See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Kinh Dịch – Wikipedia tiếng Việt

Kinh Dịch

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Kinh Dịch (giản thể: 易经; phồn thể: 易經, bính âm: Yì Jīng; IPA Quảng Đông: jɪk gɪŋ; Việt bính Quảng Đông: jik ging; các kiểu Latinh hóa khác: I Jing, Yi Ching, Yi King) là bộ sách kinh điển rất lâu đời của người Trung Hoa mà đến nay người ta vẫn chưa biết rõ nguồn gốc, tuy đã có truyền thuyết là nó có nguồn từ các dân tộc Bách Việt vào thời các vị vua thời Thần nông. Nó là một hệ thống tư tưởng triết học của người Trung Hoa cổ đại. Tư tưởng triết học cơ bản dựa trên cơ sở của sự cân bằng thông qua sự đối kháng và thay đổi (chuyển dịch) (Xem #Triết học dưới đây). Ban đầu, Kinh Dịch được coi là một hệ thống để bói toán, nhưng sau đó được phát triển theo bởi các nhà triết học Trung Hoa. Cho tới nay, Kinh dịch đã được bổ sung các nội dung nhằm diễn giải ý nghĩa cũng như truyền đạt các tư tưởng triết học cổ Trung Hoa và được coi là một tinh hoa của cổ học Trung hoa, nó được vận dụng vào rất nhiều lĩnh vực của cuộc sống như thiên văn, địa lý, quân sự, nhân mệnh v.v. (người ta gọi là diễn dịch).

Mục lục

[giấu]

[sửa] Ý nghĩa của tiêu đề

Kinh (經 jīng) có nghĩa là một tác phẩm kinh điển, trong tiếng Hoa có gốc gác từ "quy tắc" hay "bền vững", hàm ý rằng tác phẩm này miêu tả những quy luật tạo hóa không thay đổi theo thời gian.

Dịch (易 yì) có nghĩa là "thay đổi" hay "chuyển động".

Khái niệm ẩn chứa sau tiêu đề này là rất sâu sắc. Nó có ba ý nghĩa cơ bản có quan hệ tương hỗ như sau:

  • Giản dị - thá»±c chất của mọi thá»±c thể. Quy luật nền tảng của mọi thá»±c thể trong vÅ© trụ là hoàn toàn rõ ràng và Ä‘Æ¡n giản, không cần biết là biểu hiện của nó là khó hiểu hay phức tạp.
  • Biến dịch - hành vi của mọi thá»±c thể. Mọi vật trong vÅ© trụ là liên tục thay đổi. Nhận thức được Ä‘iều này con người có thể hiểu được tầm quan trọng của sá»± mềm dẻo trong cuá»™c sống và có thể trau dồi những giá trị đích thá»±c để có thể xá»­ sá»± trong những tình huống khác nhau.
  • Bất dịch - bản chất của thá»±c thể. Mọi vật trong vÅ© trụ là luôn thay đổi, tuy nhiên trong những thay đổi đó luôn luôn tồn tại nguyên lý bền vững - quy luật trung tâm - là không đổi theo không gian và thời gian.

Tóm lại:

Vì biến dịch, cho nên có sự sống.
Vì bất dịch, cho nên có trật tự của sự sống.
Vì giản dị, nên con người có thể qui tụ mọi biến động sai biệt thành những quy luật để tổ chức đời sống xã hội.

Hay: Thiên hạ chi động, trinh phù nhất (Dịch Hệ từ hạ truyện).

[sửa] Lịch sử ra đời

Kinh Dịch được cho là có nguồn gốc từ huyền thoại Phục Hy (伏羲 Fú Xī). Theo nghĩa này thì ông là một nhà văn hóa, một trong những người cai trị Trung Hoa sớm nhất (khoảng 2852-2738 TCN, theo huyền thoại), được cho người sáng tạo ra bát quái (八卦 bā gùa) là tổ hợp của ba hào. Vào thời gian vua Vũ (禹 Yǔ) nhà Hạ, bát quái đã phát triển thành quẻ, có tất cả sáu mươi tư quẻ (六十四卦 lìu shí­ sì gùa), được ghi chép lại trong kinh Liên Sơn (連山 Lián Shān) còn gọi là Liên Sơn Dịch. Liên Sơn, có nghĩa là "các dãy núi liên tiếp" trong tiếng Hoa, bắt đầu bằng quẻ Thuần Cấn (艮 gèn) (núi), với nội quái và ngoại quái đều là Cấn (tức hai ngọn núi liên tiếp nhau) hay là Tiên Thiên Bát Quái.

