Venezuela

Vikipedi, özgür ansiklopedi

República Bolivariana de Venezuela
Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti


Bayrak	Amblem

Ulusal Marş: Gloria al Bravo Pueblo

Başkent

En Büyük Şehir

Karakas
10°30′N 66°58′W
Karakas

Resmi dil

İspanyolca

Yönetim
- Başkan
- Başkan Yardımcısı

Federal Cumhuriyet
Hugo Chávez
José Vicente Rangel

Bağımsızlık
- Tarih

İspanya'dan
5 Temmuz 1811

Yüzölçümü
- Toplam
- Su(%)

912,050 km² (32.)
%0.3

Nüfus
- Toplam
- Yoğunluk

26,023,528 (2007 verisi) (43.)
29/km²(175.)

GSMH
- Toplam
- Kişi Başına

335 milyar dolar
12,800 dolar

Para Birimi

Venezuela Bolívarı

Saat Dilimi

UTC -4:30

İnternet Alan Adı

.ve

Telefon Kodu

+58

Güney Amerika anakarasında bir ülke. Yasal adı (İspanyolca) República Bolivariana de Venezuela olup "Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti" anlamına gelir.

Kuzeyinde Karayip Denizi, doğusunda Guyana, güneyinde Brezilya ile batısında Kolombiya ile çevrilidir. Venezuela açıklarında Küçük Antiller adaları olan Aruba, Kurasao, Bonaire (son ikisi Hollanda Antilleri'ne bağlı) ile Trinidad ve Tobago ada devletçikleri bulunur.

Konu başlıkları

1 Tarih
2 Coğrafya
3 Nüfus
4 Yönetimi
5 Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar
6 Ekonomi
7 İletişim Bilgileri
8 Ulaşım ve Taşımacılık
9 Dış Bağlantılar

[değiştir] Tarih

İspanyolların Güney Amerika'da ilk sürekli yerleşimlerinden biridir. Başarısız birkaç ayaklanmadan sonra, ülke sonunda İspanya'dan bağımsızlığını ünlü Simon Bolivar önderliğinde 1821'de kazanmıştır. Bağımsızlığının ilk yıllarında şimdiki Kolombiya, Panama ile Ekvator'la birlikte Büyük Kolombiya'nın bir parçasını oluşturan Venezuela, 1830 yılında bu birlikten ayrılmıştır.

Venezuela'nın yakın tarihinde, 19. yüzyılın tümü ile 20. yüzyıl başları siyasal çalkantılar, diktatörlükler ve devrimlerle doludur. Siyasi yaşama baktığımızda 1948’de Acción Democratica (Demokrasi Hareketi) partisinin lideri Rómulo Gallego’nun iktidarına son veren Marcos Pérez Jiménez’ün diktatörlüğü 10 yıl sürmüştür. Daha sonra 1958’de uzun yıllar egemen olacak sistemin başlangıcı sayılan Punto Fijo anlaşması büyük politik partiler arasında imzalandı . Aralık 1958’deki seçimleri Rómulo Betancourt kazanmıştır. Bu tarihten sonra iktidarın merkez sol parti Acción Democratica (AD) ve sosyal-Hristiyan eğilimli parti COPEI arasında gidip geldiği bir süreç görülür. Punto Fijo sürecinin o dönem diğer Latin Amerika ülkelerine demokrasiye geçişin nasıl olması gerektiğine dair önemli bir model olarak gösterildiğini belirtmektedir

Fernando Casado Gutiérrez ülkenin politik hayatını bir takım dönemlere ayırır : 1958-1968 arasında demokratik sistem kurulmuş ve kurumsallaştırılmış; 1988’e kadar iki partili bir sistem yürümüş ve 1989-1998 arasında ise sistem zayıflamış ve krize girmiştir. Bir görüşe göre, mevcut partilerin seçim başarısına odaklanmış olmasının ve ideolojilerinin birbirinden farksız hale gelmesinin sisteme olan güvenin azalmasında önemli payı olmuştur. Gözlemciler özellikle 1980’lerden itibaren varolan sistemi “Partidokrasi” olarak tanımlarlar ve bu dönemde iki partinin (AD ve COPEI) ülkede yeni açılımların oluşmasını tıkadıklarını söylemektedirler.

