Marija Terezija Austrijska
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
- "Marija Terezija" se preusmjerava ovdje. Za ostale osobe ovoga imena vidi Marija Terezija (čvor).
| Marija Terezija | ||
|---|---|---|
| Carica Svetog Rimskog Carstva Kraljica Mađarske, Češke, Hrvatske i Slovenije Nadvojvotkinja Austrije; Velika vojvotkinja Toskane; Vojvotkinja Parme i Piacenze |
||
.jpg/250px-Kaiserin_Maria_Theresia_(HRR).jpg) |
||
| Vladavina | 20. oktobar 1740 - 29. novembar 1780 | |
| Krunidba | 25. juni 1741 [1] | |
| Rođenje | 13. maj 1717 | |
| Beč | ||
| Smrt | 29. novembar 1780 | |
| Beč | ||
| Prethodnik | Karlo VI | |
| Nasljednik | Josip II | |
| Supružnik | Franjo I | |
| Djeca | Marija Ana Austrijska Josip II Marija Kristina od Teschena Marija Elizabeta Austrijska Karlo Josip Austrijski Marija Amalija Austrijska Leopold II Marija Ivana Austrijska Marija Josipa Austrijska Marija Karolina Austrijska Ferdinand Este-Austrijski Marija Antoaneta Austrijska Maksimilijan Franjo Austrijski |
|
| Dinastija | Habsburg | |
| Otac | Karlo VI | |
| Majka | Elizabeta Kristina od Braunschweig-Wolfenbüttela | |
Marija Terezija Austrijska (13. maj 1717 - 29. novembar 1780) vladala je kao nadvojvotkinja Austrije i kraljica Mađarske, Češke, Hrvatske i Slavonije, a brakom bila carica Svetog Rimskog Carstva, velika vojvotkinja Toskane, te vojvokinja Parme i Piacenze. Za vladavinu Marije Terezije svojstvena su apsolutistička i centralistička nastojanja povezana sa germanizacijom.
Sadržaj |
[uredi] Nasljeđivanje tronova
Marija Terezija je bila kćerka Karla VI, cara Svetog Rimskog Carstva, i Elizabete Kristine od Braunschweiga-Wolfenbüttela. Imala je jednog starijeg brata, koji je umro u djetinjstvu, te dvije sestre, od kojih je jedna također umrla u djetinjstvu.
Proglašena je prijestolonasljednicom Austrije nakon smrti svog jedinog brata. Karlo VI prije smrti, tačnije 1713. godine, izdaje Pragmatičku sankciju, koja njegovu kćer proglašava nasljednicom. Ženskoj lozi je nasljeđivanje hrvatskog trona bilo dozvoljeno već 1712. godine. [2] Većina evropskih monarha priznala je valjanost sankcije i Marijino Terezijino pravo na tron. Karlo VI umire 1740. godine, a ona, zahvaljujući Pragmatičkoj sankciji, naslijeđuje njegovo nadvojvodstvo i njegova kraljevstva. Kao žena, nije mogla naslijediti tron Svetog Rimskog Carstva, a isto tako nije proglašena kraljicom svojih kraljevstva već kraljem.
Njena vladavina je u nasljeđenim zemljama započela ratom na život i smrt, a Karlo VI svojoj kćeri nije omogućio nikakvu obuku - jedino obrazovanje pružili su joj jezuiti. U razdoblju od 1740. do 1763. godine godine vodila je četiri rata koja su dovela do znatnih teritorijalnih gubitaka - prije svega Šlezije, ali i italijanskih zemalja. Marija Terezija je imala podršku Velike Britanije i Holandije, a ratovala je protiv Pruske, Francuske i Bavarske. Aachenskim mirom 1748. godine Austrija izgubila Šlesku koja je tako pripala Pruskoj, ali se Marija Terezija uspjela održati na prijestolju. Neprijateljstvo sa Fridrikom II Pruskim stečeno ovim ratom kasnije će dovesti do Sedmogodišnjeg rata i Rata za bavarsko naslijeđe.
[uredi] Odnos sa porodicom
Sa devetnaest godina udala za lotarinškog vojvodu Franju Stjepana, pa su njihovi potomci pripadali novoj dinastiji - Habsburg-Lotaringija. Iz njihovog se braka rodilo jedanaest kćeri, od kojih su sve imale prvo ime Marija, te pet sinova. Budući da ju je pratio glas o sklonosti putenim užicima, govorilo se da se veći dio njene djece rodio zahvaljujući caričinim ljubavnim pustolovinama s mladim i naočitim momcima s vojne granice. Historija je, međutim, u potpunosti odbacila ovakve tvrdnje.