Sau khi nhà Hạ bị thay thế bởi nhà Thương, các quẻ sáu hào được suy diễn ra để tạo thành Quy Tàng (歸藏 Gūi Cáng; còn gọi là Quy Tàng Dịch), và quẻ Thuần Khôn (坤 kūn) trở thành quẻ đầu tiên. Trong Quy Tàng, đất (Khôn) được coi như là quẻ đầu tiên. Vào thời kỳ cuối của nhà Thương, vua Văn Vương nhà Chu diễn giải quẻ (gọi là thoán hay soán) và khám phá ra là quẻ Thuần Càn (乾 qián) (trời) biểu lộ sự ra đời của nhà Chu. Sau đó ông miêu tả lại các quẻ theo bản chất tự nhiên của chúng trong Thoán Từ (卦辭 guà cí) và quẻ Thuần Càn trở thành quẻ đầu tiên. Hậu Thiên Bát Quái ra đời.

Khi vua Vũ Vương nhà Chu (con vua Văn Vương) tiêu diệt nhà Thương, em ông là Chu Công Đán tạo ra Hào Từ (爻辭 yáo cí), để giải thích dễ hiểu hơn ý nghĩa của mỗi hào trong mỗi quẻ. Tính triết học của nó ảnh hưởng mạnh đến chính quyền và văn học thời nhà Chu (khoảng 1122-256 TCN).

Muộn hơn, trong thời kỳ Xuân Thu-Chiến Quốc (khoảng 722-481 TCN), Khổng Tử đã viết Thập Dực (十翼 shí yì), để chú giải Kinh Dịch. Vào thời Hán Vũ Đế (漢武帝 Hàn Wǔ Dì) của nhà Tây Hán (khoảng 200 TCN), Thập Dực được gọi là Dịch truyện (易傳 yì zhùan), và cùng với Kinh Dịch nó tạo thành Chu Dịch (周易 zhōu yì). Những đoạn thêm vào sau này của Chu Dịch chỉ đơn thuần là phần giải thích vì ý nghĩa của các quẻ Kinh Dịch quá thâm thúy.

Trong hơn 50 năm qua, lịch sử "hiện đại" của Kinh Dịch đã trỗi dậy, dựa trên cơ sở các phê phán và tìm kiếm bản khắc mai rùa thời Thương và Chu cũng như bản khắc trên đồ đồng thời Chu và các nguồn khác (xem dưới đây). Việc xây dựng lại nguồn gốc của Kinh Dịch này có quan hệ với một loạt các cuốn sách như The Mandate of Heaven: Hidden History in the I Ching của tác giả: S. J. Marshall và Zhouyi: The Book of Changes của Richard Rutt, (xem Tham khảo dưới đây). Các nghiên cứu khoa học có liên quan đến cách hiểu mới về Kinh Dịch bao gồm các luận án tiến sĩ của Richard Kunst và Edward Shaughnessy. Các công trình khoa học này được giúp đỡ rất nhiều bởi phát hiện trong những năm 1970 của các nhà khảo cổ học Trung Quốc về các ngôi mộ cổ còn gần như nguyên vẹn từ thời nhà Hán ở Mã Vương Đôi (馬王堆) gần Trường Sa, tỉnh Hồ Nam. Một trong các ngôi mộ chứa bản Kinh Dịch gần như còn hoàn hảo vào khoảng thế kỷ 2 TCN, Đạo Đức Kinh và các tác phẩm khác, nói chung rất giống với những bản còn tồn tại đến ngày nay tuy có một số sai biệt đáng kể.