Caracazo 1989’da IMF’nin yapısal uyum programları uygulanmaya konulmasına tepki olarak ortaya çıkan olaylara verilen isimdir. Bu politikalar faiz oranlarının serbest bırakılması, kamu hizmetlerine uygulanan vergilerin arttırılması, ithalat vergilerinin büyük ölçüde kaldırılması, bütçe açığında %4 oranında indirime gidilmesi ve yabancı firmalara karlarının tamamını ülkelerine aktarabilmesi gibi yeni-liberal politikaları içermiştir . Oluşan tabloda ise enflasyonun %80,7’lere ulaşması, işsizliğin %14’e yükselmesi ve halkın %80,42’sinin fakirlik içinde yaşaması gibi sıkıntılar ortaya çıkmıştır . İktidardaki AD’nin lideri Calos Andrés Perez’in politikalarına tepki için sokaklara dökülen resmi olmayan rakamlara göre yaklaşık 3000 kişi hükümet güçleri tarafından öldürülmüştür ve bu olaylar huzur içinde yaşayan ülke açısından çok önemli bir kırılma olmuştur .

1980’lerde Hugo Chávez profesyonel bir askerdir ve 1982’de arkadaşlarıyla birlikte Movimiento Bolivariano Revolucíonario 200 (Bolivarcı Devrimci Hareket - MBR 200) isimli gizli ve kendisine yakın genç subayları örgütlemeyi amaçlayan bir yapı kurmuşlardır . Bu hareket 4 Şubat 1992’de Chavez ve arkadaşlarının darbe girişimiyle birlikte kamuoyu tarafından tanınmıştır . Bu darbe girişiminin yeni-liberal politikaların uygulanmasına tepki olarak ayaklanan halkın hükümet tarafından sert bir şekilde bastırıldığı Caracazo olaylarına tepki olarak doğduğu belirtilmiştir. Darbe sonuç olarak başarısız olmuş, Chavez hapse düşmüş ama kamuoyu Chavez’i tanıma fırsat bulmuştur. Chavez teslim olduktan sonra diğer isyancılara teslim olmaları için çağrı yapması için televizyonda bir dakika konuşmasına izin verilmesini istemiştir ve kendine verilen sürede “yeni olanakların ortaya çıkacağını ve ülkenin daha iyi bir geleceğe doğru ilerleyeceğini” belirterek isyanı sonlandırdıklarını açıklamıştır . 1993’de başkan Perez kamu fonlarını kötü yönde kullandığı için görevden alınmıştır ve 1994’de yeni kurulmuş merkez sağ parti Convergencia’nın lideri Rafael Caldera MAS adında küçük sol partinin de desteğiyle başkan seçilmiştir. MBR 200 bu seçimleri boykot etme çağrısı yapmıştır . Caldera yoksul halkın sevgisini kazanmış olan Chávez'i serbest bırakmıştır.

Daha sonra 1998 başkanlık seçimlerine yeni kurulan "Beşinci Cumhuriyet Devinimi" adlı partiyle katılan Chávez, oyların yüzde 56'sını alarak başkan seçilmiştir. 1999 Yılında bu partinin girişimleriyle yeni anayasa hazırlanmış ve halkoylamasıyla kabul edilmiştir. 2000 Yılında oylarin % 59'unu alarak yeniden başkan seçilen Chávez'e meclis Kasım 2000'de bir yıl boyunca ülkeyi kararname ile yönetme yetkisi vermiştir. Bu bir yıl içerisinde Chávez'in özellikle tarım ile petrol alanlarında büyük düzenlemeler içeren 49 kararname çıkarması, ülkedeki o ana kadar egemen olan güçler arasında tedirginlik yaratmış ve düzenlemelerin dirençle karşılaşmasına ve kutuplaşmalara yolaçmıştır. 2001'in Aralık ayında ülkenin büyük işveren ve işçi sendikaları genel işi bırakma eylemi girişiminde bulunmuşlardır. 2002'de ordu ile sivil toplumun bazı öğeleri Chávez'i darbe ile başkanlıktan düşürmüşler, ancak Chávez halk ve ordu desteği ile 48 saat içerisinde görevine geri getirilmiştir. Venezuela petrolünün en büyük alıcısı olan ABD'nin başarısız darbedeki rolü tartışılmış ama kanıtlanmamıştır. 15 Ağustos 2004'de yapılan halkoylamasını Chávez oyların %58'ini alarak kazanmıştır. Ülkedeki Chávez karşıtı güçler halkoylamasınde yolsuzluklar olduğunu öne sürmüşlerse de, oylamanın geçerliliği Amerika Devletler Örgütü ile ABD'deki Carter Kurumunca onaylanmıştır.

