Ursa Major

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Ursa major
büyütmek için tıklayınız
Latince	{{{latince}}}
Kısaltma	UMa
Tamlayan	Ursae Majoris
Simge	Büyük ayı
Bahar açısı	10.67 sa.
Yükselim	55.38°
Alan	1280 derece kare 3. sırada
Yıldızlarının sayısı (kadir < 3)	6
En parlak yıldızı	ε UMa (Alioth) (Kadri 1.7)
Göktaşı yağmurları	Alpha Ursa Majorids Leonids-Ursids
Çevreleyen takımyıldızlar	Draco Camelopardalis Lynx Leo Minor Leo Coma Berenices Canes Venatici Boötes
+90° ve −30° enlemleri arasında görülebilir. En iyi Nisan ayında saat 21:00'de görülebilir.
Büyük kepçe

Ursa Major (Lat. Ursa Maior) ya da Büyük Ayı takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Kuzey yarım küreden tüm yıl boyunca görülebilir. Callisto efsanesiyle ilişkilendirilir.

[değiştir] Dikkat çekici noktalar

Aynın arka ayakları ve kuyruğunda bulunan yedi parlak yıldız, tanınmış Büyük kepçe şeklini oluşturur. Britanya'da bu şekil saban veya pulluk (İng. plough) olarak adlandırılır. Büyük kepçe'nin Dubhe ve Alkaid hariç diğer yıldızları Yay takımyıldızı bölgesinde kalan bir noktanın çevresinde özdevim hareketi yapmaktadırlar. Bu tarz bir hareket gösteren diğer başka yıldızlar da belirlenmiştir.

Büyük kepçeye ek olarak, kökenini Arap kültüründen alan bir başka yapı daha vardır – üç grup yıldızdan oluşan "ceylanın sıçramaları":

ν ve ξ Ursae Majoris, Alula Borealis ve Australis, ilk sıçrama;
λ ve μ Ursae Majoris, Tania Borealis ve Australis, ikinci sıçrama;
ι ve κ Ursae Majoris, Talitha Borealis ve Australis, üçüncü sıçrama.

Bu yıldızlar takımyıldızın güneybatı sınırında, yani ayının ayak parmaklarında bulunurlar.

W Ursae Majoris parlaklığı 7.75m ve 8.48m arasında değişen bir çift yıldızdır. Temaslı çiftler türündeki çift yıldızların prototipini oluşturur.

47 Ursae Majoris Jüpiter kütlesinin 2.54 ve 0.76 katı kütlelere sahip belirlenmiş iki gezegene sahip bir gezegen sistemine sahiptir.

[değiştir] Dikkat çekici derin uzay nesneleri

Büyük ayı takımyıldızı bölgesinde pek çok parlak gökada bulunmaktadır. Ayının başının üzerindeki M81 ve M82 ikilisi, η Ursae Majoris'in kuzeybatısındaki bir sarmal gökada olan M101, yine Messier kataloğunda bulunan M108 ve M109 bunlardan bazılarıdır. Takımyıldız bölgesinde amatör astronomların teleskoplarıyla gözlemleyebilecekleri, çoğu 10. kadirden daha sönük 50 kadar gökada bulunmaktadır. Parlak bir gezegenimsi bulutsu olan M97, fotoğraflardaki görüntüsünden ötürü Baykuş Bulutsusu olarak da bilinir, büyük kepçenin çanağının hemen altında bulunur. Bir yıldız çifti olan M40 da – her ne kadar derin uzay nesnesi olmasa da – Messier'in kataloğuna eklemiş olduğu bir cisim olduğu için dikkate değerdir.

Hubble Deep Field δ UMa yıldızının kuzeydoğusunda bulunur.

[değiştir] Tarihi

Hevelius'un Ursa Major çizimi. Çizim teleskoptan görüldüğü gibi ters biçimde çizilmiştir.

Ursa Major Batlamyus tarafından listelenmiş 48 takımyıldızdan biridir. En çok tanınan takımyıldızlardan biridir. Homeros, Spenser, Shakespeare, Tennyson ve Bertrand Cantat gibi pek çok şairin şiirlerinde büyük ayının adı geçer.

Ursa Major takımyıldızı pek çok uygarlık tarafından bir ayı olarak tanımlanmıştır. Yanıbaşındaki Küçük ayı takımyıldızıyla birlikte Callisto efsanesinin kökenini oluşturur.