سیب‌زمینی، سیب، انگور، آلو و ... زینت بخشفضای سبز این شهرستان است به عنوان مثال 288 هکتار از زمین‌ها زیر کشت سیب درختی قرار دارد.

منبع:www.khoramdareh.gov.ir

	استان زنجان
مرکز	زنجان
شهرستان‌ها	ابهر | ایجرود | خدابنده | خرمدره | زنجان | طارم | ماه‌نشان
شهرها	آب‌بر | ابهر | چورزق | حلب | خرمدره | دندی | زرین‌آباد | زرین‌رود | زنجان | سجاس | سلطانیه | صائین‌قلعه | قیدار | گرماب | ماه‌نشان | هیدج
نقاط دیدنی	آبشار شارشار | بازار زنجان | بنای رختشویخانه | تپه‌های باستانی کرسف | داش‌کسن | دربند قاطرچی | غار خرمنه‌سر | غار کتله‌خور | قلعه بهستان | گنبد سلطانیه | مسجد جامع زنجان | معبد اژدها | موزه زنجان