Ŭi-nà̤-sṳ̆ Sĕng-lī-nè̤ng
Lài-nguòng: Wikipedia
«Ŭi-nà̤-sṳ̆ Sĕng-lī-nè̤ng» (威尼斯生理儂, Ĭng-ngṳ̄: The Merchant of Venice) sê Ŭi-lièng Să-sê̤ṳ-bī-ā gì hié-kiŏk, siā-cáuk sì-găng dâi-kái sê 1596 nièng gáu 1598 nièng. Chŭi-iòng cuòi sê siŏh buô hī-kiŏk, dáng-sê sāi nè̤ng gé lā̤ ĭ gì kō̤-nèng sê dó̤i cī buô cáuk-pīng gì huāng-Iù ông-dà̤ gì cĕng-ngiê.
Áng dà̤-mĕ̤k, Ŭi-nà̤-sṳ̆ Sĕng-lī-nè̤ng sê bī Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ (Antonio), bók-guó huāng-méng gáe̤k-sáik -- Iù-tái-nè̤ng Săi-lŏk-káik (Shylock) gáing-gáing chók-miàng. Ĭ ng-dăng-dăng sê siŏh ciáh sêu-hâi-nè̤ng, iâ sê siŏh ciáh gă-hâi-nè̤ng, gó-chṳ̄, dó̤-dā̤ Săi-lŏk-káik găi-dŏng ké̤ṳk nè̤ng dùng-cìng gó sê hièng-hâung, dŭ câi tŭk-ciā.
[Siŭ-gāi] Kái-iéu
Bă-să-nà̤-ó̤ (Bassanio) sê siŏh ciáh nièng-kĭng gì Ŭi-nà̤-sṳ̆-nè̤ng. Ĭ dé̤ṳng-é siŏh ciáh bô ô-cièng bô cáuk-gă gì cṳ̆-niòng-nè̤ng Pŏ̤-să̤-ā (Portia), buóh siōng hióng ĭ giù-huŏng. Dáng-sê Pŏ̤-să̤-ā dêu iā huông gì sū-câi, nè̤ng diŏh ô cĭng sâ̤ cièng ciáh ô nièng-ngài kó̤ huāi-nē̤. Bă-să-nà̤-ó̤ cêu hióng ĭ bèng-iū Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ (Antonio, siŏh ciáh sĕng-lī-nè̤ng) cióh săng-chiĕng dăk-káik (ducat, dŏng-sì Ĕu-ciŭ sāi-ê̤ṳng gì siŏh cṳ̄ng huó-bé), săng gá nguŏk-nĭk hèng ĭ. Ĭng-ôi Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ sū-iū sùng gâe̤ng huó-cài dŭ diŏh hāi siông, Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ nâ ô hióng Iù-tái huóng-cái-nè̤ng Săi-lŏk-káik (Shylock) cióh.
Ĭng Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ câi-cā báik-cèng ū-ṳ̆k guó Săi-lŏk-káik, Săi-lŏk-káik cêu gé-hâung diŏh sĭng lā̤. Săi-lŏk-káik cêu gâe̤ng Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ lĭk cióh-dăng, nâ Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ mò̤ nièng-ngài hèng cièng, Săi-lŏk-káik cêu â̤-sāi téng ĭ sĭng-tā̤ lā̤ câi-ĭ sié-nó̤h dê-huŏng gáh giâ 1 bông nṳ̆k. Cióh gáu cièng, Bă-să-nà̤-ó̤ cêu gâe̤ng ĭ lêng-nguôi siŏh ciáh bèng-iū Gáh-lá-să̤-ā-nò̤ (Gratiano) kī-sĭng kó̤ Pŏ̤-să̤-ā dêu gì dê-huŏng.
