William Wallace
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 |
Bu maddedeki veya maddenin bir bölümündeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız. Maddeye uygun bir biçimde kaynak ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
| William Wallace | |
|---|---|
 |
|
| Doğum tarihi | 1270 |
| Doğum yeri | Elderslie, İskoçya |
| Ölüm tarihi | 23 Ağustos 1305 |
| Ölüm yeri | Londra, İngiltere |
| Mesleği | Toprak sahibi, daha sonra İskoçya Bağımsızlık Savaşı'nda savaşçı/komutan |
Sir William Wallace (d. 1270 - ö. 23 Ağustos 1305), Kral I. Edward'ın döneminde İngiltere'ye karşı yapılan direnişte vatandaşlarına önderlik eden İskoç şövalyedir. İskoçya'nın en büyük ulusal kahramanlarından Sir William Wallace ülkenin İngiliz egemenliğinden kurtulması için yürütülen uzun mücadelenin ilk yıllarında İskoç direniş kuvvetlerine önderlik etti. Tarih Wallace'ın asil bir beylikten gelen Robert the Bruce gibi asillerle çelişen insanlardan biri olarak tanımlar.
Bazı tarihçiler Wallace'ın 1270'de doğduğunu iddia ederken, 16. yüzyıl kitabı "William Wallace'ın Tarihi ve İskoç Hadiseleri" (History of William Wallace and Scottish Affairs) William'ın 1276'da doğduğunu söylüyordu. Kesin kanıtların olmamasından dolayı Wallace'ın doğum tarihi ve doğum yeri tartışılır. Tarihe göre Wallace'ın doğum yeri Renfrewshire'deki Paisley yakınlarında Elderslie'dır. Fakat, bazı biyograflar onun doğum yerinin Ayrshire, Kilmarnock yakınlarında olduğunu belirtmiştir.
Ek olarak Wallace'ın ilk hadiselerinden bazıları Ayrshire'da gerçekleşir. Bunun aksine Wallace'ın ilk hadiseleri Elderslie'ye de, Ellerslie'ye de yakın olmayan Lanark'ta gerçekleşir ve daha sonra Wallace, Irvin'deki İngilizler'e karşı savaşan İskoç asillere katılmak üzere Ayrshire'a gider. Wallace Fransa'daki papazlara katılan iki amcası tarafından eğitilmiştir.
Konu başlıkları |
[değiştir] Wallace'ın Zamanında İskoçya
Wallace doğduğunda Kral III. Alexander 20 yıldan beri hakimiyetini sürdürüyordu. Onun dönemi ekonomik düzen, barış süresi içinde geçti ve İngiltere'nin baskılarına karşı koymayı başardı. 1286'da, Alexander attan düşerek öldü. Tahta geçmek için hiçbir çocuğu sağ değildi. İskoç liderler, Alexander'ın 4 yaşındaki kız torunu Margaret'ı (Norveçli Bakire-The Maid of Norway olarak tanınır) kraliçe ilan ettiler. Yaşından dolayı İskoç liderler, Margaret yetişene kadar İskoçya'yı yönetmesi için geçici bir hükümet kurar. Kral Edward, iktidarsızlıktan İskoç liderlerle yapılan Margaret'ı oğlu ile evlendirme antlaşması olan Birham antlaşmasıyla durumdan yararlanmak ister. Fakat Margaret, Norveç'ten İskoçya'ya dönerken yolda hastalanır ve ölür(1290).