Venezuela Güney Amerika Uluslar Topluluğu 'nun bir üyesidir.

[değiştir] Coğrafya

Güney Amerika'nın kuzeyinde, Karayip Denizi ve Kuzey Atlas Okyanusu kıyısında, Kolombiya ile Guyana arasında yer alır. 8 00 Kuzey enlemi, 66 00 Batı boylamında, Güney Amerika, Orta Amerika ve Karayipler ile sınırlı.

Yüzölçümü: 912,050 km²
Sınırları: toplam 4,993 km
- Brezilya 2,200 km
- Kolombiya 2,050 km
- Guyana 743 km olup
Sahil şeridi 2,800 km

Tropikal iklime sahiptir. Kuzeybatıda And Dağları ve Maracaibo ovaları, orta kısımda ovalar, güneydoğuda Guyana dağlık arazisi yer alır.

Deniz seviyesinden yüksekliği; en alçak noktası Karayip Denizi 0 m, en yüksek noktası Pico Bolivar (La Columna) 5,007 m
Doğal kaynakları: Petrol, doğal gaz, altın, boksit, diğer mineraller, değerli taşlar
Arazi kullanımı:
- Tarıma uygun topraklar: %2,85
- Daimi ekinler: %0,88
- Otlaklar: %20
- Ormanlık arazi: %34
- Diğer: %41 (1993 verileri)
- Sulanan arazi: 1,900 km² (1993 verileri)
Doğal afetler: Su baskınları, toprak kaymaları, periyodik kuraklıklar.

Ayrıca yeryüzündeki en büyük ve en muntazam doğa yapısı olan angelfalls şelaleleri de bu ülkededir.

[değiştir] Nüfus

Nüfus: 26,023,528 (Temmuz 2007 verileri)
Nüfus artış oranı: %1.486 (2007 verileri)
Mülteci oranı: -1.28 mülteci/1,000 nüfus (2007 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 25.52 ölüm/1,000 doğan bebek (2007 tahmini)
Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 73.28 yıl
- erkeklerde: 70.24 yıl
- kadınlarda: 76.48 yıl (2007 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 2.55 çocuk/1 kadın (2007 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.7 (2001 verileri)
HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 110,000 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 4,100 (2003 verileri)
Ulus: Venezuelalı
Nüfusun etnik dağılımı: İspanyol, İtalyan, Portekiz, Arap, Alman, Afrikalı, yerli halk
Din: Roma Katolikleri %96, Protestan %2, diğer %2
Diller: İspanyolca (resmi), bir takım yerel lehçeler
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
- toplam nüfusta: : %93
- erkekler: %93,3
- kadınlar: %92,7 (2001 verileri)

[değiştir] Yönetimi

Venezuela Cumhuriyeti Başkanlık Tipi Cumhuriyet ile yönetilir. Başkent Karakas olup, idari bölümler; 23 eyalet,1 federal bölge, ve 1 federal bağımlı; Amazonas, Anzoategui, Apure, Aragua, Barinas, Bolivar, Carabobo, Cojedes, Delta Amacuro, Dependencias Federales, Distrito Federal, Falcon, Guarico, Lara, Merida, Miranda, Monagas, Nueva Esparta, Portuguesa, Sucre, Tachira, Trujillo, Vargas, Yaracuy, Zulia

Bağımsızlık günü; 5 Temmuz 1811 (İspanya'dan), Milli bayramı Bağımsızlık Günü'dür.