Văn bản trong ngôi mộ cổ bao gồm cả những chú giải bổ sung của Kinh Dịch mà trước đây người ta không được biết và có vẻ như được viết ra (như người ta vẫn gán cho) bởi Khổng Tử. Mọi văn bản trong ngôi mộ ở Mã Vương Đôi là sớm hơn vài thế kỷ so với các bản sớm nhất được công nhận. Khi nói về sự tiến hóa của Kinh Dịch các nhà khoa học nghiêng về xu hướng hiện đại cho rằng đây là điều quan trọng để phân biệt giữa văn bản của Kinh Dịch truyền thống và văn bản giống như Kinh Dịch (mà theo họ là sai niên đại), nằm trong những chú giải được thần thánh hóa suốt hàng thế kỷ cùng với chủ thể của chúng, và các nghiên cứu lịch sử gần đây nhất còn nhận được hỗ trợ bởi các phê phán của các nhà ngôn ngữ học hiện đại và khảo cổ học. Nhiều người cho rằng các văn bản này không nhất thiết phải loại trừ lẫn nhau, nhưng nhiều nhà khoa học hiện đại nghi ngờ về sự tồn tại thật sự của Phục Hi cũng như cho rằng Khổng Tử không làm gì cho Kinh Dịch cả. Một số học giả khác cho rằng đồ hình của Kinh Dịch là sản phẩm của nền văn minh Thần Nông (ở phía nam sông Dương Tử) mà sau này người Hoa Hạ đã học tập và phát triển lên. Luận cứ của họ không phải là không có cơ sở khoa học khi mà một số tên quẻ cũng như diễn giải quẻ của người Trung Quốc từ xưa tới nay đôi khi còn rất mơ hồ.

Xem thêm bài Kinh Dịch, Sản phẩm sáng tạo của nền văn hiến Âu Lạc của Trần Quang Bình.123

[sửa] Cấu trúc

Các biểu tượng của Kinh Dịch là nằm trong tập hợp của 64 tổ hợp của các đường trừu tượng gọi là quẻ (卦 guà). Mỗi quẻ bao gồm 6 hào (爻 yáo) được biểu diễn dưới dạng các đoạn thẳng nằm ngang; mỗi hào này có thể là Dương (đường liền nét) hay Âm (đường đứt nét bao gồm hai đoạn thẳng cách nhau một khe nhỏ). Với sáu đoạn thẳng này được đặt lên nhau từ dưới lên trên trong mỗi quẻ suy ra có 26 hay 64 tổ hợp của hào và như vậy có 64 quẻ.

Mỗi quẻ được cho là tổ hợp của hai tập hợp con, mỗi tập con gồm ba đường gọi là quái (卦 guà). Như vậy có 23 hay 8 quái khác nhau.

Mỗi quẻ đại diện cho một trạng thái, tiến trình hay sự thay đổi có thể xảy ra. Khi quẻ được gieo bằng một trong những phương thức của bói toán bằng Kinh Dịch thì mỗi một đường (hào) có thể là tĩnh hoặc động. Hào động có thể có sự thay đổi từ Âm sang Dương hay ngược lại để tạo thành một quẻ khác, việc giải nghĩa của quẻ được gieo ban đầu dựa trên sự cân nhắc và xem xét các thay đổi đó.

Các phương pháp truyền thống để gieo quẻ sử dụng số ngẫu nhiên để sinh ra quẻ, vì thế 64 quẻ này là không đồng nhất xét về xác suất.

Có một số hình thức khác nhau sắp xếp quái và quẻ. Bát quái (八卦 bā gùa) là sự sắp xếp của các quái, thông thường là trên gương hoặc đĩa. Truyền thuyết cho rằng Phục Hi đã tìm thấy bát quái được viết trên mai rùa (Xem Hà Đồ). Kiểu sắp xếp tám quái dựa trên suy diễn này gọi là Tiên thiên bát quái.

Sự sắp xếp của vua Văn Vương được gọi là Hậu thiên bát quái. (Xem Lạc Thư) Hình:Hado_lacthu.jpg

[sửa] Thành phần hợp thành của quẻ

Vạch liền là Dương, được coi là thành phần sáng tạo, tích cực. Vạch đứt là Âm, là thành phần tiếp thụ, thụ động. Mỗi một vạch (liền hoặc đứt) là một hào. Các thành phần này được biểu diễn trong một biểu tượng hình tròn chung (☯), được biết đến như Thái Cực đồ (☯) (太極圖 taijitu), nhưng nói chung người ta gọi tắt là đồ Âm-Dương (陰陽 yin-yang), miêu tả quan hệ giữa hai trạng thái của mọi thay đổi, chuyển dịch: khi Dương đạt tới cực đỉnh thì Âm bắt đầu phát sinh và ngược lại. Thái Cực đồ cũng là nguyên lý phát sinh Âm-Dương.

