Παρνασσίδα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Παρνασσίδα είναι περιοχή και πρώην επαρχία του νομού Φωκίδας. Βρίσκεται στην ανατολική Φωκίδα και συνορεύει δυτικά με την Δωρίδα, βόρεια με τον νομό Φθιώτιδας, ανατολικά με τον νομό Βοιωτίας και νότια βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο.

Σήμερα, αν και δεν υφίσταται πλέον ως διοικητική μονάδα μετά την κατάργηση των επαρχιών με το Σχέδιο Καποδίστριας, η Παρνασσίδα περιλαμβάνει τους δήμους Άμφισσας (που αποτελούσε και την πρωτεύουσα της τέως επαρχίας Παρνασσίδας), Γαλαξιδίου, Γραβιάς, Δελφών, Δεσφίνας, Ιτέας, Καλλιέων και Παρνασσού. Έχει έκταση 1122 χμ² και πληθυσμό 32.263 κατοίκους.

Το έδαφός της είναι κατεξοχήν ορεινό αλλά η μορφολογία του είναι αξιοπρόσεκτη. Στη μέση περίπου της Παρνασσίδας υπάρχει ο Ελαιώνας της Άμφισσας, ο οποίος πλαισιώνεται από πανύψηλα βουνά, την Γκιώνα στα δυτικά και τον Παρνασσό στα ανατολικά, ενώ νότια καταλήγει στον Κορινθιακό κόλπο. Η Γκιώνα αποτελεί το φυσικό σύνορο μεταξύ των δύο φωκικών περιοχών αφού στις ανατολικές πλαγιές της απλώνεται η Παρνασσίδα και στις δυτικές η Δωρίδα.

Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την γεωργία, ιδιαίτερα την καλλιέργεια ελιάς, με την κτηνοτροφία κυρίως στα ορεινά, με την εξόρυξη βωξίτη και την εκμετάλλευση δασικού πλούτου.

Η Παρνασσίδα δεν παρουσιάζει καμία διαφορά από την Δωρίδα όσον αφορά την των κατοίκων. Η διάλεκτος, ιδιαίτερα στα χωριά των δύο πρώην επαρχιών, χαρακτηρίζεται "βαριά" ρουμελιώτικη, απομεινάρι των αρχαίων δωρικών διαλέκτων που ομιλούνταν στην περιοχή της σημερινής Φωκίδας. Σε πολλά ιστορικά αρχεία ιδιαίτερα από την εποχή της τουρκοκρατίας και της γερμανικής κατοχής, γίνεται αναφορά σε Λοκρούς (κάτοικοι της Παρνασσίδας) και Δωριείς, αλλά ο διαχωρισμός δεν προσδιορίζει διαφορετικά πολιτισμικά στοιχεία μεταξύ των δύο.

[Επεξεργασία] Ιστορία

Η Παρνασσίδα είναι από τις κορυφαίες σε ιστορική σημασία περιοχές της Στερεάς Ελλάδας από τα αρχαία χρόνια μέχρι και την νεότερη περίοδο.

Η περιοχή αποτελούσε στην αρχαιότητα τμήμα της Οζολίας Λοκρίδας με κυρίαρχη πόλη την Άμφισσα, αλλά και την Μυωνία (Αγία Ευθυμία) και την Οιάνθεια (Γαλαξίδι), ενώ ένα μέρος της άνηκε στην αρχαία Φωκίδα, με σημείο αναφοράς τους Δελφούς, και άλλες σημαντικές πόλεις την Κρίσα (σημερινό Χρισσό) και την Κίρρα. Τα βόρεια εδάφη της άνηκαν στην αρχαία Δωρίδα.

Κατά την Τουρκοκρατία, η περιοχή δοκιμάστηκε από την μανία των κατακτητών και στο έδαφός της εκτυλίχθηκαν πολλές μάχες μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Υπήρξε από τις πρώτες περιοχές που ξεσηκώθηκαν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, ενώ η Άμφισσα ήταν η πρώτη πόλη της Ρούμελης που απελευθερώθηκε.

Στην Παρνασσίδα υπάρχει επίσης η Γραβιά, όπου στο θρυλικό Χάνι της Γραβιάς δόθηκε μάχη μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, με αρχηγούς τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και τον Ομέρ Βρυώνη αντίστοιχα, στις 8 Μαΐου 1821, που ανάγκασε τους Τούρκους να διακόψουν την επέλασή τους προς την Άμφισσα.

Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο πολλά χωριά της περιοχής όπως η Αγία Ευθυμία και η Βουνιχώρα καταστράφηκαν από Γερμανούς και Ιταλούς λόγω της ισχυρής αντίστασης που προέβαλλαν.