[değiştir] Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar

MERCOSUR

Caricom (Karayipler Topluluğu ve Ortak Pazarı),

CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi),

CDB (Karayipler Kalkınma Bankası),

ECLAC (Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Komisyonu),

FAO (Tarım ve Gıda Örgütü),

IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası),

IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı),

IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası),

ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü),

ICC (Milletlerarası Ticaret Odası),

ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu),

ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu),

IFC (Uluslararası Finansman Kurumu),

IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu),

IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü),

ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü),

IMF (Uluslararası Para Fonu),

IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü),

Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü),

Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı),

IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi),

IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı),

ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü),

ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği),

LAIA (Latin Amerika Entegrasyon Birliği),

OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı),

OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu),

OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı),

PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi),

UN (Birleşmiş Milletler),

UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı),

UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü),

UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü),

UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu),

UPU (Dünya Posta Birliği),

WCL (Dünya Emek Konfederasyonu),

WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu),

WHO (Dünya Sağlık Örgütü),

WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı),

WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü),

WToO (Dünya Turizm Örgütü),

WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

[değiştir] Ekonomi

Halk oldukça fakir. Ülkede hurdadan yapılma evler çok sayıda. Ancak petrol ve ürünleri çok ucuz.

GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 335 milyar $ (2007 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %8.3 (2007 verileri)
GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %13, endüstri: %23,hizmet: %64 (2007 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %20,7 (2007 kasım)
İş gücü: 12,5 milyon (2007)
İşsizlik:9,1 % (2007)
Tarım ürünleri: Mısır, şekerkamışı, pirinç, muz, sebze, kahve, et, süt, yumurta, balık
İhracat: 65,94 milyar $ (2007)
İhracat ürünleri: Petrol, boksit ve alüminyum, çelik, kimyasallar, tarım ürünleri
İhracat ortakları: ABD ve Porto Riko %46,3, Kolombiya, Brezilya, Japonya, Almanya, Hollanda, İtalya (2006), Çin
İthalat: 44.38 milyar $ (2007)
İthalat ürünleri: Hammaddeler, makine ve parça, taşıt ekipmanları, yapı malzemeleri
İthalat ortakları: ABD %30,6, Japonya, Kolombiya %10,2, İtalya, Almanya, Fransa, Brezilya %10,1, Kanada (2006)
Dış borç tutarı: 45,44 milyar $ (2007 sonu)
Para birimi: Bolivar (VEB)
Para birimi kodu: VEB
Mali yıl: Takvim yılı

[değiştir] İletişim Bilgileri

Kullanılan telefon hatları: 4,217,000.00 (2006)
GSM :18,790,000.00 (2006)
Telefon kodu: 58
Radyo yayın istasyonları: AM 201, kısa dalga 11 (1998)
Radyolar: 10.75 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 66 (1997)
Televizyonlar: 4.1 milyon (1997)
Internet kısaltması: .ve
Internet servis sağlayıcıları: 16 (2000)
Internet kullanıcıları: 4,140,000 (2006)

[değiştir] Ulaşım ve Taşımacılık

Demiryolları: 682 km
Karayolları: 96,155 km (1999 verileri) [32,000 km Asfalt)
Su yoları: 7,100 km
Boru hatları: Ham petrol 7,607 km; rafine petrol ürünleri 1650 km; doğal gaz 4,010 km
Limanları: Amuay, Bajo Grande, El Tablazo, La Guaira, La Salina, Maracaibo, Matanzas, Palua, Puerto Cabello, Puerto la Cruz, Puerto Ordaz, Puerto Sucre, Punta Cardon
Hava alanları: 390 (2007 verileri)
Helikopter alanları: 2 (2007 verileri)