Vô Cực sinh Thái Cực
Thái Cực sinh Lưỡng Nghi
Lưỡng Nghi sinh Tứ tượng
Tứ Tượng sinh Bát Quái
Bát Quái biến hóa ra vô cùng

Trong đó:

  • Vô Cá»±c tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng trong Lão giáo là Vô Vi - có thể coi là hÆ° vô; không có gì thuá»™c về vật chất, có thể tạm coi nhÆ° trạng thái trÆ°á»›c khi xảy ra vụ nổ lá»›n Big Bang trong khoa học phÆ°Æ¡ng Tây??
  • Thái Cá»±c có thể tạm coi nhÆ° trạng thái tại thời Ä‘iểm xảy ra vụ nổ lá»›n Big Bang trong khoa học phÆ°Æ¡ng Tây[cần chú thích]
  • Lưỡng Nghi là hai thành phần Âm và DÆ°Æ¡ng.
  • Tứ Tượng là Thái DÆ°Æ¡ng, Thiếu DÆ°Æ¡ng, Thái Âm, Thiếu Âm.

Trong danh sách sau, quái và quẻ được biểu diễn bằng cách sử dụng các quy ước thông thường trong soạn thảo văn bản theo chiều ngang từ trái qua phải, với ký hiệu '|' cho Dương và ':' cho Âm. Lưu ý rằng, biểu diễn trong thực tế của quái và quẻ là các đường theo chiều đứng từ thấp lên cao (có nghĩa là để hình dung ra quái hay quẻ trong thực tế, ta cần phải quay đoạn văn bản biểu diễn chúng ngược chiều kim đồng hồ một góc 90°).

Có tám quái hay bát quái (八卦 bāguà) tạo thành do tổ hợp chập ba của Âm và/hoặc Dương:

No Quái Tên Bản chất tự nhiên Ngũ hành Độ số theo Hà đồ, Lạc thư Hướng theo Tiên Thiên/Hậu Thiên Bát Quái
1 ||| (☰) Càn (乾 qián) Trời (天) dương kim 9 tây/nam
2 ||: (☱) Đoài (兌 duì) Đầm (hồ) (澤) âm kim 4 tây nam/đông nam
3 |:| (☲) Ly (離 lí) Hỏa (lửa) (火) dương hoả 7 nam/tây
4 |:: (☳) Chấn (震 zhèn) Sấm (雷) âm hoả 2 đông nam/tây nam
5 :|| (☴) Tốn (巽 xùn) Gió (風) âm thuỷ 6 tây bắc/tây bắc
6 :|: (☵) Khảm (坎 kǎn) Nước (水) dương thuỷ 1 bắc/bắc
7 ::| (☶) Cấn (艮 gèn) Núi (山) âm mộc 8 đông bắc/đông bắc
8 ::: (☷) Khôn (坤 kūn) Đất (地) dương mộc 3 đông/đông

Ba hào dưới của quẻ, được gọi là nội quái, được coi như xu hướng thay đổi bên trong. Ba hào trên của quẻ, được gọi là ngoại quái, được coi như xu hướng thay đổi bên ngoài (bề mặt). Sự thay đổi chung của quẻ là liên kết động của những thay đổi bên trong và bên ngoài. Vì vậy, quẻ số 13 (|:||||) Thiên Hỏa đồng nhân, bao gồm nội quái |:| (Ly hay Hỏa), liên kết với ngoại quái ||| (Càn/Trời). Ý nghĩa của quẻ này người Trung Quốc và Việt Nam hiểu tương đối khác nhau. Người Trung Hoa hiểu theo nghĩa mối quan hệ của con người với đất đai còn người Việt hiểu theo nghĩa mối quan hệ tổng hòa của con người đối với vũ trụ nói chung. Trong trường hợp này kiến giải của người Việt mang tính triết học cao hơn.

Bát quái nạp vào Hà Đồ và 8 đường kinh nạp vào Hà Đồ theo tính chất ngũ hành tương ứng được minh hoạ như sau:

Chu kỳ dòng khí luân phiên trong 8 đường kinh.
Chu kỳ dòng khí luân phiên trong 8 đường kinh.


