Zirudèla
Da Wikipedia.
Artéccol in dialètt bulgnais
Cuntadin, Garzón, Arzdùr,
Siè pur Felsina più bella
Tic, e dai la Zè Rudèla.
Su, Cerghétt e Campanèr,
La starmìda andè a sunèr
Dei pur fort int la mzanèla
Tic, e dai la Zè Rudèla.
Che i curài e gl'ingranà
Siè più belli e più sgurà,
Mudàv ben anc la stanèla
Tic, e dai la Zè Rudèla.
E s'ai manca i sunadùr
Tulì fora al maccaclùr
E piciàl int la padèla
Tic, e dai la Zè Rudèla.
Ed insòmma tutt ancù
S'ha da far a chi po' più
Che Mezfant l'è muntà in sèla
Tic, e dai la Zè Rudèla.»
ed Giuseppe Mezzofanti (fén dal XIX sécol))
La zirudèla l'è un componimänt scherzåus ch'as cantèva - in uréggin ed sòlit in canpâgna - par i matrimòni o pr î gran magnèr campagnû. Po dåpp as taché a cantèrel anch'pr al lauree, aniversèri o dî èter avenimént indovv as magnèva e indovv al zirudlèr dgeva ai festegé al so proposit. L'urèggin l'à da èser antîga e la declamaziån l'era cantilenè sänper con d'la mûsica e al schéma l'è fât ed quartén ed vêrs utunèri in rima basè, ch î avéven da terminèr par “Tòc e dâi la zirudèla” o par “Tícc e tacc la zirudèla”. Da l'800 in avänti as taché a perder ste môd con la mûsica e la zirudèla l'è advinté 'na poesî da lèzer, magâra riferänds ai fât dal dé. I master ed sta tradiziån fonn Giuseppe Ragni, al rà dî imbonidûr d'la Piazôla e Marino Piazza, al povéta cuntadén, cum ai piaséva ed ciamères.
[modifica] Uréggin d'la parola
An s è brîsa sicûra däli uréggin d'la parola. Al musicôlog Francesco Balilla Pratella al cradd che äli uréggin d'la zirudèla ai sien i componimént zircolèr d'la famàjja däl rotae, dî rondî e dî rondò dal Mediuêv, chi éren sunè cun l'organistrum, chi dénn urézzin a la ghirånda. As truvän davänti a un quèl lighè a däl sinfunî antîghi ch'l arcorden da cla vî o da cl ètra la zircolaritè.
[modifica] Al zirudèl piò famåusi
La zirudèla piò famåusa l'è “Al fatâz di Zardén Margarétta”, cgnossò anch cme “La Flèvia” (al nomm d'la protagunéssta, un componimänt spént ch'l è passè par dî ân ed man).
[modifica] Rifer]imént
Al sît bulgnais.