Eisenbahn
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Ysebahn« |
D' Ysebahn isch äs Verchehrsmittel für d' Beförderig vu Personä und Güeter, wu a Schine bunde-n-ischt.
[ändere] Gschicht
Di erschtä Ysebahne sind in Ängland entwiggled wordä. D'r erschti Versuech isch unbefridigänd gsii. Ufgrund vu d'r guete-n-Erfahrig mit de Dampftraggtore het de Richard Trevithick ä zwiiachsigä Dampfchraftwagä uf Schinä - mit e paar Aahänger - konschtruiert. Am Aafang isch d'r allererschti Güeterzug vu d'r Wält würggli gfare, doch dänn isch s' Syschtem überfordäräd gsii. D' Maschinä isch abbroche wordä. Erscht dä Georges Stephenson het's verschtandä, bruuchbari Loggänä z' konschtruiere. Damit s' hend dörfä fare, hend's ä-n-amtlichi Konzessiuu bruucht. Di britischä Behördä hend ihm vorgschribe, ass er het müese d' Spurbräiti vu de änglische Poschtkutsche aawände, das sind 1 Meter, 43 Santimeter und 5 Millimeter gsii.
De Georges Stephenson het mit sym Suu di erschti Loggifabrigg gründet und au gfüehrt. Si händ au s' europäisch Feschtland beliferet, und deet händ's di gliich Gläisbräiti aagwändet. So isch das di erfolgriichscht Spurbräiti worde - mer redt vu d'r Normalspur. Näbebii git's au nuch d' Breitspur und d' Schmalspur.
Mit em Uufchuu vu d'r Eleggtrizität sind au di eleggtrische Bahne uufchuu. Für das hends müese Fahrläitige und eleggtrischi Loggene buue. Dänn git's au nuch vill Bahne, wu nur Diselzüg fared.
[ändere] Versione
Under de Ysebahne git's au d' Standseilbahne, mäischtens als Drahtseilbahne bezeichnet. Zum Höhedifferänze überwinde händ verschideni Äschiniöre Zahradsyschtem entwiggled.