Yaygın inancın aksine John Balliol'un tahta hakkı vardır. Ancak İskoçlar önyargılardan kaçınmak için sorun hakkında karar verecek bağımsız bir hakimin konu ile ilgilenmesini ister. Kurnazca davranarak, İskoçlar İngiliz kralı I.Edward'ı kraliyetin yerine geçmesi için çağırırlar. Fakat Edward, bağımsız hakem olarak gelmek yerine, büyük bir ordu ile İskoç-İngiliz sınırına gelmiştir. Tartışmalara çözüm bulmak için özerk statüsüne bir lord olarak geldiğini söyler. İstekleri duyulduktan sonra 1292'de, Edward, Balliol'u Özerk İskoç olarak tanımladığı İskoçya'nın hükümdarı seçer. Mart 1296'da Balliol Edward'a vergi vermekten vazgeçer ve bu ayın sonunda Edward İskoç sınırı Berwick-upon-Tweed'e saldırır, çok kan döker. İskoçya'da yaşayan herkesi kiliselere saklansalar dahi katleder. Papa Edward'ın hakimiyeti olan Gascony'de heyet toplar ve yaptıklarından dolayı Edward'a madalya verir. Mayıs ayında İskoçları Lothian'daki Dunbar savaşında mağlup eder (1296) ve Haziran sonunda Balliol'u tahttan indirmek için Kincardine Kalesi'ni de zorlar.
[değiştir] Wallace'ın Kahramanlıkları
Yerel Ayrshire destanlarına göre; 2 İngiliz askerleri, Lonark'taki balık pazarında Wallace'a meydan okudu. Tartışma iki İngiliz askerinin öldüğü bir arbedeye dönüştü. Bunun üzerine yetkililer o andan itibaren Wallace'ı kısa sürede yakalama emrini yayınladı. Hikâyenin doğruluğu ne olursa olsun, Wallace İngilizlerden 1291'de babasının ve ağabeyinin ölümünden dolayı nefret ediyordu.
Wallace, 1297'de İngiliz Lonark şerifi Sir William Heselrig'i öldürdü, sevdiği ve evlendiği genç kadın Marion Bardifute'un öcünü almak için onun cesedini parçaladı. Bu detayı doğrulayan kanıtlar yok. Kısa sürede Wallace, Loundoun Hill (Darvel-Ayrshire) yakınlarında, Ayr'daki savaşı kazandı. Gelişen isyan, Haziran ayında İrvin'de İskoç soyluların İngiliz koşullarını kabulü ile önemli bir zarar gördü. Ağustos'ta, Wallace Selkirk grubundan, Stirling'teki Andrew de Moray'ın ordusuna katılmak için ayrıldı. Moray bir diğer isyanı başlattı ve onların gücü, İngilizlerle karşılaşmak için hazırlandıkları Stirling'de birleşti.
[değiştir] Stirling Köprüsü Savaşı
11 Eylül 1297'de Wallace, Stirling Köprüsü Savaşı'nı kazandı. İngilizlerin sayıca üstünlüğüne rağmen, Andrew de Moray ve Wallace liderliğindeki İskoçlar, İngiliz ordusunu bozguna uğrattı. Earl of Surrey William de Warenne'in profesyonel 300 süvari ve 10.000 piyadelik ordusu köprüyü keçerken bir felaketle karşılaştı. Köprünün hasarlı olması birçok askerin birlikte geçmesine engel oluyordu (3 asker yanyana). Bu yüzden İngilizler köprüyü geçerken, İskoçlar onların yarısının geçmesini bekledi ve daha sonra onları kısa sürede yok etti. İngilizler geri çekilmeye başladı. Fakat köprü ağırlığı kaldıramayınca çöktü. Birçok İngiliz köprünün altında kaldı ve boğuldu.
İskoçlar ezici bir zafer kazandılar ve bu orduları için büyük bir moral oldu. Hugh Cressingham, Edward'ın İskoçya'daki hazine görevlisi savaşta öldü. Moray, Stirling Köprüsü Savaşı'ndan üç ay sonra savaşta aldığı yaradan dolayı öldü. İngilizlere karşı kazandığı br dizi zaferden sonra Robert Bruce, Wallace'i şövalye ve "İskoçya'nın koruyucusu ve ordularının lideri" olarak ilan etti ve Wallace tahttan indirilmiş bulunan John de Balliol adına ülkeyi yönetmeye başladı.
[değiştir] Falkirk Savaşı
Bir yıl sonra ordular Falkirk Savaşı'na geldiler (1 Mayıs 1298). İngilizler Roxburg'da bir çiftlik istila ettiler ve insanları korkuttular. Lothian'ı yağmaladılar ve bazı kaleleri tekrar ele geçirdiler. Fakat Wallace'i savaşa çekemediler. İskoçlar düşmana karşı herşeylerini kullanmaya karar verdiler. İngilizlerin yiyeceğini tedarik eden adamın hatası yemekleri ve moralleri azalttı ve Edward Wallace'ı aramaya Falkirk'te son verdi.
