Ilandia

Wikipedia(e)tik

Ilandia

Berezko izena

fi: Uusimaa
su:Nyland

Gaur egungo herrialdea

Finlandia

Hiriburua

Porvoo (ondoren Helsinki)

Ilandia (finlandieraz: Uusimaa, suedieraz: Nyland), Finlandiako antzinako probintzietako bat zen. Hegoaldeen kokatutako probintzia zen, Benazko Finlandia, Häme, Savonia eta Karelia mugakide zituelarik. Suediar erresuma barruan ez zuen garrantzi askorik eduki baina hauen eragina izugarria izan zen, eta gaur egun suediera hiztun gehien dituen Finlandia osoko lurraldea dugu. Uusimaak literalki "Lur Berria" esan nahi du, baina gaur egun duen garrantzi ekonomikoagatik euskaldunok Ilandia bezala ezagunagoa dugu.

Gaur egun, Ilandia, hiru eskualdetan banatua dago, Ekialdeko Uusimaa, Kymenlaakso eta Uusimaa.

[aldatu] Historia

Sakontzeko, irakurri: Finlandiako historia

Porvoo ibaiaren argazkia.

Ilandia, XII. mendean menperatu zuten suediarrek. Biztanle gutxi eta hauen atzeratasuna ikusirik suediarrek Nyland izena eman zioten ("Lur Berria"). Bertako gizarte atzeratuan eragin handia eduki zuten eta suediera eta konkistatzaileen ohiturak hartu zituzten, gaur egun irauten dutenak. Finlandiako suediera hiztun gehienak bertan aurkitzen dira, ez ehunekoan baina bai kopuruan. Izan ere, gaur egun hiri garrantzitsuena hiriburu den Helsinki dugu, eta bertan %99a finlandiera hiztuna da.

Porvoo izan zen hiri nagusiena. Izan ere, merkataritza bide nagusia Porvoo ibaia zen, suediarren eta Häme probintziaren arteko urezko bide bakarrenetakoa, eta ibaiaren ertzean Porvoo hiria hazi zen.

1809. urtean Errusia inperialaren esku gelditu zen eta mende bat geroago zuzenki parte hartu zuen probintziak Finlandiaren independentzia lortzeko, hauen interesak babesten baitzituen.

[aldatu] Armarria

Sakontzeko, irakurri: Finlandiako Antzinako Armarriak

1599ko armarriak, zilarrezko itsasontzi bat irudikatzen du, probintziaren antzinako merkataritza garrantziagatik. Itsasontzia, Porvoo, Vantaa, Kymi eta Mustio ibaien gainean dago, lehenengo biak Häme probintziarekin erabilitako merkataritza bideen omenez, eta azkenekoak Ilandiaren mugak ebakitzen zituzten ibaiak baitziren.

[aldatu] Ikus, gainera

	Finlandiako Antzinako Probintziak
Åland Uharteak • Benazko Finlandia • Häme • Ilandia • Karelia • Laponia • Pohjanmaa • Satakunta • Savonia