Pal Engjëlli

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Dr Pal Engjëlli (* 1416 z'Drisht; † 1470) isch katholischer Erzbischof vo Durrës un Kardinal vo Albanie gsi. Vo ihm isch dr erschti uf Albanisch gschrybeni Satz überliefert; nämli e Taufformel usem Johr 1462. Engjëlli isch Albanisch für Engel.

Dr Pal Engjëlli sol e enger Vertrauter vum Skanderbeg gsi sy un isch als syn Botschafter oft im Usland gsi um um Hilf gäge d Türke z bitte.

Während eme Bsuech z Burrel im Mat Tal het dr Pal Engjëlli Unregelmässigkeite im Glaube un Problem mit dr Taufe feschtgstellt. Zämme mit andri Aaweisunge hät er e Taufformel imene Brief vum 8. November 1462 hinterlo. Si hät warschynts solle bnutzt werre um d Taufe für die Albaner wo kei Latiinisch verstande hen, verständlicher z mache un demit d Buure ufem Land wo ihri Chinder nüt hen chönne zur Taufe bringe, d Taufe selber hen chönne durchfüere. Dr Brief isch aasunschte uf Latiinisch gschrybe.

D Formel lautet: Un'te paghesont' pr'emenit t'Atit e t'Birit e t'Spirit Senit. (ich tauf dich im Name vum Vater, vum Sohn un vum heilige Geischt). Dr Spruch isch im Ghegische Dialekt us Nordalbanie gschrybe. D Formel isch 1462 vomene Konzil im Mat zueglo worre.

S Dokumänt mit dr Taufformel isch i dr Biblioteca Medicea Laurenziana z'Florenz ufbwart. Dört ischs 1915 vum romänische Forscher Nicola Jorga entdeggt worre.

Andri früeni albanischi Schriftzeugnis sin e churzes Wörterbuech wo vum Arnold von Harff, emene dütsche Reisende durch Albanie gschrybe worre isch, un s Perikopeja e ungjillit te pashkeve wo z'Mailand entdeggt worre isch, wo im Toskische Dialekt un im Griechischi Alphabet gschrybe isch.