Сăкăт патшалăхĕ
Википедири материал
- Ытти пĕлтерĕшсене Сăкăт (пĕлтерĕшсем) статьяра пăхăр.
Сăкăт патшалăхĕ, — хальхи Таджикистанпа Узбекистанăн кăнтăр пайне тата Афганистанăн çурçĕр пайне йышăннă авалхи патшалăх.
Тупмалли |
[тӳрлет] Истори
Сăкăт Бактрирен çурçĕр еннелле, Окс (Амударья) Яксарт (Сырдарья) шывĕсем хушшинче вырнаçнă пулнă, кунти Зарафшан шыв улăхĕсенчи çĕрсен тупăçлăхĕ пысăк пулнă. Александр Македонски Сăкăт патшалăхне Бактрипе пĕр сатрапийе пĕрлештернĕ. Тепĕртакран сатрапине Грек-бактри патшалăхĕн Бактри Диодотомне куçараççĕ, çав ятпа вăл пирĕн эрăччен III ĕмĕрчен, скифсем çĕнсе иличчен палăрса тăрать.
Вĕсем çинчен китай çынни Цзян Кван ăл çапла çырнă:
«Та-Юаньрен (Фергана) 2,000 ли (1,000 çм) çурçĕр-анăç еннелле Каньгдзю (Сăкăт) вырнаçнă. Вырăнт куçса çӳрекен халăх пурăнать, çав халăхăн йăла-йĕркисем юэ-чжи халăхĕнни пекех пулаççĕ. Вĕсен çарĕнче ухăпа перекенсен шучĕ: 80,000 — 90,000 çын. Çак пĕчĕк çĕршыв Та-Юаньпе юнашар,вăл юэ-чжи халăхĕн ирĕклĕхне хисеплет». (Синдзи, 123, Цзян Кван).
IV—VIII ĕмĕрсенче сăкăтсем тухăçпа анăç хушшинчи суту-илӳре малта пынă, вĕсен сутăç, пурăну вырăнĕсем (колонийĕсем) Сăкăтран аякрах — тĕслĕхрен, хальхи Китайăн тухăç çĕрĕсенче. Сăкăт чĕлхи Пурçăн çулĕ тăрăхĕнче лингва франка чĕлхи ĕçне пурнăçласа тăнă, перси чĕлхинче, тĕрĕк халăхĕсен чĕлхисенче сăкăтсен лексики упранса юлнă.
[тӳрлет] Сăкăт патшисем
- Саксар
[тӳрлет] Çавăн пекех пăхăр
- Спитаман — сăкăтсен паллă çарпуçĕ.
- Сăкăтсем
- Сăкăт чĕлхи
[тӳрлет] Вуламалли
- «Сообщения Республиканского историко-краеведческого музея Таджикской ССР», 1-мĕш кăларăмĕ, Сталинабад, 1952.
- Б.Г.Гафуров, "Таджики. Древнейшая, древняя и средневековая история".
- Ю.Н.Алескеров, "Самарканд", Ташкент, 1976.
- Николаев В. В., "Чуваши. Этническая история и традиционная культура.", Москва, 2000.
- Николаев В. В., "История предков чувашей. XXX в. до н.э. — XV в.н.э.", Чебоксары, 2005.
- Г. П. Кеннаман, "Египет. Его роль в становлении государств в Европе, Азии и Африке", Шупашкар, 2005.
- Мăн Кенна, "Скифы", Çавал, 2001.
- Юхма Мишши, «Авалхи чăвашсем, Шупашкар, 1996.