Wallace, mızrakçılarını dairesel bir şekilde mızrakları başlarından yukarı şekilde oturur vaziyette ayarladı ve kazıklardan savunma alanı kurdu. İngilizler İskoç okçularını yararak üst kısmı ele geçirdi. İskoç şövalyeler kaçtılar ve Edward'ın adamları saldırdılar.atlı iskoçlar edward'la anlaşıp wallace sattılar ve atlı iskoçlar savaşmadan kaçtılar
Eylül 1298'de, Wallace Robert the Bruce, Earl of Carrick ve John Comyn of Badenoch'un desteklediği İskoçya'nın Koruyuculuğundan istifa etti. 1302'de Wallace barış hareketini reddederken, Bruce kral Edward'la barış yaptı.
[değiştir] Wallace'ın Yakalanması ve İdamı
İskoç soylularının çoğunun 1304'te Edward'ın egemenliğini kabul etmesinden sonra İngilizler Wallace'ın peşini bırakmadılar. Sir William, 5 Ağustos 1305'te Edward'a sadık olan İskoç şövalye Sir John de Menteith'in onu edinburgh yakınlarındaki Robroystoun'da İngiliz askerlerine teslim edene kadar yakalanmadı.
Wallace Londra'ya gönderildi ve daha önceden haydutlar kralı olarak taçlandırıldığı Westminster salonunda vatan hainliğinden suçlandı ve krala ihanet suçundan yargılandı. Bu talebe şöyle karşılık verdi "ona bağlı kalıcağıma dair hiç bir zaman yemin etmedim" Kayıp olan John Balliol onun resmi kralı olmasına rağmen Wallace suçlu ilan edildi.
23 Ağustos 1305 günü duruşmadan sonra Wallace mahkeme salonundan çıkarıldı. Üstsüz bir şekilde Smithfield pazarında at tarafından çekildi, elleri iplerle bağlı, ayaklar atın arkasında bağlı bir şekilde darağacında asıldı, fakat ölmek üzereyken bırakıldı. Hareketsiz, bitkindi. Asıldıktan sonra henüz ölmeden bağırsakları çıkarıldı,bütün bu işkençelere rağmen yinede kraldan af dilemedi ve kafası gövdesinden ayrıldı ve vücudu dört parçaya bölündü. Kafası daha sonralardan kardeşi John ve Sir Simon Fraser'ın da kafasının asıldığı Londra köprüsüne asıldı. Kol ve bacakları, Newcastle, Berwick, Stirling ve Perth'de ayrı ayrı sergilendi.
Wallace'ın anısına dikilen levha, Smithfield'de Wallace'ın idam edildiği yerin yanında olan Aziz Bartholomew Hastanesi (İng. St. Bartholomew's Hospital)'nin duvarında asılıdır. İskoç vatanseverler ve diğer ilgililer sık sık burayı ziyaret etmekte ve çiçek koymaktadır.
Wallace'a ait olduğu anılan kılıç yıllardır Dumbarton kalesinde saklandı ve şimdi Stirling yakınlarında Wallace Ulusal Anıtı (İng.the Wallace National Monument)'da saklanıyor.Buna rağmen uzmanlar tarafından yapılan incelemeler bu kılıcın dizaynının Wallace'dan birkaç yıl sonrasına ait olduğu sonucunu çıkardı. Wallace'ın yaşamının Robin Hood efsanesine kaynaklık ettiği sanılmaktadır.Söylendiğine göre Wallace çok uzun boylu bir adammış.Çetede William'ın küçük kardeşi John da yer alırmış ve ona Küçük John denirmiş.William'ın sevgilisi Marion,Robin Hood'un sevgilisinin adı oluvermiş,Küçük John da efsaneye William gibi iri yarı bir adam olarak dahil edilmiş.
Wallace'ın hayatı,1995'te çevrilen Cesur Yürek (Braveheart) filmine konu olmuştur.