Pŏ̤-să̤-ā gì nòng-mâ guó-sió sèng-âu ô làu giâ siŏh hŭng mì-cé̤ṳk, hióng ĭ giù-huŏng gì nè̤ng diŏh téng săng bĭk ăk-ăk (hŭng-biék sê gĭng, ngṳ̀ng, iòng có̤ siàng gì) dài-dŏng gēng chók siŏh bĭk ciáng-káuk gì ăk-ăk (diē-sié ĕng lā̤ Pŏ̤-să̤-ā gì uâ-chiông), ĭ ciá â̤-sāi gâe̤ng Pŏ̤-să̤-ā giék-huŏng. Bók-guó, sèng-dāu lì giù-huŏng gì nè̤ng iā sŏi, dŭ gēng dâng go̤. Gā ăk-ăk diē-lié káung lā̤ chié-kă̤ nè̤ng gì sĭ, bău-guák hùng-nè̤ng dŭ â̤ báik gì hī siŏh guó: "All that glitters is not gold." (Ng-sê â̤ niák gì nó̤h dŭ sê gĭng.) Nâ Bă-să-nà̤-ó̤ gēng diŏh ciáng-káuk gì ăk-ăk (iòng gì siŏh bĭk).
Dáng-sê hī òng, Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ gì huó-sùng dŭ găk hāi lā̤ sék-sê̤ṳ lāu, huòi cêu sê gōng, ĭ mò̤ bâing-huák hèng Săi-lŏk-káik gì cièng lāu. Săi-lŏk-káik gì cṳ̆-niòng-giāng, Ciék-să̤-kā (Jessica) iâ gāi hóng Gĭ-dók-gáu, tău lāu chió lā̤ iā sâ̤ cièng tié nè̤ng cāu go̤. Dāng Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ bô sêu-ké bô kū-cháik, còng-é hâng-hâi Ăng-dŭng-nà̤-ó̤, ciŏng ĭ niăh diŏh dái diē huák-dìng.
Găk Pŏ̤-să̤-ā hē̤-nē̤, Pŏ̤-să̤-ā gâe̤ng Bă-să-nà̤-ó̤ ī-gĭng giék-huŏng lāu; Bă-să-nà̤-ó̤ gì bèng-iū Gáh-lá-să̤-ā-nò̤ gâe̤ng Pŏ̤-să̤-ā gì sṳ̀-nṳ̄ Nà̤-lé-să (Nerissa) iâ giék-huŏng lāu. Tiăng-giéng diŏh Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ gì siĕu-sék, Bă-să-nà̤-ó̤ gâe̤ng Gáh-lá-să̤-ā-nò̤ chṳ̄-káik dái lā̤ cièng diōng kó̤ Ŭi-nà̤-sṳ̆. Pŏ̤-să̤-ā gâe̤ng Nà̤-lé-să iâ mò̤-có̤-siăng cŏng-dā siàng nàng-gái lì gáu Ŭi-nà̤-sṳ̆, hūng-nè̤ng dŭ mâ̤ báik ĭ lâng ciáh gì cĭng-sĭk sĭng-hông.
Huák-dìng lā̤ gì diòng-gīng sê gū-sê̤ṳ gì dṳ̆ng-sĭng. Săi-lŏk-káik gê̤ṳ-ciŏk ciék-sêu lâng buôi gì cièng, ĭ ngâing dĭh Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ gì nṳ̆k. Huák-guăng dò̤ ĭ siŏh lăk bâing-huák dŭ mò̤, cêu chiāng lì siŏh ciáh nièng-kĭng gì "huák-lŭk báuk-sê̤ṳ" (Pŏ̤-să̤-ā cŏng gì) gâe̤ng ĭ gì bé-cṳ̆ (Nà̤-lé-să cŏng gì). Pŏ̤-să̤-ā chiāng-giù Săi-lŏk-káik hō̤-sĭng, dáng-sê ĭ bô gê̤ṳ-ciŏk lāu. Dāng huák-dìng cêu â̤ kīng Săi-lŏk-káik gáh giâ Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ gì siŏh bông nṳ̆k.
Dū-dū-hō̤ Săi-lŏk-káik cūng-bê gáh Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ gì sèng-âu, Pŏ̤-să̤-ā gōng, cióh-dăng gà̤-dēng nâ siā Săi-lŏk-káik â̤-sāi gáh giâ nṳ̆k, mò̤ bău-guák háik. Áng Ŭi-nà̤-sṳ̆ gì huák-lŭk, Săi-lŏk-káik nâ sāi Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ làu chók siŏh dĕk háik, ĭ gì "tū-dê gâe̤ng huó-cài" cêu dŭ ké̤ṳk mŭk-siŭ go̤.
Iù-sê, Săi-lŏk-káik bóng-ké gáh Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ gì nṳ̆k, páh-sáung giéu ĭ hèng cièng, dáng-sê huák-dìng mò̤ ṳ̀ng-sê̤ṳ lāu. Pŏ̤-să̤-ā sŏng-buó Săi-lŏk-káik hùng-nó̤h-nó̤h dŭ dáik mâ̤ diŏh, bêng-chiā, ĭng-ôi ĭ còng-é tài nè̤ng, ĭ gì cài-sāng diŏh ké̤ṳk mŭk-siŭ, siŏh-buáng ké̤ṳk céng-hū, siŏh-buáng ké̤ṳk Ăng-dŭng-nà̤-ó̤. Ŭi-nà̤-sṳ̆ Gŭng-ciók (Duke) miēng ĭ sī-cô̤i. Éng Ăng-dŭng-nà̤-ó̤ gì iĕu-giù, Gŭng-ciók hèng ké̤ṳk céng-hū sū mŭk-siŭ gì hī buô-hông cài-sāng, dáng dèu-giông sê Săi-lŏk-káik diŏh gāi hóng Gĭ-dók-gáu, bêng-chiā ciŏng mì-sāng làu ké̤ṳk ĭ cṳ̆-niòng-giāng Ciék-să̤-kā lièng ĭ dŏng-buŏ.
Huák-dìng sīng-puáng giék-sók lāu. Mò̤ nè̤ng nêng chók Pŏ̤-să̤-ā gâe̤ng Nà̤-lé-să. Ôi lāu gāng-siâ cī ciáh "huák-lŭk báuk-sê̤ṳ", Bă-să-nà̤-ó̤ giók-é sáe̤ng ĭ siŏh iông lā̤-ŭk có̤ gé-niêng. Pŏ̤-să̤-ā ngâing dĭh Bă-să-nà̤-ó̤ gì chiū-cī, Bă-să-nà̤-ó̤ sĭk-câi mò̤ bâing-huák, cêu dák-éng lāu. Ciā chiū-cī sê Bă-să-nà̤-ó̤ gâe̤ng Pŏ̤-să̤-ā gì diâng-cìng-ŭk, Bă-să-nà̤-ó̤ báik-cèng có-chói gōng, gáu sī dŭ mò̤ táung lâi ciā chiū-cī. Dīng Bă-să-nà̤-ó̤ gâe̤ng Gáh-lá-să̤-ā-nò̤ diōng gáu Pŏ̤-să̤-ā gì chió, ciáh báik-diòng cĭng-sióng. Cī buô cáuk-pīng ī huăng-lŏk gì ké-hŭng sák-muōi.
[Siŭ-gāi] Pàng-lâung
Guăng-ṳ̀ cī buô cáuk-pīng gì ciō-dà̤ ék-dĭk ô cĕng-ngiê. Ô siŏh piĕ nè̤ng nêng-ùi huāng-éng gì sê Să-sê̤ṳ-bī-ā gì huāng-Iù cìng-giék, ĭng-ôi Săi-lŏk-káik sê cṳ̆ diē-sié gì huāng-méng gáe̤k-sáik; iâ ô siŏh piĕ nè̤ng nêng-ùi, Să-sê̤ṳ-bī-ā sê dùng-cìng Iù-tái-nè̤ng gì, téng Săi-lŏk-káik gì "Hath not a Jew eyes" (Iù-tái-nè̤ng mò̤ mĕ̤k-ciŭ ng-sê) hī siŏh dâung dài-sṳ̀ â̤ káng chók-lì. Dáng-sê, mò̤-guāng Să-sê̤ṳ-bī-ā cê-gă ciōng siōng, «Ŭi-nà̤-sṳ̆ Sĕng-lī-nè̤ng» găk lĭk-sṳ̄ siông ék-dĭk ké̤ṳk dò̤ lì sŏng-diòng huāng-Iù sṳ̆-siōng.