Iako su Mariju Tereziju još za života smatrali pravom vladaricom Svetog Rimkog Carstva, car Svetog Rimskog Carstva formalno je bio njen suprug, Franjo I. Ipak, Marija Terezija je držala sve konce u svojim rukama, a ostat će de facto vladarica Svetog Rimskog Carstva i nakon muževe smrti. U dubokoj starosti svog će najstarijeg sina, Josipa II, priznati za de jure matris suvladara, ali će u stvarnosti sve poluge vlasti zadržati za sebe. Ona se, naime, nije slagala sa Josipovim načinom vođenja države, te je kritizirala mnoge njegove odluke, zbog čega su svađe između majke i sina bile vrlo česte.
Od šesnaestero njene djece, sinovi Josip i Leopold bili su neposredni nasljednici prijestolja. Marija Terezija je nastojala brakovima svojih kćerki pomiriti se sa evropskim kraljevstvima kojima se zamjerila tokom Rata za austrijsku baštinu, te preko kćerki biti obavještena o unutrašnjoj situaciji obližnjih zemalja. Njen odnos sa daleko najpoznatijom njenom kćerkom, Marijom Antoanetom, bio je snažno poljuljan odlukom da se ona uda za francuskog dofena, kasnije kralja Luja XVI, što je bio dio mirovnog sporazuma između Austrije i Francuske. [3]
[uredi] Ličnost
Marija Terezija je imala snažan osjećaj za privatnost, te je razvila vrlo zatvoren način života carske porodice, koja je slobodno vrijeme provodila po palačama udaljenim od metropole. [3] Caričina omiljena rezidencija bila je palača Schönbrunn, koja je bila potpuno odvojena od ostatka dvora i dvorjana. U ovoj privatnosti carska porodica se mogla oblačiti i uopšte ponašati slobodnije. Njeni nasjednici očuvat će ovaj način života.
Kao i ostali Habsburzi, Marija Terezija je bila religiozna katolkinja. Njeni konzervativni pogledi ogledali su se u netolerisanju pripadnika ostalih vjerskih skupina, što se najviše iskazalo pri protjerivanju Jevreja iz Praga. Marija Terezija nije nikada dala Velikoj Britaniji svoje puno povjerenje, bez obzira na podršku tokom njene borbe za prijestolje, budući da je ondašnje protestante smatrala hereticima. Kasnije će prekinuti alijansu sa Britancima, te se udružiti sa prvobitnim neprijateljem, Francuskom, i Rusijom.
[uredi] Ostavštvina
Vladavina Marije Terezije obilježena je raznovrsnim reformama koje su ojačale ekonomiju i samu državu. Nakon epidemije boginja koja je pogodila carsku porodicu, Marija Terezija je počela podržavati inokulaciju, te je dala uticajan primjer podvrgavajući svu svoju preživjelu djecu ovom načinu imunizacije. U njene reforme spadaju reforme sudstva, razvijanje poljoprivrede, ukidanje smrtne kazne i ukidanje progona vještica. Počela je sa otvaranjem novih univerziteta i javnih škola čiji je cilj bio obrazovanje građanske klase. Za vrijeme njene vladavine Beč je redovno čišćen od prostitutki, koje bi bile poslane na sela na istoku dražve. Povisila je poreze kako bi osigurala stalan dohodak novca za vladu i vojsku.
Svom je sinu, Josipu II, ostavila u naslijeđe opomenu kako nikada ne smije zaboraviti da je bolji osrednji mir nego slavni rat. Reforma vojske, ostvarena 1748. godine, jedna je od velikih i dalekosežnih novina njene vladavine. Marija Terezija se za vrijeme vladavine okruživala obrazovanim savjetnicima i ministrima, te je u pravom trenutku znala poslušati njihove savjete, nasuprot često pogubnim navikama ostalih apsolutističkih vladara.
Marija Terezija, jedina žena na vladarskoj poziciji tokom 650 godina stare dinastije Habsburg i ujedno jedna od njenih najsposobnijih vladara, ključna figura na evropskoj sceni 18. vijeka, umrla je u Beču 1780. godine. Njen sin Josip, koji je naslijeđuje, dolazi do punih vladarskih ovlasti tek nakon njene smrti.
[uredi] Porijeklo
[uredi] Reference
- ↑ Medaljon sa krunidbe Marije Terezije
- ↑ Hrvatska pragmatička sankcija iz 1712. godine
- ↑ 3,0 3,1 Fraser, Antonia ; 2001, Marie Antoinette
[uredi] Također pogledajte
- Pragmatička sankcija iz 1713.
- Rat za austrijsko naslijeđe
- Sedmogodišnji rat
- Rat za bavarsko naslijeđe
