Alibata

Gikan sa Wikipedia, ang gawasnong ensayklopedya

Baybayin kun Alibata (naila sa Unicode nga Tagalog nga sulat) usa ka sistema sa pagsulat sa wala pa ang mga Katsila sa Pilipinas nga naggikan sa Java nga sinulatan nga gitawag og Karaang Kawi. Kani nga sistema sa pagsulat nga nahisakop sa Brahminhong pamilya nga gikatuohang gigamit na sa panahon sa ika-14 nga siglo. Mipadayon ang paggamit niini sa panahon sa kolonyalisasyon sa Espanya sa Pilipinas hangtod sa ika-19 nga siglo. Ang katawagan nga baybayin nagpasabot nga mga silabiko. Ang mga duol nga susamang sinulatan mao ang mga Hanunoo, Buhid, ang Tagbanwa.

[usba] Paggamit

Ang sinulatan usa ka sistemang abugida nga migamit sa katingog-patingog nga kombinasyon. Matag titik, gisulat sa batakan niini nga porma, katingog nga magtapos sa katingog nga "A". Aron sa paghimo og katingog nga nagtapos sa uban pang mga tingog nga patingog, usa ka timailhan ang ibutang sa ibabaw sa katingog (aron paghimo og "E" kun "I" nga tingog) kun ubos sa katingog (aron paghimo sa "O" kun "U" nga tingog). Ang mga timailhan gitawag nga kudlit. Ang titik sa D kun R sanglit alopon man sa kasagaran nga mga pinulongan sa Pilinas, diin ang D naa sa unahan, iwitan, una sa katingog kun sunod sa katingog nga dapit ug ang R sa mga dapit nga interbokaliko.

Sa kinaraan nga paagi hinuon, ang nag-inusarang katingog (ang mga katingog nga dili magtapos uban sa mga patingog) dili mamahimo, diin nga dili lang kini isulat ug ang mobasa ra ang modugang sa mga nawagtang nga katingog sa tibuok sulat. Sa niining paagiha, hinuon, lisud gayod sa mga paring Katsila nga mihubad sa mga libro ngadto sa lumad nga pinulongan. Ang dagway sa kudlit "+" nga dagway sanglit Kristiyano man sila. Kini nga krus nga kudlit susama og buhat sa virama sa Devanagari nga sinulatan sa Indiya. Sa Unicode ang kudlit gitawag nga Tagalog Sign Virama.

[usba] Maila nga mga karakteristiko

Matang sa sinulatan:alpabetong silabiko nga diin ang matag katingog naay patingog nga /a/. Uban nga mga patingog butangan og tuldok sa ibabaw aron mahimong /e/ kun /i/ ug sa ubos kun /o/ kun /u/.
Ang mga katingog aron mawala ang tingog butangan og kudlit nga + ubos sa katingog. Kani nga pamaagi gibuhat sa mga paring Katsila.
Ang padulngan sa pagsulat wala ngadto sa tuo sa mga linyang pahigda.