Xem thêm những kiến giải của học giả Nguyễn Thiếu Dũng về Kinh Dịch

[sửa] Biểu đồ các quái

Ngoại quái

Nội quái

|||

Càn

Trời

|::

Chấn

Sấm

:|:

Khảm

NÆ°á»›c

::|

Cấn

Núi

:::

Khôn

Đất

:||

Tốn

Gió

|:|

Ly

Hỏa

||:

Đoài

Đầm

|||

Càn

1 34 5 26 11 9 14 43
|::

Chấn

25 51 3 27 24 42 21 17
:|:

Khảm

6 40 29 4 7 59 64 47
::|

Cấn

33 62 39 52 15 53 56 31
:::

Khôn

12 16 8 23 2 20 35 45
:||

Tốn

44 32 48 18 46 57 50 28
|:|

Ly

13 55 63 22 36 37 30 49
||:

Đoài

10 54 60 41 19 61 38 58

[sửa] 64 quẻ

Dưới đây là sáu mươi tư quẻ của Kinh Dịch.

Các quẻ từ số 01 đến số 30 được gọi là Thượng Kinh, bắt đầu với hai quẻ Càn (trời), Khôn (đất) nên phần này đôi khi gọi là "đạo của Trời Đất".

Các quẻ từ số 31 đến số 64 được gọi là Hạ Kinh, bắt đầu với hai quẻ Hàm (tình yêu), Hằng (vợ chồng) nên phần này đôi khi gọi là "đạo của vợ chồng".

  1. |||||| Thuần Càn (乾 qián)
  2.  :::::: Thuần Khôn (坤 kÅ«n)
  3. |:::|: Thủy Lôi Truân (屯 chún)
  4.  :|:::| SÆ¡n Thủy Mông (è’™ méng)
  5. |||:|: Thủy Thiên Nhu (需 xū)
  6.  :|:||| Thiên Thủy Tụng (訟 sòng)
  7.  :|:::: Địa Thủy SÆ° (師 shÄ«)
  8.  ::::|: Thủy Địa Tá»· (比 bǐ)
  9. |||:|| Phong Thiên Tiểu Súc (小畜 xiǎo chù)
  10. ||:||| Thiên Trạch Lý (履 lǚ)
  11. |||::: Địa Thiên Thái (泰 tài)
  12.  :::||| Thiên Địa BÄ© (否 pǐ)
  13. |:|||| Thiên Hỏa Đồng Nhân (同人 tóng rén)
  14. ||||:| Hỏa Thiên Đại Hữu (大有 dà yǒu)
  15.  ::|::: Địa SÆ¡n Khiêm (謙 qiān)
  16.  :::|:: Lôi Địa Dá»± (豫 yù)
  17. |::||: Trạch Lôi Tùy (隨 suí)
  18.  :||::| SÆ¡n Phong Cổ (è ± gÇ”)
  19. ||:::: Địa Trạch Lâm (臨 lín)
  20.  ::::|| Phong Địa Quan (觀 guān)
  21. |::|:| Hỏa Lôi Phệ Hạp (噬嗑 shì kè)
  22. |:|::| Sơn Hỏa Bí (賁 bì)
  23.  :::::| SÆ¡n Địa Bác (剝 bō)
  24. |::::: Địa Lôi Phục (復 fù)
  25. |::||| Thiên Lôi Vô Vọng (無妄 wú wàng)
  26. |||::| Sơn Thiên Đại Súc (大畜 dà chù)
  27. |::::| Sơn Lôi Di (頤 yí)
  28.  :||||: Trạch Phong Đại Quá (大過 dà guò)
  29.  :|::|: Thuần Khảm (坎 kÇŽn)
  30. |:||:| Thuần Ly (離 lí)
  31.  ::|||: Trạch SÆ¡n Hàm (å’¸ xián)
  32.  :|||:: Lôi Phong Hằng (恆 héng)
  33.  ::|||| Thiên SÆ¡n Độn (遯 dùn)
  34. ||||:: Lôi Thiên Đại Tráng (大壯 dà zhuàng)
  35.  :::|:| Hỏa Địa Tấn (晉 jìn)
  36. |:|::: Địa Hỏa Minh Di (明夷 míng yí)
  37. |:|:|| Phong Hỏa Gia Nhân (家人 jiā rén)
  38. ||:|:| Hỏa Trạch Khuê (睽 kuí)
  39.  ::|:|: Thủy SÆ¡n Kiển (蹇 jiÇŽn)
  40.  :|:|:: Lôi Thủy Giải (解 xiè)
  41. ||:::| Sơn Trạch Tổn (損 sǔn)
  42. |:::|| Phong Lôi Ích (益 yì)
  43. |||||: Trạch Thiên Quải (夬 guài)
  44.  :||||| Thiên Phong Cấu (姤 gòu)
  45.  :::||: Trạch Địa Tụy (萃 cuì)
  46.  :||::: Địa Phong Thăng (升 shÄ“ng)
  47.  :|:||: Trạch Thủy Khốn (å›° kùn)
  48.  :||:|: Thủy Phong Tỉnh (井 jǐng)
  49. |:|||: Trạch Hỏa Cách (革 gé)
  50.  :|||:| Hỏa Phong Đỉnh (鼎 dǐng)
  51. |::|:: Thuần Chấn (震 zhèn)
  52.  ::|::| Thuần Cấn (艮 gèn)
  53.  ::|:|| Phong SÆ¡n Tiệm (漸 jiàn)
  54. ||:|:: Lôi Trạch Quy Muội (歸妹 guī mèi)
  55. |:||:: Lôi Hỏa Phong (豐 fēng)
  56.  ::||:| Hỏa SÆ¡n Lữ (æ—… lÇš)
  57.  :||:|| Thuần Tốn (å·½ xùn)
  58. ||:||: Thuần Đoài (兌 duì)
  59.  :|::|| Phong Thủy Hoán (渙 huàn)
  60. ||::|: Thủy Trạch Tiết (節 jié)
  61. ||::|| Phong Trạch Trung Phu (中孚 zhōng fú)
  62.  ::||:: Lôi SÆ¡n Tiểu Quá (小過 xiÇŽo guò)
  63. |:|:|: Thủy Hỏa Ký Tế (既濟 jì jì)
  64.  :|:|:| Hỏa Thủy Vị Tế (未濟 wèi jì)

[sửa] Mã Unicode

Trong bảng mã Unicode các ký hiệu cho các quẻ của Kinh Dịch nằm trong khoảng từ 4DC0 đến 4DFF (19904 – 19967). Bạn có thể tham khảo các mã Unicode ở Yijing Hexagram Symbols

[sửa] Triết học

Sự phát triển của hình thức biểu diễn nhị phân dựa trên Âm và Dương (Thái Dương, Thái Âm; Thiếu Dương hay Thiếu Âm) (xem mục #Bói toán dưới đây) là những nền tảng để quẻ được xây dựng nên từ đó. Âm và Dương có liên quan đến nhiều trường phái khác nhau của văn minh Trung Hoa cổ đại, đặc biệt là liên quan đến Lão giáo.

Một cách nhìn nhận khác cho rằng Kinh Dịch là những văn bản đạo đức hay triết học khởi thủy của đạo Khổng. Cách nhìn nhận này dựa trên các yếu tố sau:

  • Thập Dá»±c hay các chú giải bổ sung là do Khổng Tá»­ viết.
  • Việc nghiên cứu Kinh Dịch là má»™t phần bắt buá»™c của các sÄ© tá»­ trÆ°á»›c khi Ä‘i thi trong chế Ä‘á»™ phong kiến. Các kỳ thi này chỉ hỏi về các tài liệu liên quan đến Khổng giáo.
  • Nó là má»™t trong NgÅ© Kinh của đạo Khổng.
  • Nó không xuất hiện trong bất kỳ thÆ° tịch nào còn sót lại của Dao Zheng.
  • Phần lá»›n các chú giải chính được viết bởi những người theo Khổng giáo hay tân Khổng giáo.

Cả hai cách nhìn nhận này đã chứng minh rằng Kinh Dịch là nền tảng của các triết lý Trung Hoa, là nền tảng cho cả hai trường phái Khổng - Lão. Từng bị lãng quên khi đạo Phật phát triển ở Trung Quốc thời nhà Đường, Kinh Dịch đã nhận được nhiều sự chú ý hơn từ các trường phái trong thời kỳ nhà Tống. Nó đi kèm theo với sự đánh giá lại đạo Khổng bởi những người theo Khổng giáo trong sự kết hợp với các triết lý trừu tượng của đạo Lão và đạo Phật, và được biết đến ở phương Tây như là tân Khổng giáo. Kinh Dịch đã giúp cho các triết gia Khổng giáo thời Tống tổng hợp các thuyết vũ trụ học của đạo Lão và đạo Phật cùng với các luân lý của đạo Khổng và đạo Lão. Sản phẩm cuối cùng là một thuyết vũ trụ học mới, có thể liên quan đến cái gọi là "Đạo đã mất" của Khổng Tử và Mạnh Tử.

[sửa] Sai lầm của Leibniz

Trong bài báo của mình Explication de l'Arithmétique Binaire (1703) Gottfried Leibniz viết rằng ông tìm thấy trong quẻ nền tảng của tính vũ trụ trong hệ thống đếm cơ số nhị phân. Ông lấy hình dạng tổ hợp tìm thấy trong quẻ để biểu diễn trật tự nhị phân, vì thế |||||| tương đương với trật tự nhị phân 000000 và |||||: sẽ là 000001 v.v.

Trong khía cạnh này thì Leibniz đã sai: các quẻ không biểu diễn các số, chúng đơn thuần là kết quả của các tổ hợp của hai thành phần riêng biệt, và kết quả của các tổ hợp không biểu diễn bất kỳ một số nào.

[sửa] Bói toán

Kinh Dịch đã có một lịch sử lâu dài trong việc sử dụng để xem bói và có nhiều phương thức khác nhau để lấy và diễn giải một quẻ trong mối quan hệ tương hỗ của nó với những quẻ khác.

Xem bài chính: Bói toán bằng Kinh Dịch. leibniz không sai . rỏ ràng có sự tương quang giữa số nhị phân o,1 và cách thể hiện quẻ __ , _ _ các hào la biểu trưng của âm và dương. quẻ là tập hợp của các hào. đã là tổng quát thì sao lại nói chắc chắn là không????

[sửa] Biểu trưng

Quốc kỳ Hàn Quốc
Quốc kỳ Hàn Quốc

Quốc kỳ của Hàn Quốc có chứa Thái Cực đồ (được cho là nguồn gốc phát sinh vạn vật trong vũ trụ). Thái Cực đồ được bao quanh bởi bốn trong tám quái là Càn (Trời), Khôn (Đất), Ly (Lửa) và Khảm (Nước).

Quốc kỳ của Đế quốc Việt Nam có ba sọc đỏ nằm ngang trong đó sọc giữa đứt đoạn (cờ quẻ ly), đó là quẻ Ly tượng trưng cho phương nam. Sau này Việt Nam Cộng hòa dùng quốc kỳ có nối liền sọc giữa lại thành quẻ Càn (cờ vàng ba sọc đỏ).

[sửa] Ảnh hưởng tới văn hóa châu Âu

Kinh Dịch có ảnh hưởng không giới hạn trong giới học giả Trung Quốc cũng như trong các hoạt động kinh tế - văn hóa, xã hội khác trong suốt lịch sử phát triển của dân tộc này. Người châu Âu biết đến Kinh Dịch tương đối muộn và sự hiểu biết về nó gần như còn rất sơ khai. Tuy nhiên gần đây một số văn, nghệ sĩ cũng như các ban nhạc châu Âu đã sử dụng nó trong các tác phẩm của mình như John Cage, Philip K. Dick, Dead Prez, George Harrison của nhóm Beatles v.v

[sửa] Tham khảo

[sửa] Tiếng Việt

[sửa] Tiếng Anh

  • Marshall, S. 2001. The Mandate of Heaven: Hidden History in the I Ching. Columbia University Press.
  • Rutt, R. 1996. Zhouyi: The Book of Changes. Curzon Press.

[sửa] Liên kết ngoài

Tiếng Việt

Tiếng Anh

Ngũ Kinh
Kinh Thi | Kinh ThÆ° | Kinh Lá»… | Kinh Dịch | Kinh Xuân Thu



